Jon Anzaren heriotza: 10 urteren ondoren, egia ezkutuan daukate
Asteazken honetan bete dira hamar urte Jon Anzaren gorpua agertu zenetik. 2009ko apiriletik desagertuta zegoen eta gorputegi batean azaldu zen hilotza, Okzitaniako Tolosoan. Haren familiak garbi dauka: “gerra zikina”-ren biktima izan zen Anza. Argitu gabeko heriotza izaten jarraitzen du.
Berria-k elkarrizketa egin dio Anzaren iloba Garbiñe Alkizari. Honek gogora ekarri duenez, 2010eko martxoaren 11n osabaren gorpua agertu zen arte hamar hilabetez desagertuta egon zen. 2009ko apirilaren 18an ikusi zuten azkeneko aldiz, Tolosara (Okzitania) joateko trena hartu zuenean, Baionan. “Nik neuk handik egun batzuetara jakin nuen ez zegoela haren berririk. Buruan tumore bat zuen, eta larritzat jo genuen ez bueltatzea. Minbizia zela eta, Bordeleko erietxe batean ordua hartua zeukan apirilaren 24rako, baina hara ere ez zen joan”, esplikatu du Alkizak.
Hasieratik susmatu zuten “gerra zikina” zela desagertzearen kausa, antzeko kasu asko ezagutzen zituztelako.
Anza desagertu eta hilabetera, maiatzaren 21ean, ETAk agiri bat argitaratu zuen jakinaraziz Tolosan hitzordua egina zuela Anzarekin. Informazio horrek kasuari “buelta eman” ziola esplikatu du Alkizak Berria-n: “Ordura arte, pentsatzen zen Frantziako Polizia bilatze lanetan zebilela, baina, ETAk agiria atera zuenetik aurrera, galderak, desagerpenaz baino gehiago, haren militantziaz ziren; bikotekidea galdekatu zuten, etxea miatu, etxeko gauzak eraman zituzten...”.
Kasuari buruzko informazio gehiago argitaratu ziren segidan, adibidez, guardia zibil batzuek korrika alde egin zutela Frantziako ostatu batetik, pistola batzuk ahaztuta utzita. Anzaren pasaportea ere Tolosan agertu zen, komisaria batean, eta horrek familiaren ezinegona areagotu besterik ez zuen egin. Bahitu ote zuten hasi ziren argitaratzen medio batzuk, galderak biderkatu egin ziren.
Gorpua agertu zenean hasi ziren horietako batzuk erantzun ofiziala edukitzen, baina azalpen horiek ez dute inoiz Anzaren familia konbentzitu, ezta euskal herritar asko ere: “Aipatu zen apirilaren 29an Tolosako etorbide batean aurkitu zutela, oso egoera txarrean, hiriko erietxe batera eraman zutela, eta handik egun batzuetara hil zela. Baina guk 2010eko martxoaren 11n jakin genuen haren hilotza Tolosako gorputegi batean zegoela. Poliziak lehenago jakinarazi zien hedabideei familiari baino; hori ere ez zen batere normala izan”, azaldu du Alkizak Berria-n.
Anzaren senidearen iritziz bi gako daude auzi honetan: batetik, zer gertatu zen Anza desagertu zenetik Tolosako etorbide hartan agertu bitartean igaro ziren hamaika egunetan –non egon zen, nork eduki zuen han, zer egin zioten...–; eta bestetik, erietxean hilzorian zegoenean ez zutela identifikatu dokumenturik ez zeukanez, ezta hil ostean ere: “Baina zergatik ez ziren berehala hasi ikertzen zein zen jakiteko? 2010eko apirilean, Purpan gorputegiko langile batek galdetu zuenean ea norena zen hilotza, segituan identifikatu zuten”, azaldu du Alkizak. “Esaten da hilotz bat ez dela egoten hainbeste hilabetean identifikatu gabe gorputegi batean. Jonena eduki zuten”.
Frantziako Estatuan kasua ikertzen hasi ziren arren, bide hori ez da oso emankorra izan, senideen ustez estatuek auzia ez argitzeko presionatu dutelako. Gaur egun bide judiziala itxita dago, duela hiru urtetik eta etsipena sumatzen da Alkizaren hitzetan: “Nik garbi daukat ez dela argituko, ez dela egia jakingo”, adierazi dio Berria-ri. “Guk ez dugu egiarik, justiziarik eta erreparaziorik, baina memoria bai, memoria badugu. Indarkeriaren biktima askok badituzte egia eta, baina guk geuk ez, eta beste askok ere ez. Alde bateko biktimak baztertuta gaude; biktima guztiak ez dira berdin tratatzen. Nabarmena da hori”.
Iñigo Urkullu lehendakari ohiak adierazi du Txiki eta Otaegi Eusko Jaurlaritzak aitortutako biktimak direla, eta hala "errespetua" merezi dutela. Haien biktima izaera ezin dela zalantzan jarri azpimarratu du.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatuaren urteurrenaren datatik gertu antolatu dute ekimena dozenaka herritarrek. Helburua "egia aldarrikatu, memoria landu eta GALen gerra zikinaren biktimak aitortzea" da, eta irailerako egitaraua aurkeztu dute.
Rosa Zarraren hilketaren 30. urteurrena da ekainaren 30ean. Ekainaren 29an, biolentzia polizialaren biktimaren omenaldian, hainbat eskakizun egin zituen Egiari Zor fundazioak. Zarraren familiak Juan Mari Atutxa Segurtasun sailburu ohiari barkamena eskatzea galdegin dio.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Azken astean ezagutarazi moduan, Eusko Jaurlaritzaren Balorazio Batzordeak txosten banatan aitortu ditu estatuaren biktima gisa. Justizia sailburuak ekitaldi pribatu banatan entregatu dizkie dokumentuak.
Espainiako Poliziak duela 41 urte hil zituen tiroka Dionisio Aizpuru, Pedro Mari Isart, Jose Mari Izura eta Rafael Delas gazteak, Komando Autonomo Antikapitalistetako kideak.
GALeko biktima talde batek eman du kereilaren nondik norakoen berri Bilbon egindako prentsaurrekoan, Egiari Zor fundazioak eta Giza Eskubideen Euskal Herriko Behatokiak lagunduta. GALen aurkako eta, zehazki, José Barrionuevoren aurkako kereila aurkeztuko dute.
Nafarroako Gobernuak ofizialki aitortu ditu gure lurraldean giza eskubideen urraketa larriak jasan zituzten Estatuaren indarkeriaren beste zazpi biktima. Horien artean, hitzez hitz “motibazio politikoko biktima gisa” aitortzen ditu Patxi Erdozain, Eneko Compains,... [+]
Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]
Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.
Espainiako eta Frantziako Estatuak “nazio askapen mugimendua ito” nahi dutela ohartarazi du Sortuk, eta Santi Brouard eta Josu Muguruza HBko militanteen erailketak estatu biek egiten duten “gerra zikinaren parte direla” adierazi du.