Itxaro Borda: «Gauaz Besterik Ez Du! Idazten»


1984ko urriaren 07an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Itxaro Borda Idazleari elkarrizketa
«Bizitza Nola Badoan » Poema-Liburua Argitaratu Berri Du, « Maiatz» En Eskutik
Itxaro Borda: «Gauaz Besterik Ez Du! Idazten»
25 urteko neska gazte hau Iparraldeko belaunaldi berriko elemenduetako bat da, aldizkariotan eta bestelakoetan oso maiz kolaboratu ohi duena. Poema-liburu bat argitaratu du berriki, «Bizitza nolá badoan», eta «Herriz Herrri» kazetan plazaratutako elkarrizketa bat orriotara laburbildu dugu, ezer interesgarnrik badagolakoan.
HERRIZ HERRI.– Fite fitea, non sortua zaren, familia, eskola...
ITXARO BORDA.– Baionako klinika batetan sortua naiz, eta Orarren bizi. Istudioak egin ditut Donapaleuko laborantzako eskolan lehenik, eta gero Paueko Unibertsitatean historia ikasten ibili naiz.
H.H.– Gazterik hasia zara idazten?
I.B.– Bai aski gazterik? ez dakit, hamabi urtetan euskaraz; frantsesez idazten nuen herriko eskolan nintzelarik poema ttipi batzu eta hola.
H.H.–Noiz idazten duzu?
I.B.–Gauaz bakarrik, egunaz argia sobera azkarra da. Gauarekin gauzetaz jabetzen ahal gara aiseago. Edatearekin eta erretzearekin batera hitzen soinua, rima hobekiago senditzen dira gainera. Uste dut beti zerbait ateratzen dela.
H.H.–Geroztik ikasketa berezi batzu segitu dituzu?
I.B.–Ez, hori egitearen bortxaz ikasten da. Nik ikasi dut. nahi baduzu. besteen liburuak leitzean. haiek nola emaiten zuten testoa orrialde batean eta nik berdin eman... Horrela ikasi dut nahi baldin baduzu. Hamar edo hamabi urtez "lanean" arizane zerbait gelditzen da azkenean. Denetan idatzi, kazetetan, aldizkarietan, ez dakit, kritikak eginez, poemak, nobela laburrak edo luzeak sortuz beti trebetzen ari zara.
H.H.–Justuki kritika aipatu duzu, kritikatzalle edo polemika maite duzula poxi bat irudi du?
I.B.–Eni lan hori asko gustatzen zait. Badira frango gauza egiten direnak Euskal Herrian eta ez ditugu batere aipatzen. Behar bada gehienak ez dute haien irakurtzeko, ikusteko edo entzuteko denborarik hartzen edo ez dute denborarrik ere egiteko. orduan, nik nola estudiante naizen eta badudan denbora, aipamenak moldatzen ditut. Kritika joko bat bezala hartzen dut probokazioa egiteko, edo irakurlearen bihotza inarrosteko. Baina joko bat da. Ez da sinetsi behar gaiztoa naizenik.
H.H.– Ardura agertzen da zure idatzietan «ni». Hori idazteko manera berri bat dea, nola...?
I.B.– Berria ez; baina eni iruditzen zait, bestetaz eta Euskal Herriaz eta ez dakit zertaz orokorki mintzatzea ez dela posible. Nik segurrik ez dut dretxo hori hartzen ahal. Orduan nahiago dut nitaz mintzatu, edo pertsonaia bati «ni» erran arazi; ez da beti nihaur, gehienetan hala baldin bada ere. Irakurleak badaki nik zer pentsatzen dudan, eta berak zer pentsatzen duen ere badaki; berak ere «ni» erraiten bait du...
H.H.- Indar gehiago...
I.B.–Bai bakoitzak bere libertatea atxikitzen du. Horretarako ez dira hartu behar nik idazten ditudanak «texto»; irakurleak berak indar bat behar du egin: berea hartzen du, eta bestea uzten.
H.H.–Agertu berri den liburua, "Bizitza nola badoan" honetaz aarte ba ote da bertzerik zuk idatzirik?
I.B.–Ez, hau da lehena eta azkena. Beste idatzi guztiak kazetetan barreatuak dira.
H.H.–Eta hau «Maiatz» aldizkariak egina du?
I.B.–Bai, «Uhargi» sail berri batetan abiatzen ari gara, bi liburuekin. Bat da nerea « Bizitza nola badoan» eta bestea Marc Legasseren «Concerto guerrillero pour un pays qui n'existe pas». 1982 urtez geroztik nagenuen errebista bat, orain arte sei zenbaki atera ditugu, horretan iparraldeko idazle gehienek parte hartzen dut, guti-gora-behera hogeitamar bat bagara talde horretan. Azkenean ohartu gara hemengo idazle gazte eta ezezagunentzako beste argitaletxetan zaila zela libruruak ateratzea. Pentsatu dugu geurek bat egitea, gure lanen argitaratzeko...
H.H.–Zuen xedea da beraz urtean lau liburu argitaratzea?
I.B.–Hori da gure ideia. Jadanik beste biga baditugu kasik prest direnak. Mayi Peloten science-fiction kutsuko ipuinen bilduma bat adibidez. Ondokoak geroxeago aipatuko ditugu. Hori bai, Euskal Herriko idazleei abisu bat pasatzen ahal duzue, nola «Maiatz» manuskrito bila dabilen. Hala ere aldizkaria ateratzen segituko dugu «Maiatz»ek harrera ona duelakoan erosle-irakurleen rtean.
HERRIZ-HERRI
35

