ARGIAn Umeak, poliziak, mikrobihotzekoak artikulua irakurri genuenean, oso identifikatuta sentitu ginen Gasteizkoak talde antimilitaristan gizarte militarizazioari dagokionez bizitzen ari garenarekin. Azkenaldian, hainbat herritako talde eta plataformatatik bertako enpresek industria militarrean duten inplikazioari buruzko datuak eskatu dizkigute: Israelekin, Ukrainako sarraskiarekin, Yemengo basakeriekin edo beste gerra batzuekin duten konplizitatea salatzeko. Euskal gizarteak gerra horiek hemen –arlo militarrerako ekoizten duten euskal enpresetan– hasten direla ulertu duelakoan, ilusioz ekin diogu heriotzaren industrian parte hartzen duten enpresen zerrenda eguneratzeari, aurrekoa duela hamar urte ingurukoa baita. Eta gure bihotzak bizkortzen hasi dira.

Lehen mikrobihotzekoa Arabako enpresa batekin topo egitean etorri zen: erreminta industriala soilik ekoiztu arren, lau orrialdeko katalogoa du zehaztuz Europako eta munduko indar armatuei ematen dien materiala. Bezeroen artean, enpresak harro samar seinalatzen du NATO bera. Baina izua laster pasatu zitzaigun, mundu honetan denetarako frikiak daudela pentsatuta.

Uste genuen kosta egingo zitzaigula ekoizpen militarrean parte hartzen duten enpresa berriak aurkitzea; izan ere, enpresa askok programa baten izenpean ezkutatzen dute ekoizpen hori, militarra dela adierazi gabe. Baina, pixkanaka-pixkanaka, bihotzekoa areagotuz joan zen, enpresa berriak aurkitu ahala. Enpresa horiek ez zuten beren “defentsa” arloko ekoizpena ezkutatzen, eta, gainera, beren webguneetan zehatz-mehatz erakusten zuten. Eta ez ziren ez bat ez bi, hamarnaka baizik. Badirudi euskal enpresaburuen artean modan jarri dela gerretarako euskal labela.

Ekoizpen militarrerako Europako dirulaguntzak asmakizun zibilei aplikazio militarrak bilatzeko ikerketetara zuzenduta egon ohi dira. Beraz, unibertsitateen jarduna ikertzen hasi ginen, lasai antzean, jakin baikenuen unibertsitate horietan ikasten ari diren gazteak oso antolatuta daudela gerraren aurka, eta ez luketela utziko zentro horietan programa, beka eta proiektu militarrak garatzen. Bihotza 140ra jarri zitzaigun. Unibertsitateek (publikoek eta pribatuek) ekoizpen militarrean duten inplikazioa esponentzialki handitu da azken hamabost urteetan. Guztiek hartzen dute parte proiektu eta/edo spin offetan, eta, kasuren batean, errektorea bera da bultzatzaile nagusietako bat.

Ikerketa, oro har, dirulaguntza publikoetan oinarritu ohi da. Hori ekoizpen militarrarekin gerta ez zedin, 2007an lege bat onartzea lortu zen, zeinean Eusko Jaurlaritzak hori ez egiteko konpromisoa hartzen zuen. Konpromiso hori duela gutxi berretsi da, beraz, espero izatekoa zen ekoizpen militarreko enpresa bakar batek ere ez jasotzea laguntza publikorik. Tentsioa gorenera berriro ere. Gero eta gehiago jasotzeaz gain, Eusko Jaurlaritzak bera horietako batzuen akzioduna da.

Finantzen munduaz, zer esan. Bere inplikazioa gero eta handiagoak diren etekinen erritmo berean hazten da. Nahikoa da esatea EAEko pentsio-funts nagusietako batzuen parte hartzea aurkitzen ari garela. Kontu horiek ez gaituzte harritzen, baina bai ernegatzen.

Izerdi hotzak jota gure bihotz-erritmoa berreskuratzen saiatzen garen bitartean, geure buruari galdetzen diogu: Nola liteke hamar urtean ekoizpen militarrean parte hartzen duten euskal enpresen kopurua ia hirukoiztu izana? Zer aldatu da lehen ekoizpen militarrarekin zuten harremana ezkutatzen zutenek orain harrotasunez erakusteko? Utzi ote dio euskal gizarteak militarismoa, gerrak, zerbitzu militarrak eta aliantza militarrak baztertzeari? Zergatik? Benetan al gaude gerren aurka? Eragiten dituzten suntsipenen irudiek sortzen digun mina ez al da nahikoa gure inplikazioak zalantzan jartzeko? Oraingoz, ez dugu erantzunik. Lagunduko diguzu aurkitzen?