Lehen sektoreko erreleboa bultzatzeko egitasmoa Gipuzkoan
Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten. “Gipuzkoako ekoizpenetako titularren ehuneko handi bat jubilatzeko adinean edo hortik gertu daude, eta ikusten zen ez zela nahikoa etxeko erreleboarekin”, adierazi du Telmo Gartzia Arana Gipuzkoako Trebatuko koordinatzaileak. Errelebo faltari aterabidea ematea eta nekazaritzako eta abeltzaintzako proiektuak bizirik mantentzea da elkartearen helburu nagusia.
2024ko uda bukaeran abiatu dute Trebatu proiektua, Landaola Gipuzkoako landa garapen elkarteen federazioak bultzatuta eta Lurgintzak, Abelurrek, Elikak, Hazik, Etorlurrek, Fraisorok, Lanbidek eta Gipuzkoako Foru Aldundiak babestuta. “Trebatze guneak edo ustialekuak eta trebalariak edo pertsona ekintzaileak elkartu ditugu, guztira, zazpi bikote osatu dira”, azaldu du Gartziak. Lehen sektoreko hainbat alorretako proiektuak ari dira parte hartzen Trebatun: haragitarako behiak, esnetarakoak, baratzegintza proiektuak eta lore-hazkuntzakoak dituztenak. Proiektu horietako bakoitzean, lanbide horretan aritu nahi duen pertsona bana ari da trebatzen, bi urteko zikloan.
“Askotan, hutsetik hastea baino aukera hobea da probatzen hastea, ikusteko ea benetan gustuko duen jarduera hori, funtzionatzen duen…”, azaldu du koordinatzaileak. Onurak bi aldeentzat dira, lehen sektoreko proiektu asko baitaude erreleboa emateko prest, baina errelebo hori nork hartu ez dutenak. Gipuzkoaren kasuan, ustiategien %78 50 urtetik gorako pertsonek kudeatzen dituztela kalkulatu dute, beraz, agerikoa da familiako eta familiatik kanpoko erreleboa errazteko bideak landu behar direla etorkizun hurbilera begira.
Praktika formazioarekin uztartuta
Trebalari bezala egitasmoan parte hartzeko eskakizun apartekorik ez dagoela azaldu du Gartziak: DBHko titulua eskatzen dute eta 52 urte baino gutxiago edukitzea. “Bi urteko ziklo horretan trebalariek ustiategietako lanaz gain formazio atal zabal bat ere jasotzen dute, nekazaritzako alorraz gain kudeaketa ekonomikoa, juridikoa eta beste hainbat kontu lantzeko”, dio. Trebatze guneen kasuan, hainbat ustiategi mota daude proiektuan, ekoizpenari eta ereduari begira. Horietako asko dira, dena den, erretiroa hartzeko zorian edo proiektua uztekotan direnak. “Baina, badira bestelakoak ere, esaterako, dibertsifikatu nahi duten ustiategiak eta kide berriren bat hartu dezaketenak”, gehitu du.
Ustiategiez gain, Trebatuk berak ere baditu zenbait lursail eta ekipamendu eskuragarri, eta hor ere ari dira trebalariak haien proiektuak garatzen. “Orain arteko bidearen balorazio oso positiboa egiten dugu, badirudi parte hartzaileak gustura ari direla, eta interesa eta prestutasuna ikusten ari gara. Beraz, etorkizunera begira proiektua iraunkortzea eta hark aurrera egitea espero dugu”, amaitu du.
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]