Txillardegiren oinordekoak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Orain bi hilabete pasatxo bete ditu Euskal Herrian Euskaraz eragileak 44 urte. Zehazki, 1979ko azaroaren 4an aurkeztu zuten eragilea Durangon. Orduz geroztik, garaiak eta egiteko moduak nahiz estrategiak aldatu badira ere, EHEren helburuak bere horretan dirau: Euskal Herri euskalduna eraikitzea.
Eragilearen hasieratara so eginez gero, aipatu gabe utzi ezinezko pertsonaia da Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi (1929-2012), bera baita EHE sortu izanaren erantzuleetako bat. Esan genezake, beraz, gu, nolabait, Txillardegiren oinordekoak garela. Izan ere, orain lau hamarkada pasatxo EHE sortu izan ez balitz, gaur, ez ginateke artikulu hau EHEko kide modura idazten ariko, ezta EHEn Euskal Errepublika eraikitzeko eginahalean jardungo ere.
Txillardegik hainbat argudio, hausnarketa eta tresna utzi dizkigu berreuskalduntze prozesuan aurrera egin ahal izateko
EHEz gain, Txillardegik ekarpen ugari egin dizkio euskal gizarteari. XX. mendeko pentsalari eta idazle garrantzitsuenetariko bat da eta gaztetatik egon izan da euskararen aldeko borrokara engaiatuta. Hizkuntza naziotasunaren erdigunean jarri eta euskaltzaletasuna ulertzeko modu berriak mahai gaineratu zituen, esentzialismotik aldenduta. Berak esana da, besteak beste, euskalduna ez dela euskaldun jaiotzen dena, hautu baten bitartez euskaldun izatea erabakitzen duena baizik. Hala, Txillardegik hainbat argudio, hausnarketa eta tresna utzi dizkigu berreuskalduntze prozesuan aurrera egin ahal izateko.
Hamarkadaz hamarkada, sendoago edo ahulago, EHEk Euskal Herri euskalduna eraikitzeko bidean erein ditu bere haziak. Egun, egoera makurrago batetik berreskuratzen eta indarberritze fase batean sartuta gaudela esan genezake. Pandemia garaian egindako Astindu hausnarketa prozesuaren bitartez, eragilearen hainbat puntu berrikusi eta egungo testuingurura egokitzeko neurriak hartu dira eta orain, belaunaldi gazte batek hartu dugu EHEren lekukoa, hain justu, bertan erabakitakoak praktikan jartzeko asmotan.
Nora goazen jakiteko, ordea, ezinbestekoa da nondik gatozen jakitea. Horregatik, euskararen alde egindako lan eskergagatik, Txillardegiri zor zaion aitortza egitea dagokigu. Hala, alde batetik, geure egiten dugu Donostiako Udaleko Udal Liburutegi Zentralari Txillardegi izena jartzeko Txillardegi Udal Liburutegia Herri Ekimenak urteetan zehar egindako eskaera. Bestetik, datorren urtarrilaren 14an beteko dira hamabi urte Txillardegi hil zenetik eta hura oroitzeko urteurren ekitaldian parte hartuko dugu. 12:00etan hasita, Donostiako Antigua auzoko Txillardegi Plazan (Gaskuina Plaza) izango da, beraz, plazer baduzue, bertan ikusiko dugu elkar.
Luken Etxabe Aizpuru eta Intza Gurrutxaga Loidi, Euskal Herrian Euskarazeko kideak.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Noizbehinka aipatu ohi da zientzia, edo hobe esanda akademia, gizartetik urrunegi dagoela. Gauzak honela, aditu eta arituen arteko distantzia ahalik eta txikien izatea da jasangarritasunaren zientziaren zioetako bat. Jasangarritasunaren arloan aritzen garen zientzialariok... [+]
Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]
Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?
Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]
Zein da otordu egoki baten proportzioa. Nondik dator egunero ahora eramaten dudan ogia. Zergatik ez dut goserik. Nork erabakitzen du zu ez zarela ni, gu ez garela berdinak. Nola egiten da janaria. Non altxatzen dira dorre garaiak eta non harresi mortalak. Nork jaten du eskuekin... [+]
Europako lau presidente gudazaleek (Emmanuel Macron, Keir Starmer, Friedrich Merz eta Donald Tusk), maiatzaren 10ean 30 egunetako su-etena exijitu zioten Vladimir Putini. Errusiako presidentearen erantzuna: “Maiatzaren 15ean has gaitezen bakea negoziatzen... [+]
Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]
Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.
Israelgo Estatuaren aldeko funts batek Espainiar Estatuko makrojaialdi gehienak erosi ditu. To. Hondartza ondoan noria eta guzti duen jaialdia zein hardcoreta tatuajedunak joaten direna, 1.400 miloi euroko trukea, Palestinako kolonia israeldarretan etxebizitzak eraikitzeko... [+]
Gasteizko Arana auzoan Nazioarteko Babeserako Harrera Zentroa birgaitzeko lanak hasi ondoren, bizilagun okupatuak eta kezkatuak garen aldetik eta Euskal Herria benetako harrera- herria izan dadin, berriz ere publikoki posizionatu beharra ikusi dugu. Beste behin ere lengoaia... [+]
Ikusiz zenbat psikologok, medikuk, terapeutak… metodo mirakuluak partekatzen dizkiguten, pentsa daiteke haurren heziketa nazioarteko kezka dela eta denok adituak bilakatu garela.
Azken asteotan, energia berriztagarriei buruzko eztabaida komunikabideetan zabaldu da. Euskal Herrian, lehenik eta behin, Aritz Otxandianok jasandako erasoaren kasu mediatikoa izan genuen, berak energia berriztagarrien aldeko jarrerari egotzi ziona; handik egun gutxira,... [+]
Izenak, berez, ez du izana gordetzen. Papera ez da nahikoa, nahiz eta paperak denari eusten dion. Busti arte. Halaxe gertatu da Gipuzkoako Foru Aldundiko Lurralde Oreka Berdeko Departamenduarekin. Izan ere, izenak gorde beharko lukeen izanari uko egin dio; besteak beste, 2023ko... [+]
Badira aste batzuk Europar Batasuneko presidente den Ursula von der Leyenek zortziehun mila milioi euroko gastu militarraren beharraren berri eman zuela. Gastu hori Europak jasaten duen mehatxu militar bati aurre egiteko omen da, eta mehatxu horri batasunez erantzun beharra... [+]
Ez dakit itzalaldiak itsutu gaituen edo itsu gaudelako itzali garen. Edozein kasutan, itzalaldia ez da gaur hasi eta bukatu den gertaera histerikoa –barkatu, historikoa–. Aspaldian hasi zela uste dut eta, zoritxarrez, ez zen San Prudentzio egunean amaitu.