Maiatzaren 15ean hil da Maria Mies (1931-2023) soziologo alemana 92 urterekin, azken hamarkadotan ekofeminismoak eduki duen erreferentzia teoriko nagusietakoa. Silvia Federici eta beste batzuekin batera, Miesek landu zuen feminismo antikapitalistaren ildo teorikoa, nagusiki emakumeek egiten duten erreprodukzio sozialerako doako lanari izaera produktibo bat aitortuz.
Baserritarren alaba, hamabi haurreko familia batean zazpigarrena, lortu zuen ikasketak egin eta lehen mailako irakasle hastea. 1960ko hamarkadan Indiara joan zen Goethe Institutuak han zeukan zentro batean lan egitera, eta –hurbiletik ezagutu zuen Jorge Riechmannek kontatu duenez– handik itzuli zen politizatuta. Han ezagutu zuen Saral Sarkar, ezkonduta berarekin Alemaniara eraman zuena; Sarkar ere ezkerreko ekologismoan aritu da geroztik eta bere ideiak bilduta dauzka Saral Sarkar's writings blogean.
Alemanian berriro, Miesek doktoregoko tesia idatzi zuen Indian emakume ikasiek, klase ertainekoek, beren rol femeninoetan bizi dituzten gatazkez. Hortik aurrera, beste hainbat liburu idatzi zuen feminismoaz, garapen politikez eta ekologiaz. “Miesek bere burua ikertzaile aktibistatzat zeukan”, Riechmannek dioenez. 1976an, jada Koloniako unibertsitatean soziologia irakasle ari zela, ikasle talde batekin batera sortu zuen emakumeentzako Alemaniako lehenengoetako babes-etxe autonomoa.
Maria Miesek 1993an hartu zuen erretreta, baina beti jarraitu du mugimendu feminista, altermundialista eta ekologisten artean militantziazko lanean. Globalizazio neoliberalarekin oso kritiko eta horrek berekin zekartzan gerrekin kezkatuta, ATTAC erakundea sortzeko lanetan ere parte hartu zuen. 2008an sustatu zuen “Bortizkeria informatikoaren kontrako Koloniako Deia”, ‘bideojoko hiltzaileak” debekatzea eskatzeko.
Miesek 2010ean plazaratu zuen bere autobiografia: “The Village and the World: My Life, Our Times”. Bestalde, hark mundua ekofeminismoaren begietatik nola ikusten zuen jabetzeko irakurleari balio diezaiokete gaztelaniazko eta frantsesezko bi testuk. Gaztelaniaz dago Jorge Riechmannek 1992an egin eta Mientras Tanto aldizkarian plazaratutako “Liberacion del consumo o politización de la vida cotidiana” (Kontsumoa askatu edo eguneroko bizimodua politizatu). Bestetik, frantsesez Maria Miesek Veronika Bennholdt-Thomsenekin batera 1997an plazaratutako “La Subsistance. Une perspective écoféministe” (Bizirautea. Ikuspegi feminista bat) liburuari 2022ko ediziorako idatzitako hitzaurrea, ‘Et vous n’avez encore rien vu…’ aldizkariak plazaratua.
Honela diote bi egileok sarrera berriaren pasarte batean: "Belaunaldi bat sortu da testu honen lehen argitaraldiaren eta gaurkoaren artean. Zenbat gauza aldatzen diren mende laurden batean! Eta hala ere, bada gauza bat aldatu ez dena: hazkunde ekonomikoa lortzeko irrika obsesionatua, nazio bakoitzean bezala kontinenteetan. Mundu osoan areagotu baizik ez da egin merkatuaren ekonomia globalizatuak biziaren kontra daraman gerra, bere uberan gizakien bizimoduak irauliz. Gure analisi ekofeminista, ondorioz, sekula baino premiazkoagoa bilakatu da. Ikuspegi horretatik espero eta sinesten genuen zerbait lortu genezakeela ekosistemak suntsitu eta gizakion arteko loturak hondatzen dituen merkatuaren mundialiazio inperialista eta patriarkalaren kontra. Gaur egun, ia mundu guztia dago ados esateko gure zibilizazioa errotik berpentsatu beharra daukagula, hil ala biziko beharra dela. 'Bizirautea' liburuarekin eskaintzen diogu gure alea eztabaida horri".
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Bizi-biziak dira oraindik musikan dabiltzan emakume eta genero disidenteen azalean bizi izandako indarkeriaren orbainak. Ugaritu dira, halaber, orbain horiei buruzko ahotsak komunikabideetan, ikerketetan zein hainbat ekimenetan. “Asko dago egiteko oraindik”, diote... [+]
Euskal dantzak, pilates, bilobekin egon, gurutzegramak egin eta beste zaletasun asko ditu Grego Idiakez Kortak (Ezkio-Itsaso, Gipuzkoa, 1950). 62 urterekin iktus bat izan zuen, eta ordutik, ezin ditu nahi beste gauza egin. Iktusaren ondorioz, begi baten ikusmena galdu du, eta... [+]
Langabezian geratu nintzen 24 urterekin, eta ezagun batek lan xelebrea eskaini zidan: ezkondu aurreko despedidak antolatzea. Logroñoko bere enpresa hedatu nahi zuen beste hiriburuetara, tartean Bilbora. Ezkongaien lagunen deiak jasotzen nituen, eta askotariko jarduerak... [+]
Motorrez gainezka dago Iñaki Mujikak Altsasun duen tailerra. Ilaran daude denak, baina bada barreneko gelaxka batean aparte gordetako bat. Mujikak beretzat egokitu nahi duen motorra da. 2021ean igo zen azkenekoz motor gainera; istripu larria izan zuen moto-kros zirkuitu... [+]
Urte luzeak daramatza Laura Macayak indarkeria jasan duten emakumeei lagun egiten, arlo instituzionalean, militantzian, bai eta beste justizia-eredu batzuetatik abiatuta ere. Horri guztiari buruzko liburu bat kaleratu berri du: Gatazka eta abusua ez dira gauza bera (Katakrak,... [+]
Norbere gorputzaren gaineko erabakiez, estetika heteropatriarkalaren morrontzaz, kontraesanez eta musikaren industriaz solastatzeko baliatu dugu Arrigorriagako polemika: herri horretako jai batzordeak Vulkano orkestra festa-egitarautik kentzea erabaki du, ikuskizuneko... [+]
30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.
Euskal Herrian zein munduan, gero eta ugariagoak dira lurraren defentsan sortzen diren mugimenduak, bizitzari eusteko ezinbestekoa den lurraren balioa aldarrikatzen dutenak. Borroka hauek ez dira soilik erresistentzia; itxaropenaren eta konplizitatearen oinarri ere bihurtu dira... [+]
“Bohemioa”, “poeta”, “mozkorra” eta “amodioaz maiteminduta” dagoen drag bat da Travis Tea (2024, Travistonia planetakoa). Autopertzepzio bat dela dio, eta kanpotik “talenturik gabeko eta antigoaleko poetatzat” dutela... [+]
1925. urtea izango balitz, akaso emakume erraketistak izango lirateke Zeruko Argiako aktualitate orrialdeetako protagonistak. Agian haien kirolari merituak goraipatzeko, agian feminitate arauak desobeditzeagatik seinalatzeko. Nire buruari agindu diot haien izenak memorizatzeko... [+]
Emakundek babestutako Hizkuntza aldaketa sozialerako tresna: hizkuntza inklusiboaren erabileraren ondorio batzuen azterketa teorikoa eta enpirikoa ikerketak ondorioztatu du hizkuntza inklusiboa erabiltzea garrantzitsua dela genero ezberdintasunak ez areagotzeko.
Uda giroan barneratuta, heldu dira herriko festak, baita sexu erasoen salaketen gorakada ere. Gozamenerako guneak sortzeko hilabeteetako lana egiten dute jai eta txosna batzordeetako kideek, eta goraipatzekoa da espazio horiek bermatzeko herritar boluntarioek egiten duten... [+]
Sanferminak ate joka direla, Iruñerriko feministek Alde Zaharreko kaleak zeharkatu dituzte, eraso sexisten aurkako aldarria zabalduz.