Emakume baserritarrak Europako nekazaritza politikaz hausnartzen
Europan elikagaien ekoizpena zehazten duen politika nagusia Nekazaritza Politika Bateratua (NPB) da, eta 2019tik Europako Itun Berdea ere martxan dago, ustez, Batasuneko ekonomia iraunkortasunerantz bideratzeko. Europako markoa sarritan urrun xamar ikusten bada ere, eragin zuzena du hurbileko nekazarien egoeran eta egunerokoan dituzten zailtasunetan. Etxaldeko Emakumeak mugimenduko baserritarrak elkartu eta dokumentu bat landu dute Europako politika horiek aztertzeko eta haien gogoetak eta proposamenak emakume baserritarren ikuspegitik lantzeko. Kolektiboaren webgunean dago dokumentu osoa irakurgai, baina Maritxu Arroyo kideak zertzelada batzuk eman dizkigu.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Zein asmorekin atera duzue NPBren eta Itun Berdearen inguruko dokumentua?
Lehen sektorera bideratutako Europako politika zaharrena da NPB, aurrekontu handiena duena, eta beraz, eragin handia du gaur egun nagusi den nekazaritza ereduarekin. Politika horrek eta 2019an atera zuten Itun Berdeak emakume baserritarron bizitzan eta elikadura sistema osoan duen garrantzia aztertzea eta horien aukeren eta mugen inguruan hausnarketa kolektiboa egitea garrantzitsua da guretzat.
2017ko erreforma azaldu duzue txostenean. Zein dira erreformak dakartzan aukerak eta mugak?
Orain estatu bakoitzak plan estrategikoa garatzeko aukera duela da aldaketa nagusia. Erabakiak herrira eta lurrera hurbiltzen ditu nolabait, eta horri potentzialitatea ikusten diogu, baina, beste aldetik, erabakiguneak banatzeak politika bateratuaren indarra galtzea ere ekar dezake, NPB ahultzeko arriskua. Beste aldaketa nagusia “ekoeskemak” sartzea izan da: laguntzak jasotzerakoan ingurumen irizpideak ere diruarekin lotzea dakar horrek. Tresna interesgarria izan liteke, baina beti bezala agroindustriarekin topo egin dugu, inbertsio handiak egiten ari baitira produkzio handiak ekologikorantz transformatzeko baina eredua bera ezertan aldatu gabe. Azken finean, erreforma honek ez ditu merkatuaren arauak zalantzen jartzen, eta beraz, ez ditu lehen sektorearen benetako arazoak konpontzen.
Eta Itun Berdeak?
2019an atera zuten markoa da, elikagaiekin eta lehen sektorearekin lotuta Europan ekonomia iraunkorra bultzatzeko helburuz abiatua. Garrantzitsua da lehen aldiz Europako politika batek klimaren inguruko kezka, arlo soziala, belaunaldien arteko erreleboa eta agroekologiaren eta nekazari txikien garrantzia kontuan hartu dituelako. Baina noski, eredu kapitalista eta patriarkala ez du kuestionatzen, eta emakume baserritarron aipamenik ere ez da egiten. Euskal Herrian marko politiko propioa sortzeko eta eragiteko aukera eman lezake, dena den.
Eragiteko, zeintzuk lirateke eman beharreko hurrengo pausoak?
Eztabaida baserritar mugimendutik gizarte osora zabaltzea da lehentasuna, pisu guztia nekazariongan jartzen delako bestela. Horregatik atera dugu dokumentua, debate hori zabaltzeko. Eusko Jaurlaritzak mahai bat ireki behar luke plan estrategiko propioa sortzeko, eztabaidatzeko, eta pentsatzeko: nola trantsitatuko dugu nekazaritza politika batetik elikadura politikara?
Maiatzean zabaldu zituen ateak Eako Berton dendak. Iñaki Biteri eta Iratxe Arriola dira proiektu honen atzean dauden kideak, eta diotenez, aspaldian zuten denda irekitzeko ideia buruan: “Umeak ditugu, baserrian bizi gara, zaintza lanetan ari gara, eta bizitza... [+]
Baigorriko pentzeetan jateko sagarrak ekoizten ditu Elena Aguerre laborariak. Lekorneko Garroa etxaldean barazkigintza ekologikoan luze aritua zen, baina 2022-2023ko neguan Baigorrira lekualdatu eta proiektu berria jarri zuen abian: “Pentze bat xerkatu eta hektarea eta... [+]
Sarraskiak ez du etenik Palestinan, eta lurraldeko txoko guztietara hedatzen ari da. Uztailaren 31n, Hebrongo (Zisjordania) Hazien Bankuaren Ugalketarako Unitateari eraso zion Israelek; bulldozer eta makineria pisutsuarekin bertako instalakuntza eta azpiegiturak suntsitu zituen... [+]
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]