Milioi bat espezie, desagertzeko zorian
Hamar milioi urtetan aurrekaririk izan ez duen erritmoan ari dira espezieak desagertzen gure planetan, gizakion esku-hartzea tarteko. Zientzialarien esanetan, biodibertsitatearen ikuspegitik historiako seigarren desagertze masiboaren aurrean gaude, eta horrek ondorioak ditu, jakina.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Habitat naturaletan gizakiok dugun esku-hartzeak, naturaren kutsatzeak eta berotze efektuak eragina du munduko espezieetan: milioi bat baino gehiago desagertzeko zorian dira, eta animalia espezie bat desagertzeak esan nahi du desagertzea geneak, jokabideak, beste landare eta animaliekiko harremanak… baita ekosistema jakin batean espezie horrek zuen funtzioa ere –landareak polinizatzea, basoak fertilizatzea, beste animalia batzuen hazkundea kontrolpean izatea…–. Animalien desagertzeak eragin dezake paisaia aldatzea, eta espezie asko galduz gero, ondorioak katastrofikoak izan daitezke, sistemaren kolapsoa eragiteraino, diote Reurtersen artikulu honetan.
Azken bost mendeetan, ehunka animalia desagertu dira munduan, eta sarri gizakiona izan da errua –hasieran arrantza eta ehizagatik, ondoren habitat basatiak kutsatzeagatik eta modu batera edo bestera esku hartzeagatik–.
Zientzialariek bereizten dute espezie baten desagertze tasa normala eta desagertze masiboa –epe motzean, bi milioi urte baino epe laburragoan, munduko espezieen %75 baino gehiago desagertzen direnean– eta azken 500 milioi urteetan bost desagertze masibo bizi izan ditu planetak. Bada, seigarren desagertze masiboan sartuak gara jada.
Hezetasuna maite duten anfibioen desagertze tasa, esaterako, handitu egin da azken hamarkadetan. Mexikoko itsasuski txikiaren kasua aipatzen dute artikuluan: munduko mazopa txikiena den honen 18 izaki baino ez dira geratzen askatasunean, eta desagertze arrisku kritikoan da. Iparraldeko errinozero zuriaren kasua ez da hobea: elefanteen ostean lehorreko ugaztun handiena den honen azken arra 2018an hil zen eta eme bat eta haren alaba baino ez dira bizirik geratzen.
Esperantzarako zantzuak
Arazoa kezkatzeko modukoa den arren, esperantzarako arrazoiak badirela diote Katy Daigle eta Julia Janicki ingurumenean adituek, aipatu artikuluan: COP15ean adosturiko Biodibertsitaterako Marko Globala nabarmentzen dute, 2030 arte kontserbazio ahaleginak gidatuko dituena. Besteak beste, hamarkada bukaerarako lur eta itsas eremuen %30 babestea aurreikusten du akordioak. “Umiltasunez, ahal dugun guztia egin beharra daukagu espezieak orain babesteko”.
Ez naiz aparretsia, orraztearen aparretsia, ezta gutxiagorik ere. Baina ikasturte berriari ekiteko, zer den ez den, lakarra zuzen-zuzen ederki asko eginda nator zuregana.
220 milioi tona plastiko sortzen dira munduan eta %10a soilik birziklatzen da, zifra hori hamar urtez mantendu da bere horretan. Hainbat talde ekologistek salatu dute egoera uztailaren 3an, plastikozko poltsarik gabeko nazioarteko egunean.
Joan den igandean, ekainak 15, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok El Correo egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen... [+]
Giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela eta ehunka kilometrotara ere irits daitekeela ondorioztatu dute biodibertsitatea neurtzeko ohikoa ez den metodo bat erabiliz. Biodibertsitate iluna neurtu dute: leku jakin batean bizi daitezkeen baina bizi ez diren espezieen... [+]
Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
Biologian doktorea, CESIC Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko ikerlaria eta Madrilgo Rey Juan Carlos unibertsitateko irakaslea, Fernando Valladares (Mar del Plata, 1965) klima aldaketa eta ingurumen gaietan Espainiako Estatuko ahots kritiko ezagunenetako bat da. Urteak... [+]
Nola azaldu 10-12 urteko ikasleei bioaniztasunaren galerak eta klima aldaketaren ondorioek duten larritasuna, “ez dago ezer egiterik” ideia alboratu eta planetaren alde elkarrekin zer egin dezakegun gogoetatzeko? Fernando Valladares biologoak hainbat gako eman dizkie... [+]
2022an galeperra galzorian izendatzea proposatu zuen Espainiako Zientzialarien Batzordeak, bere ehiza debekatzea ekarriko lukeena. Espainiako Gobernuak orain erabaki du ez ematea babes hori espezieari, eta ehiztarien lobbyak eskainitako informazioa erabili du horretarako.
Munduko landa eremu periferikoetan 4 milioi kilometro koadro laborantza lur abandonatu dira azken 75 urteotan. Orain arte arrazoi ekonomikoengatik uzten baldin baziren nagusiki, gerora, klima aldaketak ere horretara bideratuko ditu geroz eta gehiago. Bioaniztasuna babesteko xede... [+]
Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]
Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]
Copernicus ingurumen behategiaren arabera 2024ak errekorra hautsiko du Lurreko tenperaturari dagokionez, eta hori bakarrik ez, industria aurreko garaiko batez bestekoa baino 1,5ºC altuagoa izango da lehen aldiz.
Denborale batek hondamendia eragin du Mediterraneo mendebaldean, eta gutxienez 92 dira hildakoak eta dozenaka desagertu daude. Halako ekaitz bortitzen arrazoiak kostaldearen txikizioan bilatu behar direla ohartarazi zuen Millán Millán meteorologoak. Eta soluzioa... [+]
Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak 2025eko agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]