Donostiako dorretxe zaharrenetako bat bota nahi dute AHT egiteko

  • Erbetegi dorretxea, XV. mendeko eraikin zibil esanguratsua, behera bota dezakete AHTren ibilbidean egindako aldaketa baten ondorioz. Horrekin batera, hainbat bizilagun etxerik gabe geratzeko arriskuan da. Donostiako Udalari esku hartzeko eskatu diote.


2020ko otsailaren 26an - 16:02
Erbetegi dorretxea kontserbazio egoera onean dago oraingo jabeek egindako mantentze lanei esker. (arg: Ondare Bideak)
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Donostiako ondare arkitektonikoaren zati garrantzitsu bat galtzeko zorian dago. Norteko trenbideak eta gerra karlistek egin ez zutena egin nahi dute orain AHTren sustatzaileek: hiriko eraikin zibil zaharrenetakoa den Erbetegi dorretxea bota. Okendotegi pasealekuan dagoen eraikin historikoaz Ancorak idatzi duen txostena eskuratu du ARGIAk; etxea babesteko neurriak hartu ditzatela eskatu du ondarearen kontserbaziorako elkarteak.

 

 

XVII. mendean Tiburzio Spannochik egindako planoa.

 

 

Dorretxea XV. mendekoa da eta Legarra edo “Ergobiko etxea” izenez ere ezaguna zen hasiera batean, Urumeako ibi estrategiko hartan baitzegoen kokaturik. Erbetegi izena Miguel Pérez Erbeeta batxilerretik datorkio, XVI. mende hasieran Donostiako alkate izandakoa. Maria Gómez Olazabalekin ezkondua, azken hau familia dirudunekoa izaki, eraikina eta inguruko lurrak eskuratu zituzten ezkontideek dote bidez.

Haien alaba, Olazabalgo Grazia, Idiakez familia boteretsuko kide batekin ezkondu zuten geroago, eta Donostiako ikurretako bat den San Telmo komentuaren fundatzaile izan ziren. Idiakeztarren maiorazkora pasa zenean landa-guneko etxe bilakatu nahi izan zuten eraikina, baratze eta frutarbolez inguratuta, proiektuaren plano zein txostenek adierazten dutenez.

XIX. mendean Norteko trenbidea egitean hainbat lur banandu zizkioten dorretxeari, eta 1875ean su eman zioten Bigarren Karlistaldiaren testuinguruan. Baina zutik iraun du gaur arte.

Arkitektura kultu ez-ohikoa

Egun oraindik ikusgarri daude olazabaltarren armarria eta Pérez Erbeetaren izena etxearen atariko arkuan, baita gizaki-buru formako bi mentsularekin amaitzen den arkibolta ere, kolore arrastoekin, “arkitektura kultuaren ez-ohiko elementua”. Eraikinak harrizko horma oso lodiak ageri ditu behealdean eta lau aldetara daraman “teilatu ederra” dauka. Ancorak azaldu duenez, bere egoera ona da, “egungo jabeek birgaitu egin baitzuten duela urte gutxi”.

Ancorak ohartarazi du azkenaldian erriberako paisaiak “erreferente historikoen galera ugari” izan dituela, eta dorretxe honen eraisketak kalte handiagoa eragingo lukeela bide horretan. Horregatik eskatu du hartu daitezela beharrezko neurriak eta jar daitezela baliabide ekonomikoak etxearen estruktura sendotzeko eta mantentzeko. Izan ere, hasiera batean Adif sozietateak ez zuen etxea botatzeko asmorik, baina azken orduko aldaketa batek galbidean jarri du, antza, AHTk bere egonkortasunean eragin dezakeela argudiatuz.

Eneko Goiari kasuaz galdetuta, eraikinaren berri orain izatea “deigarri” egin zaio Donostiako alkateari, Irutxuloko Hitza-k jakitera eman duenez. Baina lehenagotik jakina zen dorretxea balio historiko handikoa dela. Dr. Camino historia institutuak argitaratzen duen Boletín de Estudios Históricos sobre San Sebastián aldizkariak bere berri eman zuen 2005ean, esanez gutxienez 1477 urtekoa izan litekeela, eta nabarmenduz Urumeako ibai-garraioan izan zuen garrantzia.

Lehen motibo bat zuten tokian orain bi dituzte Donostiako udal arduradunek eraikina babesteko: bere ardurapean dauden herritarrei bizileku bat bermatzea eta hiriko historia zibilaren altxor hau mantentzea

Kontserbazio elkartearen iritziz, beste behin agerian geratu da Donostiako eraikinek eta, bereziki, baserriek, duten babes eza, hain justu Eraikitako Hiri Ondarea Babesteko Plan Berezia errebisatzen ari diren unean.

Oraindik herritarren bizitoki

Ondare garrantzitsu bat ez ezik, herritarren eskubideak ere aurretik eramango ditu AHTk, agintari eta arduradunek saihesten ez badute. Eraikinean hainbat familia bizi dira eta joan den abenduan salatu zuten etxerik gabe geratzeko arriskuan direla, ordainetan emango dieten diru “irrigarriarekin” ezin izango baitute beste etxebizitzarik erosi.

Desjabetuko dituzten bizilagunen artean adinekoak, pentsionistak, norbanakoak eta familia gazteak daude. Eneko Goia Donostiako alkatearekin bildu ziren, baina udalaren partetik izandako erantzun eskasa deitoratu dute herritar hauek: “Donostiarrak gara eta Donostiatik botako gaituzte”.

