Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
astelehena 2025eko irailaren 08an
Kepa Ordoki: "Okerrago izango zen Santoñako tratua izan ez balitz"
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
1930etik gaurdaino Euskal Herrink bizi izan dituen gerra eta gatazkak gertutik baino barrutik bizi izan dituen gizona dugu Kepa Ordoki. Irunen sortua Bidasoa ertzean bizi duzu gaur ere. Sasoi ederra, buru argia eta zakukada bat malezia nabarmentzen dira bere aurrean jarriz gero. LARRUN aldizkariak argitaratzear duen zazpigarren zenbakitik hautatu ditugu ondoko galde-erantzunak, LARRUNen aterako denaren zati txiki bat baino ez direlarik.
Munizio faltari lotutako pasadizo bat badut kontatu nahi nizukeena. Kristobal Errandoneak Donostiara bidali ninduen munizio bila, eta Gaintxurizketan gora nindoan, mexikano bati errekisatutako "Paccard" batean, irrati eta guzti zuen auto batean. Aldapan gora gindoazela Queipo de Llanoren abotsa entzun genuen irratitik: "En estos momentos, los tanques del Glorioso Ejército Nacional suben las cuestas de Gainchurizqueta y están a las puertas de San Sebastián. Los rojo-separatistas huyen como liebres". Eta ni nintzen Gaintxurizketako aldapan gora zihoana.
Gaua iritsi eta gu kaleetan zehar genbiltzan. Erretiratzeko agindua eman zuten, baina ohartu ginenerako denak aldeginak ziren, gu bakarrik geratzen ginen. Donostia ere ebakuatzera zihoazela esan ziguten, telefonoz, eta ahal genuen bezala moldatzeko.
Alde egin nuen ospitaletik, eta Eusko Langileen batzorde nazionalean presentatu nintzen, esanaz ezin nituela nere mutilak han utzi, erortzekotan denok behar bait dugu erori. Ikus ezazu. Erabateto konfidantza neukan. Konfidantza... eta hogeitalau urte!
Gero ikusi behar izan genuen bonbardeo guztia. Abioiak ba omen zetozela esaten zitzaigun beti. Baina zer egin behar zuten gure hiruk haien hogeiren kontra, nahiz eta gureak heroi bezala jokatu? Artileriarik? Ez geneukan, gure bakoitzeko haiek berrogei zeuzkaten. Tankerik? Batere ez.
"Cinturón de Hierro" deitzen zen hori gaizki antolatua zegoen, baina laguntza gehiagorekin denbora gehiagoz eutsi ahal izango genion. Eta beste aldetik, gobernu zentralak agintzen zigun laguntza ez zitzaigun iristen: abioiak, materiala... Errepublikak bidalitako jefe militarrak, gehienak etsaietara pasa ziren eta besteek ez zuten balio. Beraz, zer eginik ez zegoen.
Ez nintzen ni hori hola ikusten zuen bakarra. Asko ziren ihesa planeatzen ari zirenak. Asko dago honetaz hitzegiteko.
Oso probablea zen gerra galtzea. Baina egia da, baita ere, indar errepublikanoen artean harremanak hobeto joan izan balira, gehixeago erresistitu ahal izango zela, gerra hilabete batzuetan luzatuz. Alemanak eta italiarrak Munduko Bigarren Gerra prest zeukaten, eta guk gehixeagoz iraun izan bagenu, gure gerra bukatu baino lehen ekin behar izango zioten berenari, eta denak beste bide bat hartu beharko zuen, ingeles eta frantsesek ez zuten neutraltasuna eraman zuten moduan eramango. Ongi esplikatu zion hori Agirrek Bartzelonatik erretiratzean muga pasata jendarmeen koroneleri: "Orain zuen txanda da, gainean dituzue eta".
Baina gero daukagu Munduko Bigarren Gerrako esperientzia, eta hor ikusi dugu etsaiari bere erretagoardian ere gudua egin dakiokeela. Ez genuen guk holakorik egin, eta gaur ikusten da egin daitekeela, etsaia bere erretagoardian desartikulatzea. Agirrek holako zerbait egin nahi izan zuen, bera izan zen bakarra, baina ez zioten laga. Baina badakit Agirrek hori pentsatuta zeukala.
