Ipurtargiak bio-aniztasunaren seinale dira naturzaleentzat, eta haien argitxoak gure bazterretatik itzaltzen ari diren neurrian badakigu nola ari garen akabatzen lurreko bizitzarekin. AEBetako Tuftseko Unibertsitateak ikerketa egin du nazioarteko adituak galdekatuz, eta denak bat datoz esatean hiru faktore nagusi eragiten ari direla ipurtargien desagertzea: kutsadura luminikoa, habitat galera eta pestiziden erabilera.

Sara Lewis unibertsitate hartako biologia irakasleak Bioscience aldizkarian azaldu duenez, arrisku handienetakoa habitat galera da, eta munduan dauden 2.000 ipurtargietatik asko desagertuko dira geografikoki zaurgarriak diren tokietan bizi direlako. Adibide bat jarri du: Malasiako mangladiak suntsitu eta palmondoak landatzeak, hango ipurtargi ikusgarri bezain ezagun bat –turismoa erakartzeraino– galtzeko zorian utzi du.

Baina arazoa mundu mailakoa da, eta argi kutsadurak ere zerikusia dauka horrekin. Ikerlarien aburuz, argitasun artifizialak gizaki zein animalien bioerritmo naturalak eteten ditu, baita ipurtargienak ere: “Haien estalketa erritualak hondatzen ditu guztiz”.

LED argien alde iluna

Bikotekidea erakartzeko ere erabiltzen dute bioluminiszentzia ipurtargiek eta argitasun artifizial gehiegi egoteak ez die batere onik egiten. Ikerketak gaur egungo sistema ustez jasangarriagoak zalantzan jarri ditu, zehazki LED argiak. Energia gutxiago sortzen duten arren, argitasun gehiegi ematen dute sarritan: “Dirdiratsuagoa izateak ez du esan nahi hobea denik”.

Hiri eta herri askotan ari dira aldatzen argiak LED sistemara. Bonbilla mota horrekin, amaitu da Eguberrietako argien inguruko eztabaida: Bilbon iazko Gabonetan 1.200.000 milioi LED argi jarri zituzten kaleak apaintzeko. Kaleko arbolak, esferak edo noriak argiztatzeaz gain, urruneko auzoetako etxeetaraino ere iritsi da LED “ekologikoen” urdin kolorea. Ez al da paradoxa ipurtargien argi naturala ordezkatzea korronte elektrikodun diodoekin?

 

 

 

 

Gauez isurtzen den kutsadura luminikoa %2 handitzen ari da urtero, kaleko bonbilla konbentzionalak LED argiengatik aldatu ahala. Adituak “errebote efektuaz” hitz egiten hasiak dira: udal poltsikoak nabaritzen ez duenez, aurrekontu berarekin argi gehiago jartzen ari gara. Baina ez gara konturatzen argitasunak ere iluntasuna behar duela, ipurtargiek eta guk bezainbeste.