Frankismoak erreprimitutako LGTBI+ kolektiboko kideak omenduko dituzte Bidankozen
Igari-Bidankoze errepidean urtero egin ohi den omenaldian, bereziki gogoraraziko dituzte euren sexu-nortasunagatik atxilotu eta esklabo lanetara derrigortutako pertsonak. Ekainaren 17an egingo dute ekitaldia.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Frankismoaren esklaboei urtero Bidakonzen egin ohi zaien omenaldiaren barruan, protagonismo berezia izango dute aurten LGTBI+ kolektiboko kideek. 1936ko Gerran eta gerraoste luzean, asko izan ziren euren sexu-nortasunatik atxilotu eta errepremitutako pertsonak.
Hainbatek esklabo lanak egiten amaitu zuen, eta hori gogoratuko dute ekainaren 17an, larunbatarekin, Erronkari eta Zaraitzu ibarrak batzen dituen Igariko gainean, Memoriaren Bideak taldeak egin ohi duen ekitaldian. Besteak beste musika emanaldia izango da egun horretan, baita bazkari autogestionatua ere.
Igari eta Bidankoze arteko errepide hori frankismoko esklaboek eraiki zuten 1939 eta 1941. urteen artean. Historialarien esanetan gutxienez 2.000 lagun baino gehiago aritu ziren errepidean lanean, oso baldintza kaskarretan. Gaur egun esklaboek erabiltzen zuten barrakoien erreprodukzio bat dago ikusgai Igariko gainean.
Fernando Mendiola eta Edurne Beaumont ikerlariek sakonean aztertu zuten Igariko kasua, Txalapartarekin 2006an argitaraturiko Esclavos del franquismo en el Pirineo (Frankismoaren esklaboak frankismoan) liburuan, eta bertan diotenez, kondizioak hain ziren latzak preso askok –"ezinezkoa da jakitea zenbat izan ziren"– ihes egitea erabakitzen zuela eta zaintza guardiek horietako batzuk hil egin zituztela ihesaldian.
Langile batailoietan disidente politikoak eta erregimenak "arriskutsutzat" ikusten zituenak zeuden; eta horien artean, noski, nazional-katolizismoaren harreman eredu patriarkalarekin bat egiten ez zuten pertsonak ere bazeuden.
Tefiako nekazal kolonia
Hainbestekoa zen frankismoak egin nahi zuen garbiketa soziala, hainbat kolektiborentzat berezko kontzentrazo esparruak sortu zituela.
Steilas sindikatuak gogorarazi duen moduan, LGTBI+-eko kide ugariri bortxazko lanak eginarazi zieten Fuerteventurako Tefiako gunean; nekazal kolonia moduko bat, egiaz kartzela makabro bihurtu zena.
Espainiako zuzenbideko Vagos y maleantes ("Alperrak eta gaiztaginak") legean oinarriturik 1954 inguruan sortua, Tefiako esparru hori basamortu baten erdian zegoen, aerodromo zahar batean, eta Gasteizkoa omen zen karmeldar-ohi batek zuzendu zuen lehen urteetan esku gogorrez, jipoiak, gosea, umiliazioa eta errepresio sexuala ezarrita.
1966an itxi zuten eta egun gazteentzako aterpetxe bat dago bertan.
Azken zortzi urteotan 30 bunker inguru berreskuratu dituzte dozenaka gazte boluntariok; Baztanen, Otsondon, izan da azkena. Ana Ollo kontseilariak bisitatu du auzolandegia eta gazteen ezinbesteko lana txalotu eta eskertu du.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]
IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]
Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.