Benito Lertxundi: « Gustatzen zaizkidan kantei grabatu ondoren, gorrotoa hartzen diet»


1985eko urtarrilaren 20an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Benito Lertxundiren "Gaueko ele isilen baladak" diskoaz
«Gaueko ele isilen baladak», bere disko berria, otsailerako kalean
Benito Lertxundi: « Gustatzen zaizkidan kantei grabatu ondoren, gorrotoa hartzen diet»
ARGIA.– Benito, noizko hire disko hori kalean?
BENITO LERTXUNDI.– Beno, elurteek ere piska bat atzeratu ditek Parisa korteá egitera joan ezinean ibili bait nauk, baina nik uste diat otsailaren erdialderako izango dela kalean, gutxigorabehera noski.
A.–Hire asmotan lehenago kaleratzea zegoean beharbada...
B.L.– Bai, nire asmoa iaz ateratzea huen, maiatzerako, baina ezin izan zian «Elkar»ek bere estudioak bukatzeko zituelako. Piskanaka atzeratzen joan duk eta gaur arte.
A.– Orain eskatuko diagu hire disko berri hau presentatzeko, zer dakarren azaltzeko.
B.L.– Nik aurreneko asmoa nian diskoan bederatzi bat kanta sartzea, eta halaxe nizkian prestatuak. Baina nahiz eta kanta luzeak zirela konturatu ez nian kronometratua zenbat iraungo ote zuen. Azkenerako uste baino gehiago luzatu zeizkidak eta batzu utzi behar izan dizkiat. Badakik, diskoak bere maximoa dauka, 22 minutu aldeko, eta pasatu egin ninduan. Azkenerako kantak asko luzatu zaizkidak, bat hamalau minututakoa atera zeidak, beste bi zortzi minututatik gorakoak. Azkenerako bost kantarekin gelditu duk diskoa, alde luzeena ziek bi kantarekin, eta bestea hirurekin.
A.– Material hori soberan edukita ez al huen tentaziorik izan bikoitza egiteko?
B.L.– Bai, material guzti hori sobratua eta eskutan nuela zalantza sartu zitzaidaan: beste batetarako utziko diagu, edo bikoitza aterako diagu... Eta hor asuntoa huen neu piska bat mentalizatua nintzela batekoa egiteko eta azkenean horretan geratu duk, bakarra aterako diagu eta beharbada sobratu den materialarekin irailean berriz estudioan sartu eta urtebete buruan beste disko bat aterako diagu.
A.– Disko bikoitzetaz eta bakarrekoetaz ari haizela, oraingo honekin azken bi diskoetan saiatutako disko bikoitzen bidea apurtzen duk, ezta?
B.L.– Badakik zer gertatzen zitzaidan? Azken bi esperientzia hauetan diskoa bikoitza izanda biak bapatean egitea, grabaketa eta prozesu guzti hori oso luzea egin zeidak, oso astuna, batez ere nahasketen garaian. Kasik esan litekek kriterioak galdu egiten dituala, kanta bat behin eta berriz grabatuta eta hori disko bikoitz batetarako astunegia egiten duk, azkenerako ez dakik ondo dagoen, gaizki dagoen edo zer arraio. Horregatik, oraingoan bakarrekoa egitea piska bat hori superatu nahian egindakoa izan duk.
A.– Eta zein konposaketa mota aukeratu dituk hire disko honetarako?
B.L.– Batez ere, disko honetarako baladak neuzkan preparatuak, eta balada horiezaz gain asmoa nian ere errenazimendu garaiko kanta batzu sartzeko, banian praparatua trilogia bat garai horretako kantekin baina lehen esan dudan bezala ezin izan ditut denak sartu. Azkenerako bost balada gelditu dituk, bat tradizionala duk eta beste laurak nireak.
A.– Heure buruan somatu al duk aldaketa haundirik aurreko diskotik hona?
B.L.– Nik uste diat beti joera konstanteak beti hor egoten direla, nik ez diat sinisten bapateko aldaketetan, bakoitzak bere joerak dizkik eta joera horiek beti agertzen dituk. Bakarrik iruditzen zeidak (behintzat horretaz konszientea nauk) niretzat hau dela nire diskorik landuena. Armonia aldetik eta atmosfera aldetik hau duk nire disko lortuena. Bestaldetik hau duk estudiora aurretik prestatuena eraman dudan diskoa. Beharbada aurrekoetan armoniak eta, askoz ere inprobisatuagoak izan dituk, armoniak estudioan bertan landuz, etabar. Eta noski, ni horretaz konturatzen ninduan, diskoa gero entzun eta nik behintzat nabaritzen nian zenbait gauza hobe irten ziratekeela, inprobisazio gehiegi alegia. Oraingo honetan uste diat guzti hori askoz lotuago doala, aurretik askoz landuago zegoelako. Kanta guztietan, bat ezik. Kanta luzeenean gertatu zeidak ez nuela gehiegi prestatu, hasierako maketatik aurrerako guztia estudioan prestatu nuen eta nik behintzat bilatzen diot beharbada zerbait faltako ote zaion kanta horri (beharbada beste kantak askoz landuagoak doazelako). Kantaren erdiraino ondo dago baina mementu batetatik aurrera beste zerbait gehiago beharko ote zuen errezeloan gelditu nauk kanta horrekin. Izan zitekek ere kanta oso luzea delako eta kanta hain luzea denean beste zerbait espero duk. Baina hori kanta bakarrean, beste guztiak dexente landuagoak zeudek, oso landuak esango nikek nik.
A.–Diskoaren izenari begiratuta, badirudi kanten gaia gaurekin lotua joango dela.
B.L.– Bai, diskoa gauaren inguruan ziek, gauaren oihalez inguraturiko zerbait dela esan genezake. Tematika aldetik bi kanta behintzat argi eta garbi zieztik gauaren gaiarekin lotuta. Diskoaren izena ere hortxe zegok: «Gaueko ele isilen baladak». Gauarekiko nire gogoeta batzu dituk batzutan: gero ere "Gaua eta ni" izeneko kanta zegok, niri izugarri gustatzen zaidan Khalil Gibran-en olerkia batetan oinarrituta.
A.–Kanten hitzak norenak dituk?
B.L.– Bi nireak dituk, beste bat Uriarte izeneko nire lagun batena, erromantze bat ere badago tartean eta boskarren bat Grihan-ena.
A.– Grabaketarako musikoen aldetik laguntza berezirik jaso al duk disko honetarako?
B.L.– Bazeukat lagun bat italiarra, pianojolea dena, eta aspalditik gogoa neukanez disko honetarako aukera izan diat hona ekartzeko eta berak lagundu zidak pianoarekin. Horrezaz aparte; beste bi musiko Euskadiko Orkestarenak ere nirekin izan dizkiat bata tronboia eta bestea bilontzeloa joaz. Izan ere, normalean kuarteto bat sartu diat, batzutan kintetoa delarik. Azkenik, baxua Phocasek berak jo dik eta mementu batetan ere bateria sartu diat. Amorenak jo duelarik. Bateria, halere, oso modu suabean sartu diat, eskonbila hutsez berez kantak hala eskatzen zuelako, jazz tonuaz.
A.– Nola izaten duk higan kanta bat sortzeko prozesua?
B.L.–Oso zaila egiten zeidak esplikatzea nolakoa den prozesu hori, harreman kontu bat bait da, lan kontu bat. Hori bai, nik esango nikek nire kasuan behintzat lehenengo letra batetatik abiatuz musika egiten duala, hori lehen pausu ebidentea, baina hortik aurrera nire eritzirako kantak berak eskatzen dik zer sartu behar duan eta zer ez, niri hor gustatzen zeidak ez behartzea. Tentagarria izaten bait da askotan. hedatuak dauden joera batzu direla medio, gauza batzu sartzea baina beharbada ez haiz konturatzen kantak ez duela hori nahi, kantak badik bere nortasuna eta berak esijitzen dik zer sartu eta zer ez. Hor bazegok lenguaje bat, hartueman bat, azken finean hartueman bat izaten bait da kanta eta hire artean, hor bazegok elkarrizketa bat. Askotan hi saiatzen haiz gauza bat sartzen eta berak uko egiten dik, ez zekiat zergatik baina kantak eskatzen dik mementu bakoitzean zer sartu eta zer ez. Dena dela, oso zaila duk hori hitzetan esplikatzea, baina horren arauera erabakitzen dituk armonia motak, koro batzu aldian behin sartzea, zein tinbre erabili, haizea, kuerda...
A.– Hiretzat, kantari profesional bezala zer da inportanteagoa, diskoa ala zuzeneko emanaldiak?
B.L.– Inportanteena beti kantaldiak dituk, zuzeneko kantaldiak. Arrazoia argi dago: askoz biziagoak dituk, hartuemana gertutik sentitzen duk. Bizitza klase guztietan inportanteena beti hartuemana duk, eta kantariarentzat publikoarekiko hartuemana duk inportanteena. Diskoa ere egin egin behar duk, jendeari ere etxera eramatea gustatzen zaiolako, eta gero ere bi hizkuntza desberdin dituk, diskoa eta kantaldia. Baina niri, bi hizkuntza horien artean bata, diskoarena, ez zeidak batere gustatzen. Esate baterako, diskoak egiteko prozesua ez zeidak batere gustatzen, guztiz anormala delako, disko bat grabatzea guztiz prozesu artifziala duk, neurotikoa. Zuzenean ari bahaiz, publikoa, kanta eta hire arteko hartuemana hor zegok, baina estudioan berriz zinizilik hago, ez haiz behin ere konturatzen hartueman horretaz eta azkenean gainera nazka hartzen diek kantuei. Nik behintzat gustatzen zaizkidan kantei, grabatu ondoren, gorrotoa hartzen zioet.
A.– Hurrengo lanetarako zerbait geratu al zaik oraingoan gustora egin hukeena?
B.L.–Alde batetatik, lehen esan dizkiadan hiru kantekin hurrengo diskoan alde bat errenazimenduari buruz egin nahi nuke, hor bazeudek letra herrikoia eta musika neronek moldatua kanta horiek eta hori nahiko garbi zeukat. Baina horrezaz gain, egin nahi nikek ere beste alde bat herri kantuekin, beti hor zintzilik eduki ditudan kanta tradizionalekin. Izan ere bazeukat gogoa aspalditik halako disko amable bat egiteko, oso kolorista, herrikoia.
J.L. I.U.
32-33


GaiezKulturaMusikaArgitalpenaDiskoak
GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakLERTXUNDI1
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaDiskoak
PertsonaiazLERTXUNDI1


Azkenak
HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


Auzo ibilbideak (V)
Baiona Ttipia: babes eta arnasgune

Ibilbideen serie honetako ezberdinena dirudike Baiona Ttipiak, bere antzinako eraikinei beha jarriz gero: ez blokerik, ez adreilurik, ez maldarik.... herrixkatxo lasai bat da. Aitzitik, Errobi ondoko auzo honen historian barrena eginez gero, konturatuko gara borroka politiko... [+]


Auzo ibilbideak (IV)
Adurtza: adreiluzko itsasoa

Kostako zaizu Adurtza baino auzo zaharragorik aurkitzea Euskal Herrian: aurten 1.000 urte bete ditu, Donemiliagako Goldea dokumentuan ageri denez (ikusi Gakoak honetan Josu Narbartek idatzitako erreportajea horri buruz), eta merezi bezala ospatu dute bertan bizi direnek. Baina... [+]


Auzo ibilbideak (III)
Txantrea: konfliktiboa, eta zer!

Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]


Auzo ibilbideak (II)
Egia: aldapa alai bat

Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene...  70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]


Auzo ibilbideak
Atzoko eta gaurko borrokak gogoan

Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]


Emakumeak gizonenak ziren lekuak hartzen

Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]


2025-08-01 | ARGIA
Fototekatik
Duela 40 urte...

1985. NATOn mantentzearen kontrako manifestazioak egin ziren Hego Euskal Herriko hiriburuetan azaroaren 10ean, tartean Donostian. Milaka lagun irten ziren kalera Koordinadora Antimilitaristaren deiari erantzunez, orduko agintariak karikaturizatzen zituzten mozorroekin. Kanpaina... [+]


2025-08-01 | ARGIA
Jaurlaritzaren publizitate banaketa
Hedabide erdaldunen zakua, gero eta gizenago

Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]


2025-08-01 | Nagore Legarreta
Ibaiak begirada itzuli zigunekoa

Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]


Ipuscua
Mila urte ‘Gipuzkoa’ izenaren idatzizko lehen aipamenetik

Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]


Jon Sarasua
“Ikusi behar dugu zenbateraino komeni zaigun sententzia judizialen akzio-erreakzio jokoan sartzea”

Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]


2025-08-01 | Leire Artola Arin
Salpress berri agentzia
El Salvadorko gerrillaren arma ezkutua

Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]


Oholtza denontzat?
Feminista izango da, edo ez da izango

Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]


Heriotza txikiak

Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]


Eguneraketa berriak daude