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakBORDA1
PertsonaiazBORDA1
EgileezHERRIZ-HER1Kultura

Azkenak
ChatGPT psikologo bezala erabiltzearen arriskuez mintzatu da Mireia Centeno Gutierrez psikologo eta psikopedagogoa

Ohartarazi du ChatGPT lanketa emozional “sakonak” egiteko erabiltzea “arriskutsua” izan daitekeela ez duelako erabiltzailearen testuingurua ezagutzen eta “gehiago biktimizatu” dezakeelako.


‘Stabat mater’ borobila

Zer: Orquesta de la Comunitat Valenciana. 

Zuzendaria: Mark Elder. Donostiako Orfeoia. 

Zuzendaria: José Antonio Sáinz Alfaro.

Bakarlariak: Federica Lombardi (sopranoa), Paula Murrihy (mezzoa), Xabier Anduaga (tenorea), Will... [+]


Bakioko jaietako gau bateko egitaraua bertan behera utzi dute, sexu erasoen eta borroken gorakadagatik

Abuztuaren 29ko gaueko egitaraua bertan behera utzi dute, iazko jaietan gau horretan izan baitziren indarkeria kasuak: sumisio kimiko bidezko sexu erasoak eta borrokak "nabarmen" areagotu zirela azaldu du Amets Jauregizar herriko alkateak. Abuztuaren 28tik 31ra bitarte... [+]


Plastikoaren kutsadura mugatzeko itun baten negoziaketan ari dira NBEko herrialdeak Genevan

Erabilera bakarreko plastikoen ekoizpenari eta erabilerari jarri nahi dizkiete mugak bereziki. Plastikoaren ekoizpena bikoiztu dute mende hasieratik, eta igoera horren arrazoia erabilera bakarreko plastikoak dira nagusiki.


600.000 milioi euro inbertitu ezean, %35eko muga zergak jarriko dizkio Trumpek Europako Batasunari

Von der Leyenek eta Trumpek akordioa lortu eta astebetera egin du mehatxua AEBetako presidenteak, Europako herrialdeek hitzartutakoa beteko ez dutela kezkatuta. Europako produktuei %15eko muga zergak ipintzeaz gain, Europako Batasunak AEBetan 600.000 milioi euro gehiago... [+]


Kontrolpean dute Nafarroako baso sutea, eta gobernuak suteak saihesteko neurriak hartu ditu

Suhiltzaileek kontrolpean dute Ibarbeibar ibarreko sutea, Eneritz, Muruzabal, Añorbe eta Obanos herrietan egondakoak hain zuzen ere. Nafarroako Gobernuak behin-behineko debekua ezarri dio nekazaritzan sua erabiltzen duen edo sor dezakeen makineriari. 


