Testuinguruaren irakurketa etsigarria egin dute, nahiz eta uztaileko agerraldian azpimarratu zuten etsipenari lekurik ez zaiola egin behar eta elkarrekin ekiteko garaia dela.

Hamabi ikastetxeek kaleratutako manifestuan (Euskara gabe ez gara) diote ezinbestekoa dela euskara menderatzea eskola ibilbidea arrakastaz gauzatzeko, eta gaur egun “hori kolokan jartzen ari da”. Autokritika egiteko prest agertu dira. Alabaina, ikastetxeek egoerari bakarrik ezin diotela aurre egin eta komunitateari eta instituzioei dei egin diete bidelagun izatera, bestela “bide hau ustela izango da”. Eskolaz kanpo ikasleek euskararekin duten harreman urria azpimarratu dute; aisialdian, harremanetan eta pantailetan. Hizkuntzarekiko atxikimenduak ere, behera egin duela adierazi dute; ikasleen artean, baina baita irakasle eta familien artean ere.  

Norabidea zuzentzea urgentziazkotzat dute, eta bide horretan, konpromisoa hartu dute euskara zeharkakotasunez eta lehentasunez lantzeko ikastetxeetan. Euskararekiko atxikimendua, lotura emozionalak eta hiztun aktiboak sustatu beharra azpimarratu dute.

Euskara gabe ez gara manifestua sinatu duten hamabi ikastetxeek konpromisoen dekalogoa jaso dute:

1-Hizkuntza gaitasunak eta joerak lantzeko ikasgai guztiak eta ikastetxeko jarduera guztiak hartuko ditugu kontuan.

2- Euskal hiztun aktiboak sortu nahi ditugu, ez dugu nahikotzat hartuko euskara irakastea.

3- Euskararen soziologia emango diegu ikasleei, hots testuinguruan jarri.

4- Kulturartekotasuna hizkuntza eta kultura gutxituen ardatzetik landuko dugu.

5- Euskararen erabilera sustatu eta babestuko duten espazioak sortuko eta lanketa sistematiko eta sakona egingo dugu.

6- Euskaldun izatearen harrotasuna landuko dugu.

7- Curriculumean euskal dimentsioa jorratuko dugu.

8- Euskararen Herria, Euskal Herria, kontuan hartzen duten baliabideak erabiliko ditugu. Euskal curriculuma erreferente izango dugu.

9- Euskarazko kulturgintzaren zaleak sortzeko lan egingo dugu.

10- Euskara hezkidetzarekin batera landuko dugu zeharkakotasunez.

Dekalogo hori Hernaniko hainbat ikastetxek 2024ko urrian argitaratutako bera da. Gipuzkoako herri horretako hainbat ikastetxek egoeraren antzeko irakurketa egin zuten eta bide-orri bat adostu zuten. Gu geok izeneko plataforma sortu zuten. Aiaraldeko ikastetxeek Hernanikoaren dekalogoari bi puntu gehitu dizkiote. Batetik, gurasoei dei egin die etxean euskarari garrantzia emateko eta hainbat eskakizunen zerrenda idatzi dute. Bestetik, instituzioei eskatu diete hezkuntzako profesionalen iritziak entzutea eta baliabideak ematea. Hamar eskakizun zehatz egin dizkiete erakundeei.

Sinatzaileak

Aiaraldeko hamabi ikastetxek eta Aiaraldeko Euskalgintza Kontseiluak sinatu dute manifestua: Amurrion: Zabaleko Ikastetxea, Zaraobe Institutua, Mendiko Eskola, Amaurre Ikastetxea eta Aresketa Ikastola. Artziniegan: Arteko Gure Ama Ikastetxea. Urduñan: Urduña Herri Eskola. Arrankudiaga-Zollon: Arrankudiagako Eskola. Okondon: Okondo Eskola. Laudion: Laudio Ikastola, Latiorro Ikastetxea eta Areta Herri Eskola.

Hezkuntzako eta euskalgintzako hainbat elkarte eta erakundek manifestua babestu dute, hala nola, eskualdeko herrietako ikasleen guraso elkarteek, AEKk eta udal euskaltegiak.