Danborrada, izatez, Inauterietako konpartsa bat da. Denboraren joanarekin baina, Donostiako ospakizun nagusienaren parte bilakatu da. Emakumeek XIX. mendean protagonismo handiagoa zuten duela 40 urte baino. Gero Axular taldeak eman du danborrararen historiaren berri.
1836an dago danborrararen sorburua. Inauterietan danborrada bat konpartsa gisa irten zen, eta ezin uka osperik izan zuenik. Urte gutxien buruan Sansebastian eguneko ospakizunaren parte bilakatu zen. Dena den, bilakaera horrek emakumeen bazterketa ekarri zuen. Danborrada inauterietako konpartsa zen garaian emakumeez osatutako konpartsak zeuden eta San Sebastian egunera pasatu zenean, emakumeei protagonismoa mugatu zieten: kantinera eta banderari rolak bakarrik eman zizkieten. Emakumezkoen parte hartzaile kopurua oso txikia zen, eta parte hartzen zutenek, danborradan ez zuten danborrik jotzen.
Ia protagonismorik ez duela 40 urte arte
1970. hamarkadan, danborradaren festak ospea irabazi zuen Espainiako Estatuan, eta garai bertsuan hasi ziren emakumeak danborra jotzen ateratzeko eskaerak egiten. Kresala Elkarteak egin zuen lehen talde mistoa, 1980an. Urte hartan emakumeek soldadu jantzia eraman zuten. Berdintasunaren aurka zeudenek bultzatuta, istiluak izan ziren egun hartan. Hirian eztabaida piztu zen, ea emakumeek parte hartu zezaketen danborradan.
1981ean, emakumeek haien parte hartzea ikusgarriago egiteko, urketariaren figura proposatu zuten. Urketariak, izatez, ur bila joandako etxekoandre eta neskameak dira, eta danborradan ikuspegi historiko eta koherente bat izan zezakeela argudiatu zuten. Proposamena onartu eta eztabaida baretu zen.
Orduz geroztik, emakumeek hainbat rol izan dituzte elkarteen arabera. Zenbaitetan militar zein sukaldariz jantzita ateratzen dira, eta beste batzuetan emakumezkoek lehen erabilitako jantziak berreskuratu dira. Hala ere, gehien ikusten dena urketariarena da.
Emakumeak onartzen ez dituzten elkarteak
Urtarrilak 20an 147 danborrada irtengo dira kalera Donostian; gehienak talde mistoak. Bederatzi dira gaur egun ere emakumeak baztertzen dituzten elkarteak. Gainera, emakumeei danborradako erabakiguneetan parte hartzen uzten ez dieten elkarteak daude, baita bazkide izaten edo sukaldera sartzen uzten ez dituztenak ere.
Krimen matxistak, mediatizatzen direnean, emakumeontzat lezio bilakatu ohi dira, eta bizirik badago, biktimarentzat. Nerea Barjola ikertzaileak Alcasserko kasuaren bidez azaldu zigun hori. Eta Nagore Laffageren hilketak ere lezio astun bilakatzeko arriskua izan zuen, lezioa... [+]
Nagore Laffagen hilketaren harira, Diego Yllanesek ahaztua izateko eskubidea aldarrikatu du. Espainiako Auzitegi Nazionalak eskaerari uko egin, eta erabaki du informazio eta adierazpen askatasuna gailentzen zaizkiola.
Ertzaintzak jakinarazi duenez, gizonak Gasteizko Alde Zaharreko lonja batean bahituta izan du emakumea zenbait orduz, eta hainbat alditan egin dio eraso. Gizonak urruntze agindua zuen, aurrez egindako tratu txarrak tarteko. Astelehen goizean atxilotu zuen Ertzaintzak, eta... [+]
2023ko urrian jarritako salaketa baten harira, gizonaren etxeko gailu informatiko eta elektronikoak ikertzen ari da Foruzaingoa, eta material horretan aurkitu dituzte institutu bateko emakumeen komunetan egindako grabazioak, eta hainbat saltokitako aldageletakoak. Adimen... [+]
Astearte honetan, herritarrek eta erakundeek erasoa gaitzetsi dute udaletxe aurrean egindako elkarretaratzean.