Kurdistango ‘berun urteak’ Turkiako mazopean
2018ko udaberrian Ipar Kurdistanera –Bakur– euskal delegazio bat joan zen hango egoera lehen eskutik ezagutzera. Iñaki Etaio partaideetako bat izan zen eta bidaian ezagututakoa bederatzi artikulutan jaso du. Hau da hirugarrena.
Ceylan-en gurasoen egongelako hormako argazkiak 40 urte baino gutxiagoko gazte irribarretsua erakusten du, gerrillari jantzita. Ceylan-en amak azaldu digu argazkian ikusten ez dena. Bere neba PKK-ko borrokalaria izan zen eta 2000. urtean misio batean desagertu zen mendian. Ordutik ez dute ezer jakin berari buruz, nahiz eta bere aztarnei buruzko informazioren bat lortzeko behin eta berriz saiakera egin. Matxinatuen taldetik ere ezin izan dute argirik eskaini, halako kasuetan egiten ohi duten bezala. Agian desagertutako anaia aurkitu ezinak eragindako minak beste emakume talde batera batzera eraman zuen, zeinak eroritako borrokalarien senitartekoak laguntzeko funtzioak egiten dituen. PKK-ren borrokalari bat hiltzean, familia abisatzeko eta gorputza berreskuratzeko, garbitzeko eta familiari emateko lan gogorrak egiten dituzte. Zenbatezinak dira etxe kurdu askotan dauden eroritako militanteen argazkiak. Milaka dira antzeko testigantzak, hiru hamarkada baino gehiago luzatu den PKK eta Turkiako Estatuaren arteko guda irekian. Dena den, herri kurduaren kontrako indarkeria eta errepresioa askoz lehenagotik dator.
Estatu turkiarraren eta herri kurduaren arteko gatazkak eragindako 40.000 hildakoek gudaren tamaina erakusten dute. Edozein kasutan, biktima gehienak Turkiako indar armatuek hil dituzten kurdu zibilak dira, Afrin-en gertatzen ari den bezala. Izan ere, PKK-ren aurkako guda bideratzeko “arrainari ura kentzea” taktika erabiltzea erabaki zuen Turkiako Estatuak 1990eko hamarkadan, Guatemalan, Txetxenian, Kolonbian, Perun eta beste hainbat lekutan ere erabilitakoa. Arraina (matxinoak) ahultzeko eta isolatzeko ura (borrokalariak eta sostengua ematen dioten herritarrak) etetea da gakoa. Emaitza ezaguna da: sarraskiak, desagertzeak eta populazioaren leku aldatzeak. Giza eskubideen babeserako erakundeen arabera, 17.000 bat kurdu desagerrarazi, 4.000 bat herri hustu eta 3 bat milioi biztanle herritik ihes egin behar izan dute, azken hauek gerrilla zegoen mendietatik urruneko hirietara mugitzera bultzatuta. Haien artean, milioi batek jarraitzen du gaur egun barne desplazatu bezala. Modu honetan heldu ziren Amedera milaka lagun, senitarteko eta ezagunen etxeetan nola edo hala bizitzera, haietako batzuek azaldu zigutenez.
Duela bi urte ezarritako larrialdi egoerak Polizia eta armadari botere handiagoa ematen die eta horien gehiegikerien aurrean egon zitezkeen berme apurrak gehiago ahuldu ditu. Arazotsutzat hartutako egoeretan katua sakatzeko arazo handirik ez bazuten ere, aparteko legediak pertsonen kontra tiro egitea baimentzen du justifikatu beharrik gabe. Egun kurduen aldarrikapenei lotutako protesta soziala egiteko aukera ameskeria baino ez da. Gure solaskideei galdetu genienean, era inozoegian agian, Afrin-go inbasioaren aurrean ea Amed-en protestak egin zituzten, erantzuna argia izan zen: ez zen posible, Erdogan-ek publikoki mehatxatu baitzuen baliabide guztien bidez arituko zirela operazio militarra kolokan jarriko zutenen kontra. Han bertan ikusi dugunez, Turkiako Estatuan Afrin-go operazioa ez da ezkutatzen. Bolo-bolo zabaltzen da komunikabideetan operazio heroiko bezala, zeinean armadak terroristak kanporatu dituen eta bakea bueltatu dien biztanleei, besoak zabalduta soldaduak jasotzen dituztenak. Hala ere, telebistatik emandako irudiak ikusita, ez omen dute jendetzarik aurkitu Afrin-en sartzean eta konformatu behar izan dute ume bat besoetan duen soldaduren baten irudiekin. Testuinguru militarista eta ultranazionalista honetan, legionarioen izaera gogoratzen duena, Turkiako armadaren ekintzak salatzen dituzten manifestari “terroristen” hilketa justifikatzea ez da arazo handia.
Bitartean, protesta debekatuta dagoen hiri hauetan bertan ere, milaka preso politikok, horietako asko presoaldi prebentiboan, bizirauten dute goraino betetako espetxetan, Turkiako Estatuko eremu zabalean sakabanatuta. Sakabanaketa estatu politika da. Beste behin ere, ezinbestekoa egiten zaigu Espainia eta Frantziako kartzelatan euskal preso politikoen senitartekoen zorigaiztoko bidaiekin alderatzea. Turkiako Estatuak jarraitzen du kartzela berriak eraikitzen. Etorkizun gogorraren iragarpena da. Izan ere, jakin badaki giza eskubideen urraketengatik Europako gobernu eta instituzioek egindako kritika epelak bigarren maila batean geratzen direla, Turkiako Estatuaren eta Europako estatuen arteko negozio komertzialen atzean
Bere buruzagi historiko Abdullah Öcalenek joan den astean Turkiako Imraliko espetxetik eskatutakoari men eginez, PKK Kurdistango Langileen Alderdiak ekin dio armagabetzeari. Ostiralean egin dute ekitaldia, Iraken menpeko Kurdistango Sulaimaniya hirian, eta 30 gerrilari... [+]
Abdulllah Öcalan PKK-ko buruak berriz ere eskatu du armak uzteko, Imrali espetxe barruan egindako bideo batean. Gerrillaren "oinarrizko" helburua egintzat eman du, eta ziurtatu du Turkia prest dela herri kurdua aitortzeko.
Egungo kurduerazko idazle esanguratsuenetakoa da Mizgin Ronak. Zortzi liburu ditu idatzita, bost eleberri eta hiru olerki liburu. 16 urte zituenean ihesera jo zuen, eta urte eta erdiren ondoren haren jaioterrian atxilotu zuten, Diyarbakirren. 1992an, 18 urte besterik ez zituela,... [+]
Antolakunde armatu kurduak bere 12. kongresuan hartu du erabakia, Abdullah Öcalan buruzagi historikoak otsailean eginiko eskaerari jarraituta. 1984an abiatu zuen PKK-k Turkiaren aurkako borroka armatua, eta Nazio Batuen Erakundearen arabera 45.000 hildako inguru eragin ditu... [+]
Lurrikara geopolitiko bat astintzen ari da Ekialde Hurbileko mapa. Anabasaren erdian, Abdullah Öcalanen bakerako azken deiak mahai gainean jarri du eskualdeko gatazka armatu zaharrena. Ez, aurrekariek ez diote bide ematen itxaropenari, eta historiaren trena inoiz baino... [+]
SDF kurduek gidatutako koalizioak eta Siriako Gobernuak su-etena adostu dute. SDFk Siria ekialdeko eta ipar-ekialdeko eremu zabala kontrolatzen du egun, eta hitzarmenak jaso duenez, gobernuaren esku geratuko da orain.
Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.
Urteak iragan dira bere azken argazkia ikusi zenetik. 26 urte daramatza preso Abdullah Öçalanek Turkiako Imrali uhartean, "erakunde terroristako" buruzagitza egotzita. Ostegun eguerdian bere bideo bat ez, baina argazki berri bat zabaltzeko baimena eman du... [+]
Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.
Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]
2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]
Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]
Bi kazetari, Hêro Bahadîn eta Gulistan Tara, eta haien txofer zihoan Rêbîn Bekir lankidea, Hewraman eskualde kurduan dokumental bat egitera zihoazen. Beren autoa misil batek jo zuen. Bekir zorteduna izan zen, autoa sutan lehertu baino lehen, inpaktuak... [+]
Sebahat Tuncel Kurdistango politikaria da, Turkiaren menpeko lurretan. Hainbatetan egon da kartzelan kurduen askapen mugimenduaren parte izateagatik, eta Turkiako Parlamenturako diputatu gisa hautatu zuten lehen presoa izan zen, 2007an. 2016an espetxeratu zuten azkenengoz eta... [+]
Helikoptero eta gerra hegazkin turkiarrek betetzen dute zerua Irak iparraldeko kurduen zonaldean. Azken asteetako operazio militar handian 381 kokaleku bonbardatu ditu Turkiako Aire Armadak Kurdistango Eskualde Autonomoan. Turkiako Defentsa Ministerioak adierazi du “talde... [+]