Nazioarteko aitortza lukeen Kaledonia Berriko Estatua onartu du Frantziak, bere mugen barruan
Konfiantzaren erronka izenburua jarri diote Kanakyko indar independentisten eta unionisten arteko akordioari. Ozeano Bareko uhartediak herrialde europarraren parte izaten jarraituko luke, baina estatu izaera lor dezake kaledoniarrek hala bozkatzen badute. Datorren urte hasieran bozkatuko dute ituna. Negoziatzaileek "akordio historikoa" izan dela azpimarratu dute.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Uztailaren 3an eman zioten hasiera negoziazioei Frantziako Gobernuaren begiradapean, eta uztailaren 12an hamahiru orrialdetako akordioa sinatu dute. Negoziazioetarako mahaia independentistek eta independentziaren aurkako leialistek osatu dute. "Alde bakoitzak kontzesioak egin behar izan ditu akordioa aurrera eramateko", adierazi du Georges Naturel-ek, LR Errepublikanoen kidea Frantziako Estatuko Senatuan.
"Kaledonia Berriko Estatua" aitortzen du testuak, baina Frantziako Estatuaren parte izaten jarraituko luke herrialdeak, edonola dela. Bertako biztanleek estatutu berezi batek araututako herritartasun bikoitza izateko aukera izango lukete. Finean, estatu baten barne dagoen estatua izango litzateke uhartedia.
Kanaky herriko Kongresuak onartu beharko du negoziatzaileek "historiko" gisa definitu duten akordioa, eta kanakek berretsi 2026ko lehenengo hiruhilekoan, bozka bidez.
Akordioaren puntu nagusietako batzuk
Kanakiar herritartasuna aitortzen du akordioak, eta nazionalitate bikoitza izango lukete herritarrek: kanakiarra eta frantziarra. Herritartasuna lortzeko bertan jaio edo hamar urtez bertan bizitzea beharrezkoa izango da, denboraldi hori bost urtetara murriztu daiteke ezkontzaren bidez.
"Kaledonia Berriko Estatua" sortuko litzateke Frantziako Estatuaren barruan. "Nazioarteko komunitateak aitortu ahalko luke Kaledonia Berriko Estatua, Frantziako Estatuarekin hartutako konpromisoa eta bere interesen errespetuan betiere".
Instituzio eta finantza publikoen inguruko erreformak egin ahalko lituzkete, eta "probientzien arteko elkartasun dispositiboa" sortzea aurreikusi dute.
Kongresuak akordioa onartuz gero, defentsa, moneta, segurtasuna eta justizia eskuduntzen transferentzia eska lezake uhartediak.
Nikelaren ustiapenaren plan estrategikoaren onarpena, herrialdearen garapen ekonomikorako motorra den industria, probintzien beharretara egokituko diren politikek arautuko dute.
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Uztailaren 12an akordioa sinatu zuten Kanakyko indar independentistek eta Frantziako Gobernuak Parisen. Negoziatzaile independentistek “akordio historikotzat” jo zuten. Alabaina, independentisten arteko hainbat taldek akordioari buruzko erreparoak agertu dituzte, eta... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]
Abenduaren 24an erori zen gobernua, Kaledonia Elkarrekin alderdi loialistako ordezkariek dimititu zutelako. Hori horrela, loialistek berreskuratu egin dute independentistek 2021ean lehen aldikoz lorturiko presidente kargua. Maiatzaz geroztik krisi politiko, sozial eta ekonomiko... [+]
Frantziako Estatuaren aurkako protestak aitzina doaz Kanaky irlan eta errepresioak ere ez dauka etenik. Uztailaren 10ean tiroz hil du errepide blokeoan zegoen Rock Victorin Wamytan gaztea. Independentisten artean ezaguna den familia batekoa da gaztea: 1998ko Noumeako Bake... [+]
Asteazkenean, ekainaren 19an, atxilotu zituzten eta Frantziako espetxeetara bidali dituzte asteburuan. Maiatzean izandako istiluetan bortizkeria ekintzak antolatzea leporatzen diete.
Asteazken goizean eskainitako ohiz kanpoko prentsaurrekoan eman du erabakiaren berri Frantziako presidente Emmanuel Macronek. Kanaken haserrea piztu zuen legeak, errolda horren eguneratzeak kanaken pisua gutxitzeaz gain, 1998ko Noumeako Bake Akordioen muinaren errespetu-eza... [+]
Irlan egon da maiatzaren 23an Frantziako presidente Emmanuel Macron eta loialistekin zein independentistekin, alde guztiekin bildu da. "Elkarrizketa politikoa" abiarazteko prestutasuna erakutsi die, baina independentistek diote horretarako baldintzarik ez duela jarri.
Kanakyko manifestariei elkartasuna adierazteko, EH Baik eta LAB sindikatuak deituta, elkarretaratzea egingo dute 19:00etan Baionako suprefetura aitzinean.
Astelehenaz geroztik Kanaky uharteetan protestak eta istiluak ari dira izaten. Gutxienez lau hildako izan dira Frantziako Gobernuaren arabera, baita zauritu ugari eta dozenaka atxilotu ere. Frantziako Asanblea Nazionalean Pazifikoko uharte hartako hauteskunde-erroldari buruzko... [+]
COVID-19ak eragindako osasun egoeragatik independentziari buruzko erreferenduma atzeratzea galdetzen zuten independentistek, hori gabe boikotatuko zutela abisatuz. Eskaerari elkor, hitzordu politikoa burutu zuen Frantziak abenduaren 12an. %96,49ak Frantziaren mende gelditzearen... [+]
Independentziaren hirugarren erreferenduma abenduaren 12an egingo da Kanakyn, baina independentistek ez parte hartzea erabaki dute, pentsatzen baitute COVID-19agatik ez dagoela baldintza egokirik. Frantziako Estatuak, ordea, hitzorduari eutsi dio, unionisten onerako.
Aste bateko negoziazioen ondorioz finkatu dute agenda politikoa Kanakyko loialisten, independentisten eta Frantziako Gobernuko ordezkarien artean. Noumeako akordioei segi, independentziari buruzko hirugarren eta azken erreferenduma ukanen dute Kanaky edo... [+]