Japoniak ikusia du jada film hori
Duela astebete Hagan egindako NATOren goi bilera historia handian gogoratu beharko da –batez ere egitasmoa egikaritzen bada– “BPGaren ehuneko 5aren bilkura” izan delako.
Eta historia txikian gomutatu beharko dugu Mark Rutte idazkari orokorrak D. Trumpen aurrean egindako belaunikaldi lotsagarriagatik, AEBen diktata irribarrez bezala irentsi duten estatu- eta gobernu-buruen koldarkeria bera zurituta uztea lortu baitu.
Bien artean geratu da Pedro Sánchezen bertso askea, aukera eta premia bat zetozkiola jabetuta edo. Baina izan du bilkurak gogoeta bat merezi duen absentzia deigarririk ere, NATO-kide osoen artekoak ez izan arren.
Izatez, hiru izan dira lehen mailako ordezkaritzarekin agertu ez diren herrialdeak; eta berehalako etorkizunerako Aliantzak jo-puntuan omen duen Asia Ekialdekoak izateak hirurak zer pentsatua eman beharko lieke gure geoestrategia ustetsuei. Hego Koreako presidente berri-berria agertu ez izana ulergarria ere bazen, berria ez ezik beste ikuskera batekoa izan delako beti ere Lee Jae Myung. Anthony Albanese lehen ministro australiarrak, eskualdeko giroa eta Trumpekiko tirabirak nola dituen ikusita erabaki bide zuen etxean geratzeko.
Baina batzuentzat ezustea izango zen Shigeru Ishiba Japoniako lehen ministroa ez agertzea eta, bere ordez, horretarako daukan Kanpo-arazoetako ministroa bidaltzea azken minutuan. Harridurak baluke funtsik, gogoan izango bagenu Ishiba, Japoniako politikagintzan, herrialdea berrarmatzearen eta AEBekiko adiskidetasunaren aitzindaria izan dela; eta, hein batean, “NATO Itsaso Barera hedatzeko” egitasmoaren aldekoenetakoa. Baina, ikusten denez, ez Trumpek jarri nahi dion BPGaren ehuneko 5eko prezio horretan.
Egitasmo horren atzetik dabilen film estatubatuarra jada ikusia duelako Japoniak. Duela 30 urtetik, zehazki. 1980ko hamarkadan Japoniaren gorakada teknologiko eta ekonomikoa zapuzteko, neurri ekonomiko latzak hartu zituzten AEBek: muga-sari handiak ezarri zizkieten Japoniako erdieroaleei eta hainbat ondasuni, debekatu egin zuen Japoniako zenbait produktu AEBetara esportatzea, eta erdieroaleen patenteak irekiarazi zizkien. Gainera, 1985eko Plaza hoteleko Akordioetan, Japoniak bere monetaren birdoitze garrantzitsu bat onartu behar izan zuen, bere gorakada ekonomiko ikusgarriari akabera eman zion ezinbestez.
Japoniak ikusia du jada film hori. Eta, bistan denez, ez du gogokoa haren akabera. Armen kontura, AEBetako ekonomiari halako dohaintza egiteko pozik daudela dioten horiek ere doan ikusi dezakete, gainera.
Taiwan eta Japoniaren artean dauden Diaoyu edo Senkaku irlak hizpide izan dira berriro: Txinako kostazaintzako helikopteroek japoniar hegazkin koxkor bat uxatu zuten pasa den larunbatean irlen ingurutik “legez kanpo txinatar aire-espazioan” sartzeagatik. Bost... [+]
Japonia, XV. mendea. Espioitzan eta hilketa ezkutuetan espezializatutako eliteko talde militarra sortu zen. Edo horixe uste du behintzat Stephen Turnbull historialari britainiarrak. Beste aditu batzuen ustez, askoz lehenago sortu ziren ninjak, duela 2.300-2.500 urte inguru. Eta... [+]
Estatu Batuen muga-zergak nahiko buruhauste ez balira, pasa den asteko albiste xalo samar batek dardara-uhinak helarazi ditu mundu-parte handi bateko otordu-mahaietaraino: Japoniako gobernuak bere arroz-gordekin estrategikoetako 210 mila tona merkaturatzeko agindua eman du,... [+]
Japonia, VIII. mendea. Nara Aro betean furoshiki terminoa erabiltzen hasi ziren, baina Edo Arora arte (XVII-XIX. mendeak) ez zen hedatu. Furoshiki objektuak ohialetan biltzeko artea da, baina bere etimologiak garbi uzten du bere jatorria: furo hitzak bainua esan nahi du eta... [+]
Badakigu lerroburuak arreta erakarri egin behar duela; eta esajerazioa dela hartarako baliabide bat. Baina... ez ote da gehiegitxo The New York Times txit ohoragarriak Japoniako hauteskunde parlamentarioen biharamunean dakarrena: “A Seismic Election Sends Asia’s Most... [+]
Japonia, 1945eko abuztuaren 6a eta 9a. AEBek bonba atomiko bana bota zuten Hiroshima eta Nagasaki hirietan milaka eta milaka hildako eraginez; kopuru zehatzik ez dagoen arren, urte horren bukaeran hildakoak gutxienez 210.000 inguru izan zirela diote kalkulu zuhurrenek. Baina... [+]
Tximeleta efektua deituaren bertsio eguneratua ematen du: unibertsitate-mintegi arrunt eta ziztrin samarra baino asko gehiago ez lirudikeenak belarri guztiak tentetu arazi ditu Asia Ekialdean, bereziki Japonian. Baita gugandik gertuago ere.
Duela aste batzuk Sony etxeak Rise of the Rōnin bideojokoa kaleratu du, eta adituek jokoaren kokapen historikoa nabarmendu dute orduz geroztik. Jokoa XIX. mende erdialdeko Japonian kokatuta dago, Yokohama, Edo eta Kyoto inguruetan.
Edo aroaren azken urteak izan ziren... [+]
Nazioarteko Energia Agentziaren esanetan 2025ean inoiz baino energia nuklear gehiago produzituko da munduan. Nuklearren bultzada berri baten aurrean gaude, baina erreaktore eta zentraletan izaten diren “gertakariak” ikustea besterik ez dago hartzen ari garen... [+]
Astelehenean Japoniako mendebaldeko kosta kolpatu duen lurrikararen ondorioz dozenaka pertsona zaurituta eta etxebizitza ugari suntsituta daude. Gutxienez 48 hildako eragin ditu, baina hondakinen azpian harrapatutakoak “lehenbailehen” erreskatatzeko beharra... [+]
Halabeharrez hasi dira agorrilaren 24an Fukushimako zentraleko urak itsasora jaurtikitzen; ur kontaminatuak metatzeko zisternen %97 beteak dituztelako eta etenik gabe gehitzen zaielako ura –egunero 140 tona–. Ur "deskutsatuak" izanik ere, herritarrek... [+]
Japoniako Gobernuaren erabakiak protestak eragin ditu herrialdean, eta besteak beste, Txinak kritikatu egin du erabakia. 2011 urteko istripu nuklearraren ondorioak oraindik pairatzen dira.
Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziaren txosten batek oniritzia eman dio Japoniari, 2011ko hondamenditik Fukushimako zentral nuklearra hozteko erabilitako ur kutsatua itsasoan zabal dezan. Duela bi urte iragarri zuen 1,25 milioi tona ur baino gehiago itsasora botatzeko plana... [+]
Haserrea eragin du Japonian, gobernuak argitaratu duen txosten batek. Bertan, 1948 eta 1996 urte bitarte bederatzi urteko umeak haien baimenik gabe operatu eta esterilizatu izana onartu du, besteak beste.