Miguel Unamuno euskaraz 150. urteurrenean
Idazle eta filosofo ezaguna 1864ko irailaren 29an sortu zen Bilbora, Zazpikaleetako Erronda kalean. Obra oparoa osatu zuen eta euskarekiko izan zuen jarrera kontraesankorrak ere egin zuen ezagun. Haren hainbat lan euskaraz irakur daitezke egun, euskara mundu modernorako ezgauza zela zioen bere ideiari kontra eginez.
Eleberrigile entzutetsua izateaz gain, Salamancako Unibertsitateko errektore izan zen Unamuno zenbait urtez, 1914an gobernuaren kontra aritzeagatik kargutik bota zuten arte. Erbestean izan zen Primo de Riveraren diktadura garaian. 1936an, Gerra Zibila piztean, militar kolpisten alde egin zuen. Errepublikanoen aldera igaro zen laster, eta faxistak Salamancara iritsi zirenean hitzaldi gogorra egin zuen beraien kontra. Urte bereko abenduan hil zen.
Euskarari “errespetuzko hileta” egitearen alde
Euskararekiko jarrera kontraesankorra izan zuen. Horren harira, eztabaida biziak izan zituen Sabino Aranarekin eta Resurreccion Maria Azkuerekin. 1888an Bilboko euskara katedrako lehiaketara aurkeztu ziren hirurak. Euskara bizitza modernora egokitu beharraz bat zetozen, baina urte gutxira, aurkakoa esaten hasi zen Unamuno.
1901ean Bilbon hitzaldi polemikoa eskaini zuen Lore Jokoen ospakizunen presidente zela, tartean, euskara garai berrietako erronketara egokitu ezina zela eta Bilbo euskaraz mintzatzea kontraesana zela adierazi zuen. Euskara desagertzen ari zela esan eta "errespetuzko hileta" egitearen alde agertu zen:
“Zuk egiten duzun hizkuntza hori, jende euskalduna, euskara hori zurekin batera galtzen ari da: ez du ardura, zure antzera, hark ere galdu beharra duelako; beraz, hil ezazu bera lehenbailehen eta ehortz ezazu ohorez; mintza zaitez espainieraz!”.
Xabier Kintana euskaltzalearen arabera, ordea, euskararekiko maitasuna dago hitz horien atzean, euskaldunei bere esanak gezurtatzeko erronka luzatu nahi zielakoan.
Unamunoren obra euskaraz
Genero literario ia denak landu arren, eleberrigintzan nagusitu zen Unamuno. Niebla eleberria da bere lanik ezagunenetarikoa, 1998an Laino izenarekin euskara ekarri zen Mikel Garmendiaren eskutik.
Bere beste hainbat lan ere irakur daitezke euskaraz. Armiarma atari digitalean daude bilduta. Unamunok berak euskaraz idatzitako bi testu baino ez dira ezagutzen: gabon kanta bat eta 1888ko Agur, arbola bedeinkatube! artikulua.
Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
UEUk eta BadaLabek ikertzaile gazteei zuzendutako diziplinarteko ikerketa-proiektuen II. deialdia egin dute. Honen helburuak dira ikertzaile euskaldun gazteen arteko harremanak sendotzea eta ezagutza-arlo ezberdinetako ikertzaileak elkarlanean aritzea. Irailaren 22ra arte... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
IFOP institutuak eginiko ikerketa ezaguratarazi du Eskualde eta Herri Solidarioen Federazioak Korsikan, eta ondorioztatu dute Frantziako Estatuan biztanleen erdiak nahiko lukeela bere eskualdeak autonomia handiagoa izatea.
Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]
Hizkuntzalari ospetsu José Ignacio Hualdek hiru joera nagusi bereizi ditu euskaldun berrien artean, batuarekiko harremanari dagokionez: euskalki biziko herrietan, gazteek etxean euskalkia darabilte eta eskolan batua; gaztelaniaz hitz egiten den hiriguneetan, gehienek batua... [+]
Ez diote ezeri muzin egin nahi opor giroan: natura, aisialdia eta gogoeta izango dira ardatz Euskaltzale Independentisten Akanpadan, abuztuaren 25etik 31ra.
Gaixoaldi baten ondorioz, 65 urterekin hil da Daniel Larrea Mendizabal.
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
IB3 telebista publikoaren neurria "katalanaren aurkako erasotzat" jo dute katalanaren normalizazioaren aldeko zenbait eragilek, eta "berehalako zuzenketa" eskatu dute. Zuzendaritza aldaketa izan da berriki kate publikoan, PP eta VOXen botoei... [+]
Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]