Hau Pink da, Europako gure lehengusu txikia, eta 1,4 milioi urte ditu
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
“Pink” izena du subjektuak, adinez nagusia da, eta duela 1,4 eta 1,1 milioi urte artean bizi izan zen, orduan sabana emankorra zen Burgosko Atapuercan. 2022an aztarnategi ezagun horretako Sima del Elefanten matrailezur eta aurpegien hezur zatiak aurkitu zituzten arkeologoek. Aurkikuntza horren berri eman dute orain, eta Nature aldizkarian argitaratu dituzte ikerketa paleoantropologikoaren emaitzak.
Pink Floyd musika taldetik omen datorkio izena hominidoari, zehazki “The dark side of the moon” (Ilargiaren aurpegi ezkutua) albumetik. Ez da kasualitatea, gainera, indusketako zuzendaria Kataluniako Giza Paleoekologia Institututuko Rosa Huguet paleontologoa izatea, ingelesezko pink (arrosa) hitzari erreferentzia eginda.
Baina hominidoaren izen-apeliduak gutxienekoak dira, garrantzitsuagoa da asteazkenean bideo-konferentziaz Nature aldizkariaren webgunean mundu osoari iragarritakoa: gizakiak uste baino 300.000 urte lehenago migratu zuela Europara, Pleistozeno hasieran. Pantaila aurrean duzuen puzzle hori da froga, “Europa mendebaldean identifikatutako giza aurpegi zaharrena”, dio Nature-ko ikerketak.
Bagenekien Homo erectus zutik jarri eta, Afrikatik duela bi milioi urte irten zenean, Asian barrena zabaldu zela. Baina ez genekien Europan zer demontretan aritu zen, haren aztarnarik ez baitzegoen inon, Georgian aurkituriko buru-hezur batzuk kenduta. Orain arte Europako mendebaldean aurkituriko aztarna zaharrenak duela 850.000 urteko Homo antecessor espeziearenak ziren, hauek ere Atapuercan aurkituak.
Orain, gizakiren eboluazioren gurpilari beste "populazio" bat gehitu diote Sima del Elefanteko hezur berriek. Ez dira atrebitu esaten beste espezie bat denik, eta Homo affinis erectus bezala sailkatu dute, Homo erectus bipedo zaharrarekin afinitate edo antzekotasun handia duelako, baina ez delako berdina. Nola dakiten hori? Gizaki primitiboenen gisan, Pinkek ez dauka sudurrik kanpoalderantz, baina badu berezi egiten duen ezaugarri moderno bat: matrailezur aldea afrikar jatorriko bere ahaideek baino estuagoa du. Egin dioten erretratuan antzematen zaio noski.
Hala ere, ez egin ilusiorik orain zuen book familiarraren lehen orrialde hutsa beteko duzuelakoan. Arkeologoen aburuz, Pink ez dago zuzenean erlazionaturik Homo Sapiens espeziearekin (hori gara gu), lehengusu txiki bat baino ez da, aspaldi desagertu zena.
Segovia (Espainia), duela 43.000 urte inguru. Neandertal batek hatza pigmentu gorritan busti eta puntu bat margotu zuen 25 cm inguruko harri baten erdian. Harria 2022an aurkitu zuten arkeologoek San Lazaro leizean, eta, analisi multiespektral xehea egin ondoren, puntu gorri... [+]
Geroz eta gehiago dira neandertalek uste baino gaitasun kognitibo aurreratuagoak zituztela adierazten duten ikerlanak. Azkena Journal of Archeological Science aldizkarian argitaratu da, eta 2003an Errusiako Mezmaiskaya kobazuloan aurkitutako hezurrezko lantza-punta du... [+]
Azkenaldian liburu batekin gozatzen aritu naiz. Oso denbora laburrean bi aldiz irakurri dut; lehendabizikoan gozamen hutsez eta bigarrengoan arkatza eskuan. Rodrigo Villalobos arkeologo espainolaren Hoces de piedra, martillos de bronce lanak historiaurreko gizartea arakatzea du... [+]
Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte.
Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]
Danimarkako Vasagård aztarnategian 600dik gora harri grabatu aurkitu dituzte arkeologoek. Datazioen emaitzen arabera, duela 4.900 urtekoak dira, eta garai hartan Alaskan sumendi baten erupzio bortitza gertatu zela ere jakina da. Erupzio horren ondorioek Europa iparraldeko... [+]
Etiopia, 1974ko azaroaren 24a. Lucy-ren hezurdura aurkitu zuten Hadarren, giza arbasoen arrasto zaharrenetakoa. Australopithecus afarensis espezieko hominidoak 3,2 eta 3,5 milioi urteren artean ditu.
Homo espezieen arbasotzat jo zuten orduan, gu guztion amatzat. Mende erdi... [+]
Berkeleyko unibertsitateko (Kalifornia, AEB) arkeologo talde baten arabera, ezkerreko irudian ageri den eszena ez litzateke zuzena. Hau da, gizakiek ez zituzten lantzak jaurtitzen mamutak eta beste ugaztun handi batzuk ehizatzeko. Horixe zen orain arte zabalduen zegoen... [+]
Geissenkloesterle (Alemania), dela 42.000 urte. Danubio ibaiaren arroko kobazuloan bizi zirenek txirula bat egin zuten hegazti hezurrak eta mamut bolia erabiliz. Garai bertsuan, Esloveniako Divje Babe kobazuloko biztanleek ere txirula bat egin zuten hartz baten femurra baliatuz... [+]
Sulawesi (Indonesia) uhartearen hegoaldean, Leang Karampuang kobazuloan hiru irudi antropomorfoz eta basurde batez osatutako margolana aurkitu dute Griffith eta Southern Cross unibertsitateetako eta Indonesiako Agentzia Nazionaleko arkeologoek. Nature aldizkarian argitaratutako... [+]
Euskal Herriko kobazuloetan Madeleine aldiko (duela 18.500 eta 13.500 mila urte bitartekoak) labar-artea metodo konputazionalak konbinatuz aztertuta, ezaugarri espazialen eta ikonografikoen arabera bereizi dituzte irudiak, eta ondorioztatu dute lau multzotan bana daitezkeela.
Duela bi urte, Edgard Camarós arkeologo katalanak bi giza garezur eta "Minbizia?" zioen txartel bat topatu zituen kartoizko kaxa baten barruan, Cambridgeko Unibertsitatean. Garezurrak Gizatik zetozten, Egiptotik eta berriki Frontiers in Medicine aldizkarian... [+]
1991n Alpeetan Ötziren gorpua aurkitu zutenetik, egoera oso onean kontserbatutako 5.000 urteko arrastoak ikerketa asko egiteko erabili dituzte. Hasieratik arreta eman zuten azalean zeuzkan 61 tatuajeek. Adituek uste zuten tatuaje horiek azalean ebaki txikiak eginda eta,... [+]
Muru Artederreta herrian, Murugain izeneko muinoan, Burdin Aroko herrixka baten horma agerian geratu da, AHTren lanentzako laginak hartzen ari zirela. Bizilagunen hango elkarteak salatu du trenarentzako tunel baten ahoa eraikitzeak harresiaren zati bat suntsituko lukeela.
1992. eta 2006. urteen artean, Erromako Bracciano lakuko uretan, Neolito goiztiarreko La Marmotta aztarnategia industu zuten. Berriki, Plos One aldizkarian han aurkitutako bost piraguen inguruko ikerlana argitaratu dute. Ontziak 7.000-7.500 urte inguru dituztela ondorioztatu... [+]
Axlor aztarnategian (Dima), duela 100.000 urte inguruko gizakien fosilak aurkitu dituzte IIIPC Historiaurreko Ikerketen Kantabriako Nazioarteko Institutuko ikertzaileek. Zehazki, 10-12 urteko bi haurren eta heldu gazte baten hortzak dira, eta Iberiar penintsularen... [+]