“Zerealen arbasoa da espelta txikia, baina gure inguruan oso gutxi ezagutzen da”
Neolitotik datorren zereala izan arren, apenas ezagutzen da gure inguruan gaur egun espelta txikia (Triticum monococcum). “Nekazaritza sortu zenean, ereiten hasi ziren lehen zereala izan zen espelta txikia, etxekotu zen lehena, eta horrek badu interes kultural, antropologiko eta historikoa ere”, azaldu du Andoni Estrella González Irunberriko ekoizleak. Euskal Herritik kanpoko zenbait tokitan hasiak ziren lehenagotik zereal honen berreskuratze lanetan, baina gurean gutxi ikusi da orain arte; eta, gutxi hori, bereziki, Ipar Euskal Herrian: “Estatu frantsesean eta beste herrialde batzuetan garatuago dago ekoizpena, baina Pirinioetatik behera guztiz marginala da”, gehitu du.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Irunberri inguruko lagun talde bat dago espelta txikia ekoizteko proiektuaren atzean. Burujabetzarako bidea modu kolektiboan egin nahi dute, eta momentuz, sei bat etxetan ari dira antzinako zereala ekoizten, kolektiboki. “Tartean daude familia txikiak, komunitateak, herri okupaturen bat… Guretzat, espelta txikia aitzakia edo ikur moduko bat da, gauzak beste modu batean egiteko, egungo moldeetatik kanpo”, argitu du Estrellak. Jatekoa lortzeko helburua ez ezik, harremanak egitea, ingurua zaintzea, elkarlaguntza sustatzea, gogoetarako eta hausnarketarako espazioak irekitzea eta auzokidetza eta komunala lantzea ere badituzte helburu.
Espelta txikiaz gain, beste zereal batzuekin egindako ogia ere banatzen dute kolektiboko kideek inguruan. “Hemen hurbilean saltzen dugu ekoitzitakoa, baina, dena dela, gure lehentasuna ez da saltzea nahitaez: trukatzeko aukera ere badugu, eta merkatu logikatik haragoko beste edozein planteamenduri ere irekita gaude”, azaldu du. Zereal mota hau Pirinioetatik behera existitzen ez zenez, gainera, prezioa jartzerakoan autonomia osoa dutela azaldu du ekoizleak. “Arroz integrala hartzen dugu erreferentzia bezala, prezioak apur bat beherago jarriz”.
Arroz integralarekin antza
Baina, ze ezaugarri ditu zereal guztien arbaso den espelta txikiak? “Mineral asko ditu, eta gure gorputzerako oso egokia da, erraz liseritzen da”, erantzun du Estrellak. Gaur egun glutenarekin dauden arazoen aurrean, elikagai ona dela nabarmendu du, glutena eduki arren, "gluten ona" duelako, digestioa egiteko erraza. “Ogien testura zehatz batzuk bilatzeko erabiltzen da gluten kopuru handia gaur egun, eta horrek bihurtu du glutena txarra, berez ez du zertan txarra izan”, zehaztu du.
Ekoizpen taldetik, gainera, espelta txikiarekin irina egin beharrean alea osoan jatea bultzatu nahi dute. “Erraza da alea osoan jateko, arroz integralaren antzekoa da, eta energia aurrezte aldera eta gure osasunari begira, hori sustatu nahi dugu”. Ekoizpena aztertuta, onartu du ia sailkapenik izan ez duen antzinako zereala izanik, etekin txikiagoa ateratzen diotela, baina kalitate aldetik, ez omen du parekorik. “Elikadurari eta osasunari begira, nik uste jan daitekeen zerealik onena dela espelta txikia”, amaitu du. Zereala eskuratu nahi duzula? Edo, informazio gehiago jaso? Bada, telefonoz haiekin harremanetan jartzea proposatzen dizu ekoizleak: 635 20 19 54 eta 680 73 28 55.
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]