Ez hori bakarrik, gerrillero taldeak filtratu, dozenaka, sabotaia egiteto, zubiak edo elektrizitate estazioak lehertzeko. Hemen holakorik ez zen egin, baina gerra mundialean egiten ikasi genuen. Gauza asko. Egia da horietatik hemengo gerran ez genuela ezer, baina etsaiak ere ez zuen hemen horiek lokalizatzeko beharrezko tresnarik. Erretagoardia gogor zigortu zitekeen, eta ez da egin sabotai bakar bat ere.
Gerra galduta geneukan. Artxandan ohartu nintzen, esan dizudan bezala. Une hori iritsita, dena galduta zegoela ikusita, PNV hasi zen jestioak egiten. Partidua diot, kontuz; Agirreri ere esango zioten, baina beste gauza bat zen. Akordio batera iritsi beharra zegoen. Ez geneukan inolako konfidantzarik ez Asturiasko eta ez Santanderko ejertzitoetan. Gobernu zentralak ez zituen Eusko Jaurlaritzaren eskakizunak betetzen. Eta okerrik txikiena bilatu beharra zegoen.
Baina Santoñakora itzuliz, benetan gauza grabea Bilbo entregatzea izan zen, makineria, lantegi eta guzti. Atera ziren makina batzuk, Bilbotik Santanderra bitartean mordo bat ikusten zen bide bazterretan, fresadorak, rektifikadorak eta abar, kamioietan zeramatzatela abioek ametrailatuta. Baina begira: gerra edo egiten da edo ez da egiten. Materiala ateratzerik ba al dago? Atera, bada, edo bestela puskatu. Labe Garaiak eta beste... gero ondo gelditu direla? Behar bada. Baina han etsaiak sekulako makineria eskuratu zuen.
Bilbo errenditzea, hura izan zen izugarria. Jendea garbituko zuten, bonbardeatuko gintuzten, baina Bilbon erresistitu zitekeen gehiago. Agoanta dezagun, Trutziozeraino nahi baduzu, hortik aurrera ez da eta gure Herria, baina eutsi diezaiogun hemen, hil gaitean behar bada trintxera honetan, baina ez armak entregatu. Eta armak entregatu egin ziren.
Han geundela sinatu zuten armistizioa frantsesek alemanekin. Sekulako desorganizazioa izan zen frantsesen artean, militarrak kobardetuta zeuden. Subfusil eta esku-granada batzuk hartu eta atera ginen handik. Alemanak iritsi ziren ordea, eta ihesi egin beharraren poderioz sakabanatu egin ginen. Gero mugako herri txiki batean egon nintzen, morroi bezala lanean. Huescako Plan herritik barrena pasa eta Bermeora iristea zen nere asmoa. Baina tarte horretan hiru iheslari polakorekin egin nuen topo: bata gaiso zegoen eta nere gain geratu zen beste biak Espainiara pasatzen ziren artean. Hala moztu zen nere plana eta hasi nintzen Erresistentziarentzako lanean, enlazetan. 1940 bukaera aldean.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Onintza Irureta Azkune
#3
Zigor Olabarria Oleaga
#4
Gorka Bereziartua
Azkenak
2025-09-08
Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean
09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.
2025-09-08
Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean
Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]
2025-09-08
ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera
“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.
2025-09-08
Udane Barinagarrementeria Laka
Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko
Xak eta Ekiza
Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.
-------------------------------------------------------
Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]
2025-09-08
ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek
Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.
2025-09-08
Sustatu
Hiru urteko isilaldiaren ondoren, Bermeoko Itsuki Irratia berriro uhinetan da
Itsuki Irratia Bermeoko ahotsa izan zen 1985etik 2022ko otsailera arte. Orduan, zailtasun ekonomiko eta teknikoek proiektua bideraezin bihurtu zuten, eta irratiaren itxiera ekarri. Baina urtebeteko berrantolakuntza prozesu baten ondoren, irailaren 1ean berriro martxan jarri dute.
