Zer dio landareen lurrinak?
Galdera horri tiraka iritsi zen duela urtebete pasatxo Eli Diez “Gaua Perfumes” proiektua sortzera, Arabako Errioxan. Jakin mina sortu zitzaion, bereziki landareetatik atera daitezkeen aromekiko, eta horiek gure zentzumen eta emozioekin lotzeko dugun gaitasunaz. “Gaztea nintzenean nire familiak perfumea saltzen zuen, agian hortik piztu zitzaidan kuriositatea eta gogoa”, dio. Lurringintza industrialetik urrun, hurbileko landareekin probak egiten ari da Diez, eta esperimentatze prozesu betean dago murgilduta.
Lurringintza etnobotanikoa lantzen du Diezek: “Lurrinak modu tradizionalean, beti egin den moduan ateratzeari deitzen diogu lurringintza etnobotanikoa. Betiko landareekin egiten da eta herri baten kulturarekin lotura estua du”, azaldu du. Lurrinak destilazio, mazerazio edo tintura bidez ateratzen ditu Diezek, eta produktu desberdinetan erabiltzen ditu ondoren; lurrin pertsonalizatuetan, intsentsuetan eta brumetan, adibidez. “Lurrin pertsonalizatuen kasuan, jendeak gustuko duen perfumeren bat ekartzen dit, baina zerbait naturalagoa nahi dute, bertako landareekin egina… antzeko zerbait lortzen saiatzen gara, elkarrekin”, dio.
Urteko sasoi bakoitzean inguruko basoetan biltzen ditu landareak, eta horiekin oinarri moduan funtzionatzen duten lurrinak sortzen ditu. “Iaz ezkaiarekin eta erromeroarekin egin nuen oinarri bat, beste bat bertako ardo beroaren lurrinarekin, gaztain erreekin…”. Egunerokoan inguratzen duten usainak biltzen saiatzen da arabarra, eta zenbaitetan, jaiegun kulturaletatik abiatzen da usain berri bat sortzeko ideia. “Inguru hauetan ospatzen den Mañen festan izpilikua erretzen da urtero. Bada, duela aste batzuk ohitura horretan oinarritutako lurrina sortu dut: izpilikua hartu, bertako oliba oliotan mazeratu eta izpilikuaren lurrin hori oinarri bezala hartuta bestelako aromak gehitu dizkiot”, azaldu du prozesua.
Tailer txikian usain handiak
Lurringintza industrialean apenas erabiltzen dute landarerik perfumeetan. “Egia da lurrin industrialekin usain oso bizietara ohitu garela, hauek gutxiago usaintzen dute eta ez dute halako lerrorik uzten”, dio artisauak. Lurrin naturalek, ordea, landareen usainarekin batera horien propietateak ere jasotzen dituzte, eta propietate bakoitzak eragin desberdina du. “Erromeroaren kasuan, esaterako, memoriarako eta esnarazteko propietateak ditu, eta horretarako lagungarri da usaina bera”, gehitu du.
Laguardian, etxeko bodegan muntatu du tailertxoa Diezek, eta bere lurrinak sortzeaz gain, formakuntza eta tailerrak ere eskaintzen ditu bertan, jarduerarekiko interesa geroz eta handiagoa baita. Tresneria aldetik nahiko sinplea dela azaldu digu lurringileak: sua, alkohola, potoak, kobrezko alanbike txiki bat… “Makinaria baino gehiago, pazientzia behar da jarduera honetan”, dio. “Gainera, gurea bezalako lurrindegi txikian ezin da kantitate handiekin lan egin, sasoi bakoitzean landareak aldatzen baitoaz, eta beraz, sortzen ditugun lurrinak ere bai”, amaitu du.
Nekazaritzarekin harreman estua izan du betidanik Barazki Bizidunak proiektuko Iñaki Garcia Grijalbo Mapik. Bizitzaren paradoxak, gaur egun saltoki handi baten aparkalekua den lursailean zuten baratzea garai batean etxekoek Donostiako Intxaurrondo auzoan... [+]
Nafarroako Hazialdekoren, Ipar Euskal Herriko Biharko Lurraren Elkartearen (BLE) eta Gipuzkoako Biolurren arteko elkarlanetik sortu berri da HoBBea, mugaz gaindiko proiektua. “Garien bueltan bagenuen aspalditik harremana gure artean, baina, nolabait, harreman horiek... [+]
Bigarren urtez segidan hartu du Habelarte baserritarren elkarteak Leitzako festetan, Gaztetxean, afariak emateko ardura. Nafarroako Mendialdeko ekoizle agroekologikoen produktuekin osatu dute eguneroko eskaintza, eta ehunka lagun pasatu dira abuztuaren 10etik 14ra haien... [+]
Aurreko urte bukaeran Elizondoko zahar-etxearen kudeaketa publifikatzeko jauzia eman zuen Baztango Udalak, eta geroztik, haren esku gelditu da egoitzaren antolaketa. Eskualdaketa horrekin batera, elikaduraren alorrean eraldaketa sustatzea izan da udalaren erabakietako bat... [+]
Mahaño Lanathoua 2017an hasi zen aitaren lurretan arbolak landatzen, oihan baratzea lantzeko ideiarekin. “Hasieran asmoa ez zen horretatik ekonomia bat sortzea, gure buruaskitasunerako bidean pausoak ematea baizik”, gogoratu du laborariak. Baina, landaketekin... [+]
Nekazaritzaz eta abeltzaintzaz askotan entzuten da lanbide "oso lotua" dela, jai egunik edo oporrik ez dela existitzen. Ipar Euskal Herriko Onetik eta Etxaldia gasnategiek, Berria eta Aldudeko Esne Kooperatibekin elkarlanean, laborariei bakantzak bermatzeko egitasmoa... [+]
2022an Nafarroako Liburutegien Sareak martxan jarritako proiektu berezia da hazien liburutegia. Clara Flamarique Goñi da Nafarroako Gobernuaren liburutegi zerbitzuko proiektuen arduraduna, eta honela gogoratu ditu hastapenak: “Zaragozako liburutegian martxan zuten... [+]
Joxe Blanco Gomez laudioarra Lamuzanaturgunea blog-aren bultzatzaile eta Laudiokolore ekimeneko kidea da. Urteak daramatzate Laudion basa landareen inguruko sentsibilizazioa eta formazioa egiten, eta maiatzean, Arraño mendiko baso orkideen inguruko jardunaldiak egin... [+]
Urteak daramatza Cederna Garalur landa garapenerako elkarteak elikaduraren eta lehen sektorearen inguruko lanketa egiten Nafarroako Mendialdean. Elikadura osasuntsurako eta kontsumo jasangarriago baterako bidea egitea da asmoa, eta bide luze horretan, egitasmo berria gauzatu du:... [+]
Oiartzunen nekazaritza bultzatzeko eta elikadura burujabetzarako bidean pausoak emateko sortu zen Lurbizi egitasmoa, 2016 urte inguruan. “Herritar talde batek denbora zeraman herrian nekazaritzaren eta lehen sektorearen egoera kaxkarraz hausnartzen”, adierazi du Ibon... [+]
Sarako Nicolas Chretien dago Hiru Xilo baratzegintza proiektuaren atzean. Urtarrilean hasi zen baratzea lantzen, eta martxoaren hasieran ekin zion ekoitzitako produktuak merkaturatzeari. “Banuen formazioa baratzegintzan, baina orain arte honekin zerikusirik ez zuten... [+]
Arabako Bionekazaritza elkartearen eta Euskadiko Hazien Sarearen arteko lankidetzatik sortu zen duela urte pare bat Agroekoop kolektiboa. “Arabako agroekologiaren bueltako elkarteak lotzeko eta indartzeko, eta sinergiak sustatzeko asmoz sortu genuen”, adierazi du... [+]
Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa... [+]
Urteak daramatzate Atxondoko Biezko baserrian bizitzen eta lanean Aner Garitaonandiak eta Oihane Lekunberrik. “Kaletarrak ginen gu, nik enpresa eta turismo ikasketak egin nituen, baina mundu hori ez zitzaidan gustatzen…”, azaldu du ekoizleak. Lekunberrik,... [+]
2009an sortu zen Ja(ki)tea elkartea zenbait jatetxe, sukaldari eta gastronomia kritikariren arteko elkarlanetik. “Hasiera hartan, Gipuzkoako 14 bat jatetxe elkartu ginen, baina pixkanaka hazten joan da proiektua, eta gaur egun 37 gara”, azaldu du Xabier Zabaletak,... [+]