Lehen motibo bat zuten tokian orain bi dituzte Donostiako udal arduradunek eraikina babesteko: bere ardurapean dauden herritarrei bizileku bat bermatzea eta hiriko historia zibilaren altxor hau mantentzea.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Kultura
Istorio ikusezinen bozgorailu izango da Bilboko Film Sozialen jaialdia

Bilbok berriro ere zinema konprometituaren epizentro bihurtuko da urriaren 16tik 23ra, Film Sozialak Zinema Ikusezina Nazioarteko Jaialdiaren 17. edizioarekin.


Haur eta gazte literaturak Sara hartuko du gaurtik aitzina, Ikusi Mikusi festibalaren kari

Bosgarren edizioa ospatuko dute ostiral eta larunbat honetan. Gaur eskolen eta profesionalen eguna izanen da eta publiko zabalagoari irekiko dizkiete ateak bihar. Euskara hutsezko azoka horren baitan, hamahiru euskal argitaletxe eta 60 bat animazio topatuko ditu bertaratzen den... [+]


Txiki eta Otaegi Valentzian

Ahanzturaren leizea

Paco Roca eta Rodrigo Terrasa

Itzultzailea: Bego Montorio

Astiberri, 2024

------------------------------------

Zer gertatzen da Ahanzturaren leizea Txiki eta Otaegiri buruzko polemika betean irakurtzen denean? Guri iruditu zaigu ez dagoela momentu... [+]


Ea zer gertatzen den, edo zer gertatu da hemen?

Lohi Ensemble

Non: Montehermoso Kulturunean

Noiz: Irailaren 28an

-------------------------------

Igande arrats goibel eta hotz batez izan nuen, lehen aldiz, Lohi Ensembleren berri. Arabako musika eszena autogestionatuaz hitz egiteko Larraitzek jende jator pila bat... [+]


2025-10-09 | ARGIA
Erraldoi eta buruhandiek lagunduta aurkeztuko du ARGIAk 'Abentura erraldoia. Hegan' liburua

Bidasoako erraldoi eta buruhandien kalejira eta dantza ostean aurkeztuko dute Adur Larrea eta Gorka Bereziartuak Abentura erraldoia. Hegan liburua Irunen, urriaren 18an (larunbata), 17:30ean.


Euskal Herriko hainbat musika taldek bat egin dute Spotify-ri boikot kanpainarekin

Naxker, Fermin Muguruza eta Bloñ musika taldeek, besteak beste, bat egin dute Musikariak Palestinarekin plataformak abiatutako Spotify-ren aurkako ekimenarekin. Hain justu, musika erreproduzitzeko aplikazio erraldoiaren jabe nagusiari, Daniel Ek-eik, egozten zaio Israelek... [+]


2025-10-08 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Argiztapena

Gaua egiten denean, eraikin asko ipurtargi bilakatzen dira hormigoizko basoan. Egunez ezkutuan gorde duten barnealdea eszena pusketetan voyeaur begibistara agertzen dira, argiztapen artifizialaren magia bitarteko. Gaueko auto zein oinezko paseoetan lurraldea eta eraikinak... [+]


XIII. mendeko moda orrazi batean

Eskoziako Highlandseko Eilean Donan gazteluan, XIII. mendeko orrazi bat aurkitu dute, ilea zehaztasunez banatu eta orrazkera elaboratuak egiteko erabiltzen zuten gravoir bat.

Baina aurkikuntzaren garrantzia ez datza piezaren funtzioan, dekorazioan baizik: kirtenean emakume... [+]


"Kontentzio ariketa izan da pelikula hau egitea"

Elkarrekin esnatzeko ordua (Susa, 2016) Kirmen Uriberen nobelan oinarrituta, Karmele pelikula zine aretoetan estreinatzear da Asier Altuna (Bergara, 1969). Lehen lurreratzea Donostiako Zinemaldian izan du, eta bertako ateak ireki orduko eman dio elkarrizketa ARGIAri, goizean... [+]


Lurdes Iriondo pastorala Sohüta Hokin aurkezturik izan da

Neskenegun arratsan Lurdes Iriondo pastorala Sohüta Hokin aurkezturik izan da herritarrei. Herriko gela gainezka zen eta kargudun ezberdinen hitz hartzeen ondotik herritar bakotxak bere izena eman du izan arizale ala laguntzaile izaiteko.

 


Nora joan dira mutilak?

Emakumeak plazak hartzen hasi direnean herri askotan mutilak desagertzen hasi dira. 10-15 urteren buruan gizonek bakarrik dantzatzen zituzten dantzak ia emakumeek soilik osatutako dantzari taldearen esku gelditu dira. Badirudi gizonezkoei plaza emakumeekin konpartitzea ez zaiela... [+]


2025-10-07 | Bertsozale.eus
Eneko Lazkozek irabazi du Nafarroako Bertsolari Txapelketako lehen faseko lehen saioa, Auritzen

Azaroaren 1ean Agoitzen jokatuko den finalaurrekorako txartel zuzena eskuratu du Etxarri Aranatzeko bertsolariak. 120 bat bertsozale bildu dira Aurizko Kultur Etxean, txapelketako lehen saioa bertatik bertara jarraitzeko.


Eguneraketa berriak daude