Hazan: “Espainiak gatazkaren amaieran hartu duen jarrera arriskutsua izan daiteke”
"ETAk borroka armatua utzi zuenetik bi urte pasa direnean, itxaropen eta frustrazio sentimenduak lehian ari dira Euskal Herrian", idatzi du Liberation egunkarian Pierre Hazan suitzarrak, Brian Currin buru duen gatazka konpontzeko Nazioarteko Harremanetarako Taldeko sei kideetako batek.
Itxaropena, bakeranzko bidean urratsak eman direlako. Esaterako, ezker abertzalea, "modu lotsatian" bada ere, biktimei barkamena eskatzen hasi delako. Halaber, Egiaren eta Adiskidetzearen aldeko lan-taldea sortzeko eskatu du. Horrez gain, ETAko kideek publikoki adierazi duten haien damua; eta 2012an, ETA, GAL eta poliziaren 25 biktimak adierazpen bateratua aurkeztu zuten, "oinarri etiko komuna" ardatz zuena.
Garai bertsuan, poliziak 1960-78 artean eraginiko biktimei kalteak ordaintzen hasi zen Eusko Jaurlaritza, eta 1978tik aurrerako urraketak jasoko lituzkeen bigarren dekretuaren inguruan ari dira lanean. Euskal Memoria fundazioak azken 50 urteetako 4.700 tortura kasu baino gehiago jaso ditu Oso latza izan da liburuan, eta datu horiek aztertu egin beharko direla zioen Manuela Carmenak, Jaurlaritzaren aholkularia Sufrimendu Bidegabeen Biktimen Batzordean, iazko abenduan Berria egunkariak plazaratutako elkarrizketan.
Hazanek Liberationen dioenez, "Madrilentzat biktima bakarrak ETAk eragindakoak dira". Eusko Jaurlaritzaren lan-taldeak emandako datuen arabera, ETAk 837 lagun hil eta 2.500 baino gehiago zauritu ditu; segurtasun indarrek 94 hil eta ia 750 zauritu; eta talde parapolizialek 73 hil eta 400 baino gehiago zauritu. "Madrilek, ordea, ez du biktimen multzoa ETAk eragindakoetatik harago handitu nahi", idatzi du Harremanetarako Taldeko kideak.
Erantzukizunak onartzeko garaia
Liberation-en nabarmendu duenez, ETA ez da guztiz desagertu, nahiz eta armak entregatzen hasteko borondatea agertu duen. Behin betiko disoluziorako urratsa liteke hori, Frantziako eta Espainiako gobernuen aldetik inplikazioa eskatzen duena, espetxe politika aldatzea, kasu.
Oztopoak oztopo, bi urteotako lanak fruiturik eman duela uste du Hazanek: ETAk ez du "iraultza zerga" baliatzen; eta "nazionalista independentistak" bigarren indarra bilakatu ziren EAEn 2011n (botoen %25arekin), EAJ "alderdi nazionalista baina ez independentistaren" atzetik. "Madrilek, ordea, bere ikuspegiari heltzen dio: Espainia batua".
Madrilen inmobilismoak "frustrazio sentimendua" handitu dezakeela dio. "Badirudi, ETAk borroka armatua utzi zuenetik, Espainiako Gobernuak ez diola ezeri beldur". Politika hori "arriskutsua" dela uste du Hazanek, eta Gobernuak urratsak eman beharko lituzkeela, aurrez aipatutako espetxe-politikan adibidez.
"Franco hiltzean, Ahanzturaren Itunaren gainean eraiki zen trantsizioa. Orain, bigarren trantsizioak hamarkadatako gatazka ixtea bilatzen du. Eta trantsizio honetan, aurrekoan ez bezala, ahanzturarik ez da izango. Aitzitik, erantzukizunak onartu beharko dira.
"Ez da egia biktima guztiak alderdi politiko baten estoldetan daudenik"
"Biktimak beti dira talde esanguratsua munduko edozein gatazkaren konponbidean. Alta, ez dute sekula talde homogeneoa osatzen, eta euskal gatazka ez da salbuespena horretan". 2012ko uztailean ARGIAri eskainitako elkarrizketan egin zituen adierazpenok Hazanek: "Ez da egia biktima guztiak alderdi politiko baten estoldetan daudenik, nahiz eta alderdi politiko guztientzat biktimen instrumentalizazioa oso tentagarria izan. Biktima bakoitzak dauka bere historia, bere ideologia, bere ingurua, eta pertsonak diren neurrian, garapen bat izan dezakete. Horregatik, oso garrantzitsua da biktima guztien sufrimendua onartzea".
Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.
Iritzi ezberdinetako aktore politiko eta sindikalak "kontsentsu batera iristeko" ariketa egin izana eta "Frantziako Estatuak Euskal Herriko gatazkaren konponbidean duen ardura" agerian ezarri izana dira Bake Bideak azpimarratzen dituen ekarpenak.
2022ko uztailean egin zuten blokeo eguna, euskal presoen egoerari "aterabidea ematea" eskatzeko. Bederatzi pertsona auzipetu zituzten.
Frantziako Ministerio Publikoak hamar egun zituen Parisko auzitegiak harturiko erabakiari helegitea jartzeko, baina ez du halakorik egin. Hortaz, ETAren armagabetzean lagundu zuten Beatrice Molle eta Jean Nöel Etcheverry Txetx bakegileek ez dute zigorrik jasoko, epaimahaiak... [+]
Hobengabetzea eskatzen zuten bakegileek, baina Parisko Zigor Auzitegiak errudun jo ditu Jean Nöel Etcheverryi Txetx eta Beatrice Molle Luhusoko armagabetzean parte hartu zuten bakegileak. Hala ere, ez dute zigorrik izango.
Apirilaren 2 eta 3an Parisen iragan zen epaiketa, dudarik gabe, judizialki memento historikoa izan zen. Lehen aldikotz euskal afera judizialetan, defentsa eta estatuaren ordezkariak aho batez mintzatu ziren.
Madrilgo Ateneoan ETAren amaierari buruzko zikloa egiten ari da azken asteetan, eta bertan astearte honetan egindako adierazpenetan, Irlandako bake prozesuan izandako jendea euskal bake prozesuan izatea oso garrantzitsua izan zela aipatu zuen José Luis Rodríguez... [+]
ETAren armagabetzea bideratzeko, bakegileekin lankidetzan aritu ziren Frantziako autoritateak. Hala adierazi du Matthias Fekl Barne ministro ohiak asteartean, Parisko Zigor Auzitegiko 16. ganberan, Beatrice Molle-Haran eta Jean-Noël Txetx Etcheverry-ren aurka egiten ari... [+]
ETAren armak eta lehergaiak garraiatzea leporatzen diete Beatrice Molle-Haran eta Jean-Noël Etcheverry 'Txetx’ bakegileei, 2016ko Luhusoko operazioaren harira. ETAren armagabetzea gauzatzen ari ziren. Egindakoaz harro dagoela eta berriz ere egingo lukeela adierazi... [+]
Xabier Atristain eta Juan Manuel Inziarte euskal presoak Martuteneko espetxera itzuli ziren joan den martxoaren 13an, Auzitegi Nazionaleko Espetxe Zaintzak haien hirugarren graduei fiskaltzak jarritako helegitea onartu ondoren.
Otsailaren 2an epaituko dituzte beste hamaika bakegile, uztailaren 23an autopista blokeatzeagatik. Elkarretaratzera deitu du Bake Bideak, datorren ostegunean 13:00tan jarriz hitzordua Baionako auzitegi aitzinean.
Etxera bidea gertu lelopean manifestazio bateratua egingo dute Sarek eta Bake Bidea-Bakegileek, pandemiagatik bi urtez mobilizazio jendetsu hori egin gabe egon ostean. “Duintasuna eta bizikidetza lortzeko itxaropena” ere izango dituzte aldarri, euskal presoen... [+]
Hori adierazi dute Bake Bideaneko ordezkariek ostegun honetan Luhuson egindako agerraldian. Azkenekoz, ekainaren 9an eta 15ean aztertu zuen Frantziako justiziak Ion Parot eta Jakes Esanen askatasuna, eta epaileek haien baldintzapeko askatasunaren alde egin zuten, baina... [+]
Jakes Esnal baldintzapean aske uzteari buruzko erabakia uztailaren 21era atzeratu dela jakin aitzin izan da ARGIA Anaiz Funosas Bake Bidearen bozeramailearekin –Ion Paroten kasuan, datorren astean jakinen da erabakia–. Badu 32 urte kartzelan direla. Pairaturiko... [+]
Ostegun honetan aztertuko du Parisko Dei Auzitegiak presoaren baldintzapeko askatasun eskaera. Karia horretara, Jakes Esnalen aldeko elkarretaratzea antolatu du Bake Bidea-k Donibane Lohizunen.