2025-08-05 | El Salto-Hordago
Plastikoak eragindako kutsadurak 1,3 bilioi euroko osasun gastuak eragiten ditu

The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.


Etxeko atxiloaldia ezarri diote Bolsonarori, 2023an estatu kolpe bat ematen saiatzeagatik

Brasilgo Auzitegi Gorenak eman du sententziaren berri, Bolsonaro oraindik Luiz Inazio da Silva Lula Brasilgo egungo presidentea pozoitu eta Alexandre de Moraes epailea hil nahi izateagatik epaitzen ari diren bitartean. Sare sozialik erabili ezin zuenean,... [+]


Bilboko Konpartsek “gustu guztientzako” 600 ekintzatik gora antolatu dituzte

Bilboko Konpartsen Federazioak 2025eko Aste Nagusirako prestatu duen egitaraua aurkeztu du Arriaga Plazan. Federazioak, konpartsek eta Jai Batzorde Mistoak 600 jarduera baino gehiago prestatu dituzte, "gustu guztientzako ekintzez betetako Aste Nagusiaz gozatzeko". 


2025-08-05 | Mikel Aramendi
Gero eta fede gutxiagorekin esanda: ‘No More Hibakusha!’

Hiroshima eta Nagasakiko masakre nuklearren 80. urtemuga heldu zaigu, eta inoiz baino eskasagoak dira itxaropentsu izateko inputak. Hala ere, No More Hibakusha! aldarrikatzen jarraitu beharko dugu... ordukoei ez ezik geure buruari zor diogulako.

Iazko Bakearen Nobel... [+]


Gaza osoa okupatzeko erabakia, atzeratuta

Israelgo lehen ministroa Segurtasun Kabinetearekin biltzekoa zen asteartean, "Gaza osorik okupatzeko planaz" eztabaidatzeko eta hori aurrera eramateko; baina atzeratu egin dute bilera. Israelgo armadaren buru Eyal Zamirrek, aldiz, Gazan diharduten lurreko soldaduei... [+]


Sendo eta dotore

Zer: Orquestra de la Comunitat Valenciana
Zuzendaria: Mark Elder
Bakarlaria: Nelson Goerner (pianoa)
Egitaraua: Txaikovsky eta Xostakovitxen lanak
Lekua: Kursaal Auditorioa, Donostia.
Data: abuztuaren 3a.

-------------------------

Orquestra de la Comunitat Valenciana... [+]


Poloniak berriz ireki du Pablo Gonzalezen kontrako prozesu judiziala

Pablo Gonzalez Polonian atxilotu zuten 2022an espioitza leporatuta. 2024ko abuztuan aske utzi zuten baina ez zuten bere prozesua itxi. Orain, prozesua berriz ireki eta epaileek 2025eko udazkenean epaitu nahi dute Gonzalez.  


Konstituzioa aldatu eta betiereko presidente bihurtzeko ateak zabaldu ditu Nayib Bukelek

Bigarren aldiz da El Salvadorko presidente Bukele, konstituzioak legegintzaldi bat baino gehiagoz presidente izatea debekatzen badu ere. Orain, konstituzioa aldatu eta nahi beste aldiz hautatu dezakete presidentea.


20.000 sinadura bildu dituzte txosnak Euskal Herriko ondare immaterial izendatzeko

Gasteizen igandean eginiko agerraldian, Txosnak. Gureak, denonak dinamikako kideek gaitzetsi dute txosnak ez direla enpresen gisara tratatu behar: "Gure ospakizunak edukiz hustu nahi dituztenen kontra, konpromisoaren, aniztasunaren eta autogestioaren alde egiten... [+]


Eguneraketa berriak daude