Gurutzi Arregi hil da, Bizkaiko ondare immateriala jaso zuen etnografoa
Euskal herri kulturari ekarpen handia egin zion Gurutzi Arregi Azpeitia (Lemoa 1936, Zornotza 2020) etnografoa asteazken goizaldean hil da 84 urterekin. Besteak beste, Euskal Herriko Atlas Etnografikoaren koordinatzaile izan zen. Durangoko kultur mugimenduetan ere buru belarri aritu zen, Gerediaga elkarteko idazkari lanetan esaterako.
Askotan oharkabean igarotzen dira pertsona batzuen izenak, normalean emakumezkoenak, gurean ezagunak diren beste figura entzutetsu batzuen alboan edo itzalean daudelako. Gurutzi Arregik baina, merezi du toki nabarmena euskal etnografiaren historian. Joxe Miel Barandiaran eta Ander Manterolarekin urtetan lan egindakoa, asteazken honetan hil da etnografo durangarra, ondare immaterialaren ezagupenerako ekarpen erraldoia egin ondoren.
1936an Lemoan jaioa, Durangora joan zen txikitan bizitzera. Deustuko Unibertsitatean doktoretza tesia egin zuen Bizkaiko ermitei buruz, 70eko hamarkadan hasitako ikerketaren emaitza. Aldaketa sozial izugarriak bizi ziren garai hartan, berak ermiten inguruan jasotako informazioa funtsezkoa izan zen –milaka lagun elkarrizketatu zituen–, galbidean zegoen herri tradizio baten jakintza izateko.
1972tik 1984ra arte Barandiaranekin elkar hartuta ibil zen eta Bizkaiko Etniker taldea sortu zuen –Etniker Euskalerria taldeetako idazkari ere izan zen–. Hain zuzen, ikerketa erakunde horren lan garrantzitsuenaren koordinatzaile lanak egin zituen: Euskal Herriko Atlas Etnografikoa. “Gehien axola diguna, kultura tradizionala erreskatatzea da, eskuetatik alde egiten ari zaigun tradizio guztia berreskuratzea”, azaldu zion ARGIAri. Horri esker, 90eko hamarkadan liburuki mardulak argitaratu zituzten euskal errito, ohitura eta ofizioen inguruan.
Labayru Fundazioko etnologia saileko zuzendari ere izan zen Arregi. Ander Manterola fundazioko zuzendariak eman dio azken agurra gertuko senideekin batera: “Beti besteei dena emateko prest. Emakume paregabea izan da”, adierazi du abadeak.
Kuturgintza eta konpromisoa
Etnografiara soilik ez, kulturgintzara ere emana zegoen lemoarra, bere bizitzan erakutsitako konpromiso, militantzia eta ideia aurrerakoien erakusgarri. Frankismoa bere haragitan ezagutu zuen eta haren kontra borrokatu zen kulturaren alde lan eginez.
Hala, Durangoko Gerediaga elkarteko sortzaileetakoa izan zen eta idazkari lanetan aritu zen. Horrez gain, herri hartako Kurutziaga Ikastolaren sortzaileen artean ere aurkitzen dugu Arregi, eta kultur zinegotzi jardun zuen diktadura osteko lehen udalbatzan.
Bilboko Elizbarrutiak Carmelo Etxenagusia Ohorezko Aitamena eskaini zion 2015ean. Baina Elizaren aitortza ez ezik, euskal instituzio eta herritarrena ere ondo merezi luke, Euskal Herriko ondare hauskor eta iragankorrenaren alde egindako lanagatik.
Josetxo Zufiaurre ikerlari beasaindarrak honako bertsoa eskaini dio hil berriari:
Aramu + AimarZ
Noiz: apirilaren 26an.
Non: Zumarragako Zelai-Arizti frontoi irekian.
---------------------------------------------------------
Udalaren webguneak dio: "Bide Bizia marka turistikoa eta izen bereko jaialdia Zumarragaren arima munduari erakusteko,... [+]
2019an hasi zen Ziburuko azoka eguneko ekitaldi gisa, baina azken urteetan azoka egunaz aparteko ekitaldiak antolatu izan dira inguruko herrietan ere: Azokaroa da. Ladix Arrosagarai Baltsan elkarteko kidearekin mintzatu gara Azokaroaren nondik norakoez.
Herriko kirolgune, liburutegi, gazteleku, kulturgune, eskola inguru eta abarrek bereizgarria gehitu dute sarreran, jendeari eskatuz mugikorra bazter utz dezala. “Kalitatezko aisialdiaz gozatzea da helburua, arreta horretara jarrita, mugikorrak ekarri ohi duen distrakzioa... [+]
Ekainaren 21ean jasoko du saria artista donostiarrak, Viktoria Eugenia antzokian, eta kontzertua emango du jarraian.
Ziburuko Liburu eta Disko Azokaren 6. edizioa ekainaren 7an izango da. Girotzeko eta azokaren eragina inguruko herrietara zabaltzeko, aurreko asteetan zehar sei ekintza kultural antolatu dituzte Baltsan elkarteak eta ARGIAk elkarlanean. Lehena martxoaren 30ean izango da,... [+]
Zer nolako harremana dugu heriotzarekin? Zer nolakoa helduek, zer nolakoa haurrek? Adinean gora egin ahala nola aldatzen da heriotzarekiko dugun begirada? Eta nola hitz egin heriotzaz haurrekin?
Bai, gai tabua bada ere, hitz egin dezagun heriotzaz. Hirugarren saio honetan... [+]
24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.
Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.
-----------------------------------------------
Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]
1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]
Asteazkenetik aitzina Ipar Euskal Herrian, eta ostiraletik Hego Euskal Herrian; film oso gutxi estreinatzen dira horrela zinema aretoetan. Halaxe egingo du asteon Faisaien Irla-k. Fikzioa baitira mugak, horrela dio Asier Urbieta (Errenteria, 1979) zuzendariak: ez dira... [+]
Ekintza sorta ugariko bi eguneko egitaraua eduki dute bertaratu diren irakurleek: besteak beste, liburu azoka, ikuskizunak, tailerrak eta mahai-inguruak izan dituzte. Maider Elcano koordinatzailearen ustez, Biltzarraren indarra idazleei eta sortzaileei lekua ematen dien... [+]
Arabako artisten 35 lan paratu dituzte Emakumea. Familia eta lana erakusketan, Gasteizen. Aukeraketa egiteko, kanpoan utzi dituzte historian zehar emakumeak sarritan margotu izan diren beste egoera eta estereotipo batzuk, eta lanari lotutakoei eman diete garrantzia. Urriaren... [+]