Ibaiak begirada itzuli zigunekoa
Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren natura eta eguzki-izpiak ere. Birziklatutako ontzi soil batzuez egindako kamerekin, hori guztia jaso dezakegu urazaletik, eta hausnarketarako bide ematen duten argazkietan islatu.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Zer erantzungo liguke ibaiak gure joan etorriez eta garapenaz galdetuko bagenio? Zer gertatuko litzateke geure burua ibaien begietatik ikusiko bagenu? Galdera horien erantzunera hurbiltzeko asmoz hasi nintzen, duela urte batzuk, birziklatutako ontziekin egindako argazki kamerak ibaiaren ur azalean kokatzen, ibaiaren ikuspuntua horixe izan zitekeelakoan. Ibaia argazkilari lanetan, zibilizazioa zelatatzen.
Ibaia ez da toki bat proiektua –Iñaki Segurolaren esaldia– 2016an abiatu nuen, Cristina-enea Fundazioak Urumea ibaiaren inguruko praktika artistikoak garatzeko deialdia zabaldu zuenean. Etxe ondoan nuen Urumea, mundu zabaleko beste ibaietako urekin lotu dut orduz gero: lehenik Odra (Wroclaw, Polonia) eta Almendares (La Habana, Kuba) ibaiekin; eta uda honetan, Casamance (Ziguinchor, Senegal) eta Rio de la Plata (Buenos Aires, Argentina) izenekoekin.
Batean zein bestean ateratako argazkiak bata bestearen ondoan jarriz gero, zaila da bereizten zein den kasu gehienetan ibaiari izena jarri dion herrialdearen kokalekua. Hasiera batean indibidualki irudi bidez landu diren ibai horiek, orain elkarren ondoan jarrita, ibai bakarra osatzeko joera dute. Horrek pentsaraztera garamatza urrun geratzen zaizkiola ibaiari gizakion gorabeherak, nahiz eta sufritzen dituen.
Ibai horiek elkarri lotuta, lehen aldiz erakutsiko da proiektua abuztu honetan Buenos Aireseko Bienalsur arte garaikideko bienalean, erakusketa formatuan. Hiriari nolabait ibaien begirada itzuli, beste leku askotan bezala, uholdeak medio ibaiak hiriaren azpian lurperatu baitziren. Hiritarrak eta ezkutuan dauden paisai horiek harremanetan jartzeko testuinguru aproposa sortu dezake iruditegi honek: ekarpenak jaso, ibaietara gerturatzeko gonbidapena luzatu, eta ibaien eta herritarren arteko elkarrizketa sustatzea, besteak beste.
Ibaia ez da toki bat dokumentala
Hernaniko Udalak urtero abiatzen duen Sormen Beka baliatuta, Ibaia ez da toki bat: Urumea dokumentala plazaratu genuen 2020an Bira Produkzioakekin elkarlanean, Beñat Iturrioz zuzendari zela.
Dokumentalean, Urumea ibaiaren inguruan egindako lan-prozesua ezagutu daiteke bertatik bertara: nola kokatzen diren ontziekin eraikitako kamerak ibaian, nola errebelatzen diren, ontziekin Urumea ibaia erretratatzeko egin zen lantegia, ibaiari lotutako herritarren lekukotasunak, baita ibai ondoan bizi izan den gure amona Juanita Ugalderen testigantza ere.
Gakoak PDFan
Zuzeneko musika gustatuz gero, ziur azken hamarkadan Eider Iturriagak egindako argazkiren bat ikusi duzula. Bere bi grinak uztartu ditu bermeotarrak: musika eta argazkilaritza. Eszenatoki batean hain azkar pasatzen den une hori harrapatzeko abilezia du, ikuslearen begietan... [+]
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Hedabideen artean erakunde publikoek urtero publizitatearen bidez banatzen duten diru-zakua milioika eurotan zenbatu daiteke. Baina sistema garden eta justu baten faltan, medio batzuk argi eta garbi irabazten irteten dira banaketa horretan, eta Eusko Jaurlaritzaren... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Kontatzen ez dena ez da existitzen. Oso barneratuta daukagu lelo hori, baita informazioa boterea dela eta eragiteko gaitasun handia duela ere. Are gehiago gerra edo gatazketan, batik bat oraindik tresna digitalak asko garatu gabe zeudenean, informazioa ez baitzegoen hain eskura... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]
Goizegi Hiltzeko
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.
Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]
Bizikleta hartu eta errepidera ateratzeko gogoa. Olatu gainean surf egiteak zein sentsazio eragiten duen probatzeko irrika. Mendirik mendi ibiltzearen plazera sentitzea. Mendian, hainbestean, baina emakumeak ez du erraza izan gizonenak izan diren kirol eremuetan sartzea... [+]
Okindegiko ilaran, bi emakume. Itxuraz erdi-ezagunak, hitz egiteko duten moduagatik. Pareko egunkaria hartzeko keinua egin du bietan zaharrena dirudienak, eta zera esan dio besteari: “Dauden albisteekin, agian gaur nahiago izango dut animalien dokumental bat ipini”... [+]
Lautadako mamua
Xabier Montoia
Elkar, 2024
112 orrialde
Eleberri labur honetan egileak XIX. mendeko Euskal Herrira garamatza, sekulako sona hartu zuen Juan Diaz de Garaio hiltzailea duela protagonista. Arabako landa guneko jendarte tradizional eta giro hotzean barneratzen... [+]
Sorkuntzarako, gozamenerako eta aldarrikapenerako espazio moduan dute oholtza musikari askok, baina bere ingurumarietan katramilatzen dira sarri, eta espazio "bortitz" bihurtzen da hegemonikoak ez diren gorputz askorentzat. Presio estetikoa, egiteko modu deserosoak,... [+]
