“Zarata, argi edo jende gehiegi egotea bada arrazoia autistak eta beste pertsona asko barraka edo jai espazioetara ez joateko”
Amurrioko jaietako barraketan, 17:00etatik 18:00etara aniztasuna funtzioanala errespetatzeko ordua egongo da aurten: zarata eta argiak kenduko dituzte hipersentsibilitate sentsorialak ez kaltetzeko. Leire Fernandez X sindrome hauskorreko elkarteko kideak positiboki baloratu du ekimena.
Barraketako ordutegia eta dinamika aldatuko dute aurten lehenbizikoz, aniztasun funtzionala dutenek ere gozatzeko aukera izan dezaten. Zer iruditu zaizue ekimena?
Oso ondo, bazen garaia. Askotan zaratekin egiten da kanpaina, txakurrak ez molestatzeko, eta ez gara konturatzen gure bizilagunaren umeari gehiegizko argi eta zaratak kalte bera eragiten diola. Zarata, argi edo jende gehiegi egotea bada arrazoia autistak eta beste pertsona asko barraka edo jai espazioetara ez joateko, sentsiblitate arazoengatik. Niri dinamikak ilusio handia egin dit; are, hunkituta nago, ume guztiek izango dutelako barrakez gozatzeko aukera, gaizki sentitu gabe.
"Askotan zaratekin egiten da kanpaina, txakurrak ez molestatzeko, eta ez gara konturatzen gure bizilagunaren umeari kalte bera eragiten diola gehiegizko argi eta zaratak"
Herriak edota jaietako kultura ohiturak behar anitzetako pertsonak gozatzeko prestatuta daude?
Nik uste prozesu batean gaudela. Geroz eta sentsibilitate eta kontzientzia handiagoa dauka jendeak. Oso garrantzitsuak dira horrelako ekimenak kontziente izateko denok ez garela berdinak, eta ez ditugula behar edo aukera berak. Gure esku dagoen guztia egin behar dugu jendartean denok ondo bizitzeko.
Nolatan sortu zen X Sindrome Hauskorraren Elkartea ikusgarritzeko jaietako ekimena? Amurrio Trailen eskutik, 'txosna solidarioa' izango duzue.
Amurrio Trailetik esan ziguten elkartasun ekimen bezala ea txosna jartzea nahi genuen, elkartearentzat dirua lortzeko. Udaletik asmo hori zegoela esan ziguten, ekimen solidarioren bat lagundu nahi zutela. Amurrio Trailekoek deitu gintuzten proposamenarekin, eta horrela sortu zen elkarlana.
Aitortza edo ekarpenik espero zenuten?
Ez. Oso garrantzitsua da guretzat ikusgarritasuna: zenbat eta jende gehiagok ezagutu sindromea, pertsona gehiago diagnostikatu daitezke, eta gaixotasuna ikertzeko baliabide edo informazio gehiago eskuratu.
Zeintzuk dira X sindrome hauskorraren ezaugarriak?
Garapen intelektualerako zailtasuna da sintomarik nagusiena edo ohikoena. Autismoaren antza handia du; horregatik, batzuk autista gisa diagnostikatuta daude. Lengoaian atzerapena, psikomotrizitatea beranduago garatzea (oinez edo katuka ibiltzeko zailtasunak dituzte)... dira sintometako batzuk.
"Esaterako, su artifizialei ezin zaie zarata kendu. Gauza txikiak ere egin daitezke, ordea: adibidez, antzerkietan zeinu hizkuntza interpretea gehitzea"
Amurrrion edo eskualdean ba al da sarerik?
Amurrion ume bat dago, familia bat. Horregatik X Sindrome Hauskorraren Elkartearekin harremana daukagu.
Jaiak pasata, aurrerantzean zer?
Oso irekiak gaude elkarlanerako eta ekimen berrietarako. Elkartera deitu eta harremanetan jarri besterik ez duzue.
Zer egin liteke, jaietan denok gozatzeko?
Badira zenbait jaietako ekintza aldatu ezin direnak. Esaterako, su artifizialei ezin zaie zarata kendu. Gauza txikiak ere egin daitezke, ordea; adibidez, antzerkietan zeinu hizkuntza interpretea gehitzea. X sindrome hauskorretik eta autismotik harago, garrantzitsua da kontzertu edo antzerkietan gorrek ekintza jarraitu ahal izatea: kolektibo guztiak hartu behar dira kontuan.
Nunquam polluta dio Baionako lemak, erran nahi baitu "sekulan zikindu gabea" edo "sekulan hartu gabea", eta erreferentzia egiten die inbasio saiakera historikoei, espainiarrengandiko, frantsesengandiko eta ingelesengandiko saiakerak ez omen baitziren... [+]
Bigarren urtez jarraian Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak "jota aldarrikatzailea" abestu du uztailaren 7an, sanferminetako prozesioan, balkoi batetik. 2024an "elkarbizitzaren ideia faltsuari eta turismoaren negozioaren ondorioei" abestu... [+]
Uda giroan barneratuta, heldu dira herriko festak, baita sexu erasoen salaketen gorakada ere. Gozamenerako guneak sortzeko hilabeteetako lana egiten dute jai eta txosna batzordeetako kideek, eta goraipatzekoa da espazio horiek bermatzeko herritar boluntarioek egiten duten... [+]
AnimalNaturalis eta PETAk manifestazioa egin dute Iruñeko Udaletxearen aurrean, tauromakia bekatua da lelopean.
Sanferminak ate joka direla, Iruñerriko feministek Alde Zaharreko kaleak zeharkatu dituzte, eraso sexisten aurkako aldarria zabalduz.
Eduardo Ibero, Lidon Soriano eta Dyna Kharrat, Yala Nafarroa Palestinarekin plataformako kideek, 2025eko sanferminei hasiera eman dion suziria piztu dute.
Erasoen aurrean jarduteko protokoloaren garrantziaz mintzatu da Equala berdintasun aholkularitza zerbitzuko Leire Martinez. Eraso baten aurrean zer egin, nora deitu eta nola babestu jakiteko balio du. Iruñeko Peñen Federazioarekin aritu dira elkarlanean aurten ere.
Irungo udal gobernua ez da gai izan 29 urte luzetan alardeari lotutako gatazka konpontzeko… ez duelako nahi izan, beste alde batera begiratu duelako, alarde baztertzailea babestea aukeratu duelako, ausardia politiko falta eta arduragabekeria instituzional itzela erakutsi... [+]
Gasteizko Txosnek gaur aurkeztu dituzte ofizialki 2025eko Andre Mari Zuriaren jaietarako kartela eta musika zein kultur programazioa. Hirugarren urtez jarraian, Entxosnatu, etorri gugana! lelopean, gune autogestionatuak abuztuaren 4tik 9ra egongo da irekita, 40 kontzertu eta... [+]
Astelehenetik igandera askotariko 106 jarduera antolatu dituzte auzoko bizilagun eta eragileek, parte hartzea, auzo harrotasuna eta autogestioa ardatz. Aurten poliziak bortizki hustu berri duen Korda espazioa izango dute gogoan. Hamazazpigarren edizioa da aurtengoa.
Palestinaren askatasunaren aldeko eta genozidio eta okupazioaren kontrako Nafarroako plataforma izan da hautagai bozkatuena.
Ehunka lagun mobilizatu dira berriz Gasteizen, txosnetan GKSren eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistaren aurka mantentzen duten betoa dela-eta, irtenbide bat aldarrikatzeko.
Irungo Alarde Parekidean sortu berri den Meaka konpainiako kapitaina da Nagore Olaskoaga. Alarde Tradizionala vs. Parekidea, “kopuruak direnak dira, baina oso pozik gaude gazte askok eta askok hartzen dutelako parte Alarde Parekidean, eta beraiek dira gure herriaren oraina... [+]
O plazan garatuko dute egitaraua. Bazkariak, bertso saioa, txikientzako antzerkia, pilota txapelketa, herri olinpiadak eta elektrotxarangak izango dira, besteak beste.
Azken urteetan Eusko Jaurlaritza eta Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako foru aldundiak Ticket Bai fakturazio sistema ezartzea exijitzen ari zaie hiri ugaritako jai batzordeetako txosnei. Horren aurrean, Euskal Herriko dozenaka festetako ordezkariek “txosnak eta herri jaiak... [+]