2025-09-08
Jon Torner Zabala
Ertzaintza beste 11 pertsona ari da ikertzen, uztailaren 20an Azpeitian izandako liskarren harira
Uztailaren 20an, goizaldeko 04:00ak aldera, Azpeitiko Gaztetxearen ondoan jazo ziren gertakariak, gazte batek pilen edukiontzi batean ACAB leloa [All Cops Are Bastards edo "Polizia guztiak sasikumeak dira"] idatzi eta ertzainek isuna jarri ostean. Hasiera... [+]
2025-09-08
Bertsozale.eus
Bertsolaritza lurralde guztira hedatzeko apustua egingo da Nafarroako Bertsolari Txapelketan
24 bertsolarirekin ekingo dio bideari Nafarroako Bertsolari Txapelketak. Auritzen izango da, urriaren 4an; eta, lehen aldiz, Nafarroa Arenan izango da finala, azaroaren 29an. Saio guztietarako sarrerak salgai daude dagoeneko, Bertso Sarrerak atarian.
2025-09-08
Mikel Garcia Idiakez
Jaizkibel konpainiak gutuna eman dio alkateari, desfilean: “Estrategia aldatzeko garaia dela adierazi diogu”
Jaizkibel konpainia berdinzaleak ekintza berezia egin du Hondarribiko alardearen egun honetan. Gutuna eman diote alkateari, mahai gainean bestelako planteamendu batzuk jar ditzala eskatuz.
2025-09-08
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Gida bat Donostiako Zinemaldiaren atarian
Euskarazko ekoizpenek presentzia nabaria izango dute aurtengo edizioan. Bestelakoen artean, espektatiba handiko lan eta gonbidatuak izango dira Donostian: George Clooney protagonista duen Jay Kelly pelikula; Angelina Jolie ere ikusiko dugu Couture-rekin; Julliete Binoche... [+]
2025-09-08
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Euskarazko ekoizpen ugari, Zinemaldian
Sail Ofizialean erakutsiko dira hiru: Maspalomas, Karmele eta Zeru ahoak. Lehia nagusitik kanpo, zuzendari onenaren saria irabazten ahaleginduko da Irati Gorostidi Aro berria pelikularekin. Beste zenbait lan ere aurkitu ahalko dira.
Zinemaldiaren atariko orokorra beste [+]
2025-09-08
Zigor Olabarria Oleaga
ANALISIA
CAFek Israelekin kontratua eteteko asmorik ote du?
Etengo du. Hori da kaskora supituan etorri zitzaidan pentsamendua, gosaria ahoan eta Euskadi Irratia sintonian, Imanol Pradales lehendakaria entzun nuenean CAF “gogoeta etikoa” egitera gonbidatuz, Palestinako lur okupatuetan trena eraikitzeko duen kontratua eten edo... [+]
.jpg)
2025-09-08
Zigor Olabarria Oleaga
Tunisian dira, abiatu eta astebetera
“Flotillaren aurkako eraso bat Palestinaren aldeko greben pizgarri balitz, ongi etorria litzateke”
Astebete igaro da Bartzelonako portutik Global Sumud Flotilla ekimeneko lehen ontziak itsasoratu zirenetik, Gaza helburu. Tunisian lurreratu berri erantzun ditu ekimeneko euskal ordezkaritzako kide Itziarrek –abizenik ez du eman nahi– ARGIAren galderak, igande... [+]
2025-09-08
Junkal Arruti Tena
Enpatia garaia
Ekofeminismoak bizitza nondik eta nola baloratzen duen, ikuspegi konplexuagoa eraikitzeko proposamena dakart. Desazkundearen inguruko ekofeminismoa eta antiespezismoa ezagutzearen ondorio dira datozen lerroak; landa eremuan jaio eta hirigunean bizitzeak dakartzan ikuspegiekin;... [+]
Eguneraketa berriak daude