Erbetegi dorretxea, XV. mendeko eraikin zibil esanguratsua, behera bota dezakete AHTren ibilbidean egindako aldaketa baten ondorioz. Horrekin batera, hainbat bizilagun etxerik gabe geratzeko arriskuan da. Donostiako Udalari esku hartzeko eskatu diote.
Donostiako ondare arkitektonikoaren zati garrantzitsu bat galtzeko zorian dago. Norteko trenbideak eta gerra karlistek egin ez zutena egin nahi dute orain AHTren sustatzaileek: hiriko eraikin zibil zaharrenetakoa den Erbetegi dorretxea bota. Okendotegi pasealekuan dagoen eraikin historikoaz Ancorak idatzi duen txostena eskuratu du ARGIAk; etxea babesteko neurriak hartu ditzatela eskatu du ondarearen kontserbaziorako elkarteak.
Dorretxea XV. mendekoa da eta Legarra edo “Ergobiko etxea” izenez ere ezaguna zen hasiera batean, Urumeako ibi estrategiko hartan baitzegoen kokaturik. Erbetegi izena Miguel Pérez Erbeeta batxilerretik datorkio, XVI. mende hasieran Donostiako alkate izandakoa. Maria Gómez Olazabalekin ezkondua, azken hau familia dirudunekoa izaki, eraikina eta inguruko lurrak eskuratu zituzten ezkontideek dote bidez.
Haien alaba, Olazabalgo Grazia, Idiakez familia boteretsuko kide batekin ezkondu zuten geroago, eