Panpa-belarraren mehatxua
Badira hilabete batzuk Urola Bizirik natur taldeko kideok bailarako hainbat gunetan panpa-belarra zabaltzen ari dela konturatu garela. Jakingo duzuenez, espezie hau –cortaderia selloana– Hegoamerikakoa da, Argentinako Panpakoa hain zuzen ere; hortik datorkio izena. Landarea Espezie Exotiko eta Inbaditzaileen Katalogoan sartuta dago. Horrek esan nahi du gure ekosistemarentzat kaltegarria dela. Adibidez, belardien kalitatea gutxitzen du, eta hori arazo larria izan daiteke baserritarrentzat. Katalogoan sartuta dauden beste espezie guztiekin gertatzen den bezala, debekatuta dago landare hori saltzea edo landatzea.
Bestalde, Trantsizio Ekologikorako Ministerioaren plumeroa kudeatzeko, kontrolatzeko eta desagerrarazteko estrategia nazionalaren arabera, "arnas alergiaren kasuak areagotu egin dira" plumeroa loratzen den garaian, eta landare horrek eragin dezake hori; izan ere, data horietan, beste gramineoak polen gutxien duten unean izaten dira.
Gizakia izan da hedapenaren erruduna, lorazaintzan eta azpieguretako obratan eraikitako biribilguneak eta abar dotoretzeko erabili izan duelako, sor zitzakeen ondorioetan pentsatu gabe. Horregatik aurkitzen da hainbeste errepide ondoetan edo herrilanak egin diren guneetan. Hala ere, oso moldakorra denez, askotariko inguruneetan eta klimetan haz daiteke. Gainera, oso emankorra da, hazi asko ekoizten baititu.
Kantauri isurialdean eta beste eskualde batzuetan ere, landare hori arazo larri bihurtu da: Asturias, Kantabria, Bizkaia... Bertako erakundeek programa bereziak eratu behar izan dituzte landarearen inbasioari aurre egiteko, eta dirutza handia gastatzen ari dira.
Guzti horrengatik, eta arazoa zabaldu eta handitu aurretik, Urola Bizirik natur taldea inguruko panpa-belarrak kokatzeko mapa bat eratzen ari da, bailarako udalei horren berri emateko eta hartu beharreko neurriak era zehatz eta zuzen batean hartzen laguntzeko.
Landarearekin amaitzea ez da erraza, bere ezaugarri batzuk kontuan hartu behar direlako:
- Hosto gogorrak ditu eta ebaki egin dezakete.
- Mozten bada ere, berriro ernaberritzen da.
- Sua erabiltzea saihestu behar da, ez baita horrekin suntsitzen. Aitzitik, inguruko landaretza naturala ezabatzen du, eta, beraz, panpa-belarra are hobeto garatzen da, lehiarik gabe geratzen delako.
- Udan loratzen da, uztailetik urrira, eta landareak 100.000 ale sortu ditzake sasoi batean. Beraz, landarea handitu aurretik, loratu eta haziak sortzen hasi aurretik alegia, ezabatzea da egokiena. Eta landarea handia bada, hazi horiek biltzen dituzten mokorrak edo plumeroak moztu aurretik plastikozko poltsa batean sartu behar dira, haziak zabal ez daitezen.
- Horiekin amaitzeko teknika egokiena errotik ateratzea da, sustraiak gelditzen ez direla ziurtatuz. Produktu kimikoak ere erabili ohi dira, baina inoiz ez ura egon daitekeen tokietan, oso produktu kaltegarriak baitira uretan bizi diren espezieetarako.
- Beste teknika bat da sastraka moztu ondoren belarren aurkako sarez edo bestelako material opako edo beltz batez estaltzea. Horrela, argirik gabe eta gehiegi berotuta, ez da ale berririk ernaltzen.
Beraz, landare horien suntsipena errazteko asmoz, herri inguruan ikusten dituzuen panpa-belarren berri ematea eskertuko genuke, horretarako gure sare sozialak (Facebook eta Instagram) edo posta elektronikoa (urolabizirik@gmail.com) erabiliz, landareen kokapena zehaztuz eta, ahal bada, argazki bat bidaliz.
Veneziako urmaela, 452. urtea. Hunoen inbasioak bultzatuta, Italiar penintsulako barrualdeko hainbat biztanlek eremu zingiratsuan hartu zuten behin behineko babesa. Baina lonbardiarren inbasioak iritsi ziren urte batzuetan, eta bizitoki iraunkorra bihurtuko zen etorkin... [+]
A ze pagotxa!, esan ohi dugu. Pagotxa edo mauka edo txokoa edo mantxunga edo… onturre edo probetxu ona ateratzen zaion zerbaiti edo horren aukerari esaten zaio “pagotxa”.
Haurtzaroan, lursailen batean, parkeren batean edo baserri giroko lurretan sarritan izaten genituen “txitxareak” eskuartean… Jolas guneak gero eta artifizialagoak diren garai hauetan ordea, zaila da hiri nahiz herri-guneetan halakoak topatzea. Baina itsasoko... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]
Aurten bai urtea da. Sagar urtea izango da aurtengo hau (Malus domestica). Eta baialdia behar bezala agurtu eta baliatzeko, besteak beste, dolareak gertatu beharko ditugu.
Duela urtebete pasa gauzatu zuten Ortulaguntza proiektua Debagoienan. Langile bat kontratatu dute bailarako nekazaritza proiektu txikietan txandaka lanean aritzeko, hartara ekoizleei lan karga arintzeko eta baldintzak duintzeko. “Sektorea zaurgarri zegoela eta errelebo... [+]
Kaxalotea edo zeroia (Physeter macrocephalus) munduko horzdun zetazeo handiena da, eta baita munduko horzdun animalia handiena ere. Beheko barailan soilik ikusten zaizkio hortzak, baina bakoitzak kilo bateko pisua izan dezake. Izatez, ez dago oso argi zertarako erabiltzen dituen... [+]
Lagun asko dut. Ezagutzen ditudanetatik hegalari jendea da mordoxka bat. Duela hiru bat urte, horietako baten bisita izan nuen; ez dut gogoan nor zen. Antxeta mokogorria izan zitekeen, edo zozo eme bat, edo saldo handietan ibiltzen diren arabazozo pikart horietakoren bat, edo... [+]
Maiatzaren 10ean egun osoko festa berezia antolatu dute Zestoako Amilibia baserrian. Agroekologiaren eta elikadura burujabetzaren alde, Gipuzkoako Biolur elkarteak abiatutako proiektua da Amillubi, eta udaberriko hitzordua aitzakia paregabea izanen da tarte eder bat partekatu... [+]
Gure hondartzak marrazoz beterik daude. Igerilariak lasai egon, kostaldean 100-200 metroko sakoneran ditugun hondartza zabalez ari bainaiz. Bertan bizi da Atlantikoko marrazo ugariena eta txikiena.
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Egurra diamanteak baino arraroagoa, bakanagoa da. Bai, unibertsoan errazagoa da diamanteak topatzea egurra baino.
Proventza eskualdean, Alpeen hegoaldean abiatu zuten Lili Saint-Laurent euskaldunak eta Mathias Guibert proventzarrak abeltzaintza proiektua duela hamar urte pasatxo. “Ardi, ahuntz, behi, txerri eta pottokekin plantatu ginen etxalde dibertsifikatua landuz, baina laborantza... [+]