Fruta-arbolen baratze kolektiboa sortu dute herritarrek Arrosan
Bizi! mugimenduak ingurumenaren alde proposatutako egitasmoen artean, Arrosako zenbait hautetsik, tartean Argitxu Beyriek, herriko lurretan fruta-arbolen baratze kolektiboa abiatzeko ideia izan zuten 2015ean. “Gabriel Durruti irakaslearekin harremanetan jarri eta Arrosara ekarrarazi genuen orduan, hemengo jendeak etxaldeetan eta nekazaritzan baliatzen zituen teknikak biltzen laguntzeko”, azaldu du proiektuaren jatorria Mirentxu Biscaichypi kideak. Sei urteotako ibilbidean 60 bat fruta-arbola landatu dituzte herriko lau lursailetan.
Herrian lehendik zeuden arbola espezieak eta horien inguruko jakitatea jasotzea izan zuten hastapeneko lana. “Teknikak eta txertogaiak biltzeko eta fruta-arbolen inguruan zegoen jakitatea transmititzeko ekarrarazi genuen Durruti”, dio. Lanketa horretan, Arrosan barna etxez etxeko bira egin zuten etxaldeetan zein arbola zeuden ikusteko, mende eta hamarkadetan zehar bertan egon direnak. “Hor ikusi genuen intxaurrondo anitz bazirela, gaztainondo basatiak ere bai oihanean modu naturalean ateratakoak…”. Jardun horretan lagundu zien Durruti irakaslea Sagartzea elkarteko kide da eta badu esperientzia: etxaldeetan bertako sagar barietateak biltzen egiten dute lan eta sagarrondoen kontserbatorioa sortzen ari dira orain.
Hain zuzen, beste zuhaitz askoren artean, galtzeko arriskuan ziren 60 urte inguruko sagarrondo zaharrak topatu zituzten Arrosan. Proiektuko kideek txertogaiak bertatik hartuz eta berriz txertatuz beste bizitza bat eman diote zuhaitzei. “Txertatzeko teknikak ikastea eta arbolen landatzea zen asmoa, baina baita harreman sozialen sustatzea eta ondare horren inguruko lanketa egitea ere”, gehitu du Biscaichypik.
Hezetasuna mantentzeko, artilearekin probak
Maiatzaren 8an, landatutako arbolak babesteko ekimen berezia antolatu zuten baratze kolektiboan: arbolen oinak artilez inguratzeko auzolana. “Hasiera batean, hezetasuna atxikitzeko koko intxaurrez egindako disko bolak erosi genituen, zuhaitzen azalean jartzen direnak”. Proiektuko kideak, baina, pentsatzen jarri ziren hurbileko materialen batekin gauza bera lortu ote zezaketen. “Laborarien etxera joan ginen artile bila eta arbolen inguruan meta handi moduko batzuk jarri genituen horiek babesteko eta hezetasuna mantentzeko”. Lastoarekin egin izan dira antzeko probak lehenagotik, baina artilearena entsegu bat dela dio Biscaichypik. Momentuz, badirudi esperimentua emaitza onak ematen ari zaiela.
Zuhaitzak herriko lau lursailetan daude banatuak, edonoren eskura. “Jendeak hartzen ahal du sagar bat nahi badu! Gune kolektiboa da, eta aurrera begira nahi genuke eskolako haurrek-eta fruitu ttipiei buruz lan bat aurrera eramatea hemen, haiek ere honen parte izateko”. Horixe da arrosarrak azpimarratu duena, denei irekita dagoela eta ikasi bitartean sozializatzeko eta herritarren arteko harremanak bultzatzeko aukera ematen duela.
Sarraskiak ez du etenik Palestinan, eta lurraldeko txoko guztietara hedatzen ari da. Uztailaren 31n, Hebrongo (Zisjordania) Hazien Bankuaren Ugalketarako Unitateari eraso zion Israelek; bulldozer eta makineria pisutsuarekin bertako instalakuntza eta azpiegiturak suntsitu zituen... [+]
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]