Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko
Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren 18rako, frankismoaren biktimentzat “justizia eta erreparazioa” eskatzeko.
Nafarroako memoria elkarteek manifestazioa iragarri dute datorren urtarrilaren 18rako, Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteko emandako ezezkoa dela eta. Ekitaldia 18:00etan hasiko da, Askatasunaren plazan, eta Karlos III.a etorbidetik Gazteluko plazaraino egingo du ibilbidea. “Egia, justizia eta erreparazioa izateko frankismoaren biktimen eskubideen defentsan” egingo dute hainbat herritarrek manifestazioa, “berriro ez errepikatzeko bermearekin”.
Eztabaida politikoa eta juridikoa
1942an eraikitako eraikinaren etorkizunari buruzko polemika areagotu egin zen, azaroaren 20an EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik monumentuari beste esanahi bat emateko akordioa egin ostean. Gehiengo osoz onartutako ituna "traiziotzat" jo zuten elkarte memorialistek, eta ziurtatu dute akordioaren edukia ez zutela ezagutu onartu bezpera arte. Harrezkero, Memoria Demokratikoaren Legearen araberako irtenbide bakarra eraistea dela defendatu dute elkarte horiek.
Bestalde, Iruñeko Udalak dio, bere zerbitzu juridikoen txosten batean oinarrituta, lege horrek ez duela behartzen Nafarroan eraikina eraistera. Txostenaren arabera, udalaren hirigintza araudiak indarrean jarraitzen du, eta aldatu egin beharko litzateke prozedura baten bidez: Vianako Printzea Institutuaren txosten loteslea lortu beharko litzateke, eta osoko bilkuran gehiengo osoz onartu.
Udalari kritikak
Urriaren 16an, elkarteek eraisteko eskaera erregistratu zuten, eta akordioa ezagutu eta hilabetera etorri zen ebazpena. Berriki jakinarazi dutenez, Joseba Asironek, Iruñeko alkateak, atzera bota zuen eraisteko proposamena azaroaren 28an. Elkarte memorialisten ustez, ebazpenak ez du motibaziorik, eta udalaren txosten juridikoak Memoria Demokratikoaren Legea “modu okerrean interpretatzen du”. Gogorarazi dute 2022an onartutako araudi hori oinarrizkoa dela, eta estatu osoan ikur frankistak kentzeko betebeharra ezartzen duela.
Elkarteek azpimarratu dutenez, “Erorien Monumentua ikur frankista bat da, eta legeak ez du aurreikusten esanahi berri bat ematea, desagerraraztea baizik”. Era berean, alkateak hirigintza araudia aldatu beharrik gabe eta osoko bilkuran gehiengo kualifikatua lortu beharrik gabe jardun lezakeela diote.
Urtarrilaren 18ko manifestazioak herritarrak bildu nahi ditu monumentua eraistearen alde, eta presio soziala indartu, udalak bere jarrera irauli dezan. “Funtsezkoa da tratamendu uniformea bermatzea giza eskubideen urraketen biktima guztientzat”, argudiatu dute, nabarmenduz legea betetzea ezinbestekoa dela “memoria historikoan aurrera egiteko”.
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.
1945ean Neuengammeko nazien kontzentrazio esparruan hil zen Jean Iribarne gamerearraren diru-zorroa berreskuratu eta bere senideei eman diete. Ipar Euskal Herrian gutxienez 350 herritar deportatu zituzten erresistentzian parte hartzeagatik, eta ia erdia ez ziren bizirik atera.
Kirola eta oroimena uztartuko dituzte, bigarrenez, mendi-martxa baten bitartez. Ez da lehiakorra izanen, helburua beste bat delako. La Fuga izeneko mendi martxak 1938ko sarraskia gogorarazi nahi du. Ezkabako gotorlekuan hasi eta Urepelen amaituko da. Maiatzaren 17an eginen dute.
Fusilamenduak, elektrodoak eta poltsa, hobi komunak, kolpismoa, jazarpena, drogak, Galindo, umiliazioak, gerra zikina, Intxaurrondo, narkotrafikoa, estoldak, hizkuntza inposaketa, Altsasu, inpunitatea… Guardia Zibilaren lorratza iluna da Euskal Herrian, baita Espainiako... [+]
Gogora Institutuak 1936ko Gerrako biktimen inguruan egindako txostenean "erreketeak, falangistak, Kondor Legioko hegazkinlari alemaniar naziak eta faxista italiarrak" ageri direla salatu du Intxorta 1937 elkarteak, eta izen horiek kentzeko eskatu du. Maria Jesus San Jose... [+]
Familiak eskatu bezala, aurten Angel oroitzeko ekitaldia lore-eskaintza txiki bat izan da, Martin Azpilikueta kalean oroitarazten duen plakaren ondoan. 21 urte geroago, Angel jada biktima-estatus ofizialarekin gogoratzen dute.