Mundu osoan egindako ikerketa baten arabera, gehiegizko argitasun artifizialak, pestizidek eta habitat galerak, 2.000 ipurtargi espezieren extintzioa ekar dezakete berandu baino lehen.
Ipurtargiak bio-aniztasunaren seinale dira naturzaleentzat, eta haien argitxoak gure bazterretatik itzaltzen ari diren neurrian badakigu nola ari garen akabatzen lurreko bizitzarekin. AEBetako Tuftseko Unibertsitateak ikerketa egin du nazioarteko adituak galdekatuz, eta denak bat datoz esatean hiru faktore nagusi eragiten ari direla ipurtargien desagertzea: kutsadura luminikoa, habitat galera eta pestiziden erabilera.
Sara Lewis unibertsitate hartako biologia irakasleak Bioscience aldizkarian azaldu duenez, arrisku handienetakoa habitat galera da, eta munduan dauden 2.000 ipurtargietatik asko desagertuko dira geografikoki zaurgarriak diren tokietan bizi direlako. Adibide bat jarri du: Malasiako mangladiak suntsitu eta palmondoak landatzeak, hango ipurtargi ikusgarri bezain ezagun bat –turismoa erakartzeraino– galtzeko zorian utzi du.
Baina arazoa mundu mailakoa da, eta argi kutsadurak ere zerikusia dauka horrekin. Ikerlarien aburuz, argitasun artifizialak gizaki zein animalien bioerritmo naturalak eteten ditu, baita ipurtargienak ere: “Haien estalketa erritualak hondatzen ditu guztiz”.
LED argien alde iluna
Bikotekidea erakartzeko ere erabiltzen dute bioluminiszentzia ipurtargiek eta argitasun artifizial gehiegi egoteak ez die batere onik egiten. Ikerketak gaur egungo sistema ustez jasangarriagoak zalantzan jarri ditu, zehazki LED argiak. Energia gutxiago sortzen duten arren, argitasun gehiegi ematen dute sarritan: “Dirdiratsuagoa izateak ez du esan nahi hobea denik”.
Hiri eta herri askotan ari dira aldatzen argiak LED sistemara. Bonbilla mota horrekin, amaitu da Eguberrietako argien inguruko eztabaida: Bilbon iazko Gabonetan 1.200.000 milioi LED argi jarri zituzten kaleak apaintzeko. Kaleko arbolak, esferak edo noriak argiztatzeaz gain, urruneko auzoetako etxeetaraino ere iritsi da LED “ekologikoen” urdin kolorea. Ez al da paradoxa ipurtargien argi naturala ordezkatzea korronte elektrikodun diodoekin?
Gauez isurtzen den kutsadura luminikoa %2 handitzen ari da urtero, kaleko bonbilla konbentzionalak LED argiengatik aldatu ahala. Adituak “errebote efektuaz” hitz egiten hasiak dira: udal poltsikoak nabaritzen ez duenez, aurrekontu berarekin argi gehiago jartzen ari gara. Baina ez gara konturatzen argitasunak ere iluntasuna behar duela, ipurtargiek eta guk bezainbeste.
220 milioi tona plastiko sortzen dira munduan eta %10a soilik birziklatzen da, zifra hori hamar urtez mantendu da bere horretan. Hainbat talde ekologistek salatu dute egoera uztailaren 3an, plastikozko poltsarik gabeko nazioarteko egunean.
Joan den igandean, ekainak 15, ugatzari buruzko artikulu interesgarria argitaratu zuen Rosa Canchok El Correo egunkarian. Azken urteotan hegazti sarraskijale adierazgarri honek Araban bizi duen itxaropen onaren egoeraz hitz egiten zen testuan. Arabako Foru Aldundiko Ingurumen... [+]
Giza jardueren eragina uste baino handiagoa dela eta ehunka kilometrotara ere irits daitekeela ondorioztatu dute biodibertsitatea neurtzeko ohikoa ez den metodo bat erabiliz. Biodibertsitate iluna neurtu dute: leku jakin batean bizi daitezkeen baina bizi ez diren espezieen... [+]
Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
Biologian doktorea, CESIC Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiko ikerlaria eta Madrilgo Rey Juan Carlos unibertsitateko irakaslea, Fernando Valladares (Mar del Plata, 1965) klima aldaketa eta ingurumen gaietan Espainiako Estatuko ahots kritiko ezagunenetako bat da. Urteak... [+]
Nola azaldu 10-12 urteko ikasleei bioaniztasunaren galerak eta klima aldaketaren ondorioek duten larritasuna, “ez dago ezer egiterik” ideia alboratu eta planetaren alde elkarrekin zer egin dezakegun gogoetatzeko? Fernando Valladares biologoak hainbat gako eman dizkie... [+]
2022an galeperra galzorian izendatzea proposatu zuen Espainiako Zientzialarien Batzordeak, bere ehiza debekatzea ekarriko lukeena. Espainiako Gobernuak orain erabaki du ez ematea babes hori espezieari, eta ehiztarien lobbyak eskainitako informazioa erabili du horretarako.
Munduko landa eremu periferikoetan 4 milioi kilometro koadro laborantza lur abandonatu dira azken 75 urteotan. Orain arte arrazoi ekonomikoengatik uzten baldin baziren nagusiki, gerora, klima aldaketak ere horretara bideratuko ditu geroz eta gehiago. Bioaniztasuna babesteko xede... [+]
Lapurdiko hezegunea funtsezkoa da biodibertsitatearen biziraupenerako. Proposamena eremuan zabaldu dute eta Errobi inguruko sistema hidrauliko osoa barnean izango luke; Baionako, Angeluko, Basusarriko, Milafrangako eta Uztaritzeko Aturri ibaiaren ibaiadarrak, esaterako. Bost... [+]
Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]
Copernicus ingurumen behategiaren arabera 2024ak errekorra hautsiko du Lurreko tenperaturari dagokionez, eta hori bakarrik ez, industria aurreko garaiko batez bestekoa baino 1,5ºC altuagoa izango da lehen aldiz.
Denborale batek hondamendia eragin du Mediterraneo mendebaldean, eta gutxienez 92 dira hildakoak eta dozenaka desagertu daude. Halako ekaitz bortitzen arrazoiak kostaldearen txikizioan bilatu behar direla ohartarazi zuen Millán Millán meteorologoak. Eta soluzioa... [+]
Jakoba Errekondok Ilargia eta landareak 2025eko agenda eskutan, ilargiaren arabera baratzeko lanak nola antolatu azalduko du eta entzuleen galderak zuzenean erantzungo ditu. Antton Olariagak argitalpen horretarako egin dituen hamabi piztiren ilustrazioak erakutsiko ditu eta... [+]
Beste hainbat intsekturen kasuen modura, hau ere “tigre” hitzaren itzalpean izendatzen dute herrialde batzuetan. Jakina, halako izena jarriz gero espero zitekeen ehizarako trebetasuna ezin falta! Eta halaxe da, bai.