Macronek Hizkuntza Gutxituen Lege debaluatua sinatu du, berrirakurketarako aukera deuseztatuz
Apirilaren 8an onartu zen Hizkuntza Gutxituen Legeko bi artikulu Konstituzioaren aurkakoak zirela erabaki zuen Konstituzio Kontseiluak. Lege-proposamena atzera botatzearen erabakiaren ostean, legearen aldekoek berrikusketarako bideak aztertzen ari ziren. Igande honetan ordea, Emmanuel Macron presidente frantsesak berrikusketarako bidea guztiz itxiz testua sinatu du. Ipar Euskal Herriko arduradunek, "gerra deklaraziotzat" hartu dute erabakia.
Pasa den urteko otsailean Paul Molac diputatu bretoiak Frantziako Legebiltzarrean hizkuntza gutxituei buruzko lege proposamena egin zuen eta aurtengo apirilaren 8an testua bere horretan onartu zen. Apirilaren 22an ordea, 60 diputatu baino gehiagok legearen aurkako helegitea jarri zuten Konstituzio Kontseiluan. Kontseiluak azkenean legea atzera botatzea erabaki zuen hainbat artikulu Kontituzioaren aurkakoak zirelako. Ondorioz, lege proposamena moldatu eta garrantzi handieneko bi artikulu baliogabetu zituen.
Azken asteetan hainbat eztabaida izan dira erabaki hori leheneratzeko legezko aukeren inguruan. Izan ere, bi aukera posible ikusten ziren. Bata Macronek konstituzioko 2.artikuluaren erreforma egitea litzateke, frantsesa Estatuko hizkuntza ofizial bakartzat hartzen duen artikulua moldatzea, hain zuzen ere. Bide luzea litzateke presidentearen borondatea ez ezik, bi ganberen gehiengoa edo erreferendum bat beharko litzatekeelako.
Bigarren aukera, 10.2 artikuluan babestea litzateke. Laburbilduz, artikulu horrek presidenteari gaitasuna ematen dio Legebiltzarrari testua berrikusteko eska diezaion, berrikusketa osagarri moduko baterako bidea irekiz.
Azken bide honekin, Molac Legea-ren bi artikulu atzera botatzeko eztabaida berrikusteko eskatuko luke presidenteak. 4. eta 9. artikuluak dira eztabaida sortu dutenak: 4.artikulua hezkuntzako murgiltze ereduari buruzkoa da eta 9.ak estatu zibileko dokumentuetan esaterako, “ñ” zeinua erabiltzea galarazten du, frantsesez existitzen ez dena, baina bai euskaraz eta bretoieraz.
Bide hori ordea, bertan behera geratu da igande honetan Emmanuel Macron Frantziako Estatuko presidenteak testua sinatu duenean. Ipar Euskal Herriko arduradun instituzionalek eta hezkuntza sareek "gerra deklaraziotzat" jo dute presidentearen jarrera politikoa eta maiatzaren 29an manifestazioa egingo dute Baionan arratsaldeko 16:00etan.
Marfa (AEB), 1954. Texasko basamortuko herri horretako Blackwell lehen hezkuntzako eskolan haurrak zeremonia berezi batean parte hartzera behartu zituzten. Irakasleek paper zatiak banatu zizkieten eta bertan zera idazteko eskatu: “Ez dut espainieraz hitz egingo, ez... [+]
Erreportaje honetako protagonistak Gasteizen bizi dira eta hizkuntza gutxiagotuetan hitz egiten dute: amazigeraz, galegoz, mirpuriz eta guaranieraz, hurrenez hurren. Soumia Berkani Ben Yahia, Toni Cid Armanda, Altaf Hussain, eta Sonia eta Delcy Godoy Bizzozzero dira. Euskal... [+]
Soziolinguistika Klusterrak antolatuta 2024ko Euskal Soziolinguistika Jardunaldia egin berri da Gasteizen apirilaren 23an. Azken urteetan euskararen eta katalanaren alde eta aurka agertu diren diskurtsoak izan ziren ardatz. Onintza Legorburu, Xan Aire eta Mikel Peruarena aritu... [+]
Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]
Carolina Gandulfo doktorea. Argentinan jaioa, Ipar-ekialdeko Unibertsitate Nazionaleko Humanitate Fakultateko irakaslea. Iragan udazkenean Garabidek gonbidaturik egonaldia egin zuen gure artean, eta mintzatu zitzaigun Argentinako guaranieraz. Ikastetxe bateko esperientzia... [+]
Netflix, Amazon Prime eta Disney+en, Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunak onartzen dituen bost hizkuntza baino ez dituzte erabiltzen. Bosten artean nagusi da, alde handiz, katalana. Ondoren datoz galiziera, euskara, luxenburgera eta Eskoziako gaelikoa. EHUko Nor Ikerketa Taldeak... [+]
Hizkuntzaren aldeko aktibistatzat aurkeztu dituzte bere buruak Casamachin Yulek eta Velasco Nuskwek, nasa herriko indigenak biak ere. Nasayuwea biziberritzeko taldean ari dira lanean, Kolonbian, Cauca eskualdeko Toribío udalerrian. 37.166 biztanle dira eta, horietan, %96... [+]
Carlos Santiago Moreta kitxua hiztuna da gaur egun. Ekuadorreko Otavalo herrian jaio zen, Imbabura probintzian. Gaztetxo zela sartu zuen muturra Imbaburako Kitxua Gazteen Elkartean. Han jabetu zen hizkuntzaren garrantziaz. Indigena bai, baina ez zuen etxeko hizkuntza hitz... [+]
Okzitania, Europa modernoaren sorrera garaian, zulo beltz baten gisakoa iruditzen zait. Eta zalantzan izaten naiz ea ez ote garen zulo beltz horretan behera oraindik ere erortzen eta erortzen ari. Joxe Azurmendik duela gutxi argitaratu duen Europa bezain zaharra liburuan atal... [+]