«Haurrekin Habilela Beti Sartzen Zaizkik Hire Literaturan»


1984ko azaroaren 04an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
J. M. Olaizola, "Txiliku" idazle eta irakasleari elkarrizketa
J. M. Olaizola "Txiliku"
«Haurrekin Habilela Beti Sartzen Zaizkik Hire Literaturan»
Zarauzko ikastolako maisu bat dugu Txiliku. Irakaskuntzáz gain idazten ere aspaldian trebatutakoa. Haurrekin dabil ikastolan eta haurrentzat idatzi du bereziki. «Zozoa eta biok» argitaratua du «Elkar»eko Sor Sailean. Itzul Sailean ere argitaratua zuen beste bat. Oraingoan «Kaltxaberde, Tturku eta Gotzon» izenekoa dugu liburu berria.
ARGIA.– Lehen ere argitaratua huen liburu bat Sor Sailean, ze alde zegok ipuin haien eta honen artean?
TXILIKU.– Hura gehiago huen laugarren mailakoentzat. Hau, bost-sei... malla horietako.
A.–Nola bereizten da maila horietarako literatura?
T. Askotan gertatzen duk laugarren mailakoek igual seigarren mailakoen liburuak behar dituztela... Zaila duk tipifikatzea nola izan daitezkeen baina gutxi gora behera izaten dizkitek beren gustoak eta.
Aparte egin izandu dizkiat holako neurketa batzuk. Irakurri ondoren test erraz bat jarri umeei eta galdetu. bueno, ze iruditu zaizue liburu hau atsegina ala aspergarria. erraza ala zalla. egokia ala desegokia. zaharragoentzako ala gaztetxoagoentzako... Fitxa txiki bat egin ikusteko maila bakoitzean ze liburu mota gustatzen den gehien.
A.– Sorpresak ere aterako dituk horrelako neurketa batetik.,.
T. «Nikolas Txiki»rekin esaterako, hiru liburu dituk. «Nikolas Txiki oporretan» eta horrela, pentsa zitekeen liburu horiek seigarren zazpigarren mailakoentzat egokiagoak zirela, baina boskarrengoek joan zen urtean oso gustora hartu zituzten.
A.– Ze ipuin mota dituzte gogozkoen malla bakoltzean?
T.– Hor bazegok momentu bat fantasiazko, misteriozko ipuin klasikotatik ipuin errealistago batzutara pasatzen direnekoa. Hor izaten duk, batzuk lehenxeago. besteak beranduxeago... boskarren seigarren maila horietan izaten duk aldaketa. Orduan hasten dituk Enid Blyton-en «Los cinco», «Los siete» eta horrelakoak irakurtzen.
A.–Oraindik ere funtzionatzen ditek liburu horiek?
T.–Nik uste diat baietz. Lehen garai batean irakurtzen ziren Salgari eta Verne gutxixeago apreziatzen dituk agian, baina lehen aipatu dugun joera dagoela ikusten da. aldatze bat.
A.–Ipuiak idazterakoan hire ikastolako haurrak izango dituk gogoan...
T.– Askotan. egiterakoan ezin dituk burutik kendu ba justu egiten ari haiz han aurrean dauzkaan haientzako. Hor hain zuzen bazegok ipuin bat, gai-era, justu, izenak ere gelako ikasleak dituk. Ba hori. egiterakoan askotan egiten nian egin ahala edo nolabait kontatzen joan edo kontatu eta gero idatzi... orduan bertako izenak.
A.– Liburua hiru ipuinez osatua zegok...
T.–Aurrenengoa duk Kaltxaberde, bestea Tturku eta bestea Gotzon. Bat ez duk ipuia. Duk hamar hamabi urteko talde bat nola dabilen narrazio bat gehiago, gero horri lotua zegok beste ipuin bat.
Aurrenengoa duk ipuin fantastiko bat, klasiko klasikoa. besterik gabe. Bigarrenean bazegok errealitatetik salto bat... hiruretan zegok fantasia puntu bat.
A.– Gaur egun ba al dago Enid Blyton eta horiek gainditzeko adina material euskaraz?
T.– Nik uste diat oraindik asko dagoela egiteko. Ez zekiat itzulpenak izan behar duten edo egindakoak edo... zaila duk. Baina bueno. aspaldi honetan diferentzia handia egin dik. Lehen ez zitxion ia batere eta gaur egun bazeudek, Itzul Saila dela, Sor Salla dela. Tximista Saila... bazegok material bat.
A.– Hi bezala ba al zeudek maisuak idaztera ere dedikatzen direnak?
T. Bai bazeudek. Sor Sailean dauden gehienak irakaskuntzan ibilitakoak dituk. Orain dabiltzanak edo lehen ibilitakoak.
A.– Haurrekin ez dabilen jendea ez duk gehiegi arduratzen haurretaz...
T.–Nik uste diat haurrekin ez dabilenak. noski. literatura egiterakoan ere ez duk... bueno nik uste diat ez dela egin behar, hau haurrentzako literatura da eta hau ez. Neretzat aurrena duk literatura egitea. eta gero haurrentzat balio baldin badu bale. Baina egia duk hamar urteko haurrekin ibilita egiterakoan badaukak horientzat egiteko zera bat.
Egia esan orain arte beti nahiko markatuta izan diat didaktikotasun hori. Itzulpen bat egin nuenean zortzigarren mailakoentzat gai batzuk erabiltzeko asmoa neukan... eta ez zekiat beldur nank irakaskuntzar. ibiliz gero beti arrazoi hori hor egongo dela nolabait... ez daukak horrelako askatasun bat da... egiten diat literatura gustatzen zaidalako eta hor konpon! Baina, egiten duk eta pentsatzen duk aprobetxatzea gauza bat sartzeko.
I.U.

"Niretzat aurrena literatura egitea duk, eta gero haurrentzat balio baldin badu bale».
33

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakOLAIZOLA2
PertsonaiazOLAIZOLA2

Azkenak
Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


Putin eta Trump ostiralean bilduko dira, baina Zelenskik argi utzi du Ukrainak ez duela “lurralderik oparituko”

AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]


Aldatu Gidoiak ere salatu du IB3 Balearretako telebistak gaztelerazko edukia areagotu dituela

IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]


Amaya, altxor ia ezezagun hori

Zer: Euskadiko Orkestra

Zuzendaria: Diego Martin-Etxebarria. Easo Abesbatza

Zuzendaria: Gorka Miranda

Bakarlariak: Arantza Ezenarro, Gillen Munguía, Marifé Nogales, Lucía Gómez, Juan Laborería, José Manuel Díaz, Darío Maya, Luken... [+]


Sañu Bizirik: “Statkraft enpresari alfonbra gorria jartzetik, herri presioari esker udalak parke eolikoari helegitea jartzera igaro dira”

Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailak ingurumen baimena ukatu dio Piaspe egitasmoari, Statkraft enpresak Azpeitia, Zestoa eta Errezil artean eraiki nahi dituen errotek eta argindarra garraiatzeko azpiegiturek eragingo... [+]


26 urteko nafar bat hil da Pirinioetan

Russell mendian gertatu da ezbeharra, amildegi batetik jausita. Gaztea Iruñekoa zen.


Zarrakazteluko sutea perimetratu eta kontrolpean dute suhiltzaileek

Suhiltzaileek itzaltze lanetan jarraitzen duten arren, egonkortu dute kontrolik gabeko sutea. Espainiako Gobernuak larrialdi aurreko faserako plana onartu du, autonomia erkidegoen eta Espainiako Gobernuaren arteko komunikazioa hobetzeko; dena den, larrialdien kudeaketa autonomia... [+]


HAMABI URTEZ ETXEA EZKUTALEKU
“Zorte asko ukan dugu, eta bizitza interesgarria”

Marijo Louis paristarra da sortzez, 1977an heldu zen Miarritzera Euskal Herriko borrokek erakarrita. Josetxo Otegi zizurkildarrak 1983an pasa zuen muga Gipuzkoatik Lapurdira, Poliziatik ihesi. AEK-ko irakasle eta ikasle zirela ezagutu zuten elkar. 1986an, GALen atentatuen,... [+]


2025-08-12 | Mikel Aramendi
Zergatik halako muga-zerga AEBek Indiari?

Asteko albiste nagusietako bat izan da, zalantzarik gabe: ehuneko 50eko muga-zerga ezarri die Trump administrazioak Indiatik datozkien esportazioei. Brasilekin parekatuta, zerga estatubatuar astunenak pairatu beharko dituen ekonomia handia izango da, aldaketarik ezean,... [+]


2025-08-12 | ARGIA
GOMENDIOAK | Hiru disko fresko, gozatzeko

Goizegi Hiltzeko 
Ødei
Autoekoizpena, 2025
53 min.

Ulertzen nauten herrian ez da musika hau entzuten. Rap musikak akaso urte okerragoak izan ditu Euskal Herrian, baina oraindik ez da beste batzuen altuerara heldua. Denentzat ditu koplak Odei Barroso... [+]


Espainiako Gobernua Kanarietan dauden 827 asilo eskatzaile lekualdatzen hasi da

Auzitegi Gorenak martxoan ebatzitakoari jarraiki, astelehenean irletatik penintsulako adin txikikoentzako zentroetara lekualdatuko dituzte zortzi asilo eskatzaile. Gobernuak adierazi du adin txikikoen babes sarean integratzeaz arduratuko den etorkinen %90 maliar jatorrikoak... [+]


Getariako Salbatore jaietan emakume baten aurkako “eraso larri” bat salatu, eta egitaraua bertan behera utzi dute

Getariako txosnagunean eta Aian egin dute elkarretaratze isila. Jai batzordeak txosnak itxi zituen.


Gizon bat atxilotu dute Erriberagoitian beste bat hiltzea leporatuta

Gizona Bilorian (Araba) hil dute, ustezko hiltzailea atxilotu dute Añanan (Araba).  


Al Jazeerako bost kazetari hil ditu Israelek

Hildako kazetarietako bat Anas al-Sharif da, palestinarren genozidioa zerrendatik kontatzen dutenen artean ezagunenetako bat. Al Jazeera hedabideak adierazi du Israel errudun dela Gazako sarraskia barnetik azaleratzen duten kazetariak nahita hiltzeagatik, eta horrela sarraskia... [+]


Zarrakazteluko sutea kontrolatzeko lanetan jarraitzen dute suhiltzaileek

Larunbat gauean hasi zen sutea Zarrakaztelu eta Figerol lotzen dituen errepideko pinudi batean. Herritarrentzat arriskurik ez dago momentuz, gobernuak adierazi duenez. Gizakiek eragindako sutea dela jakinarazi du gobernuak.


Eguneraketa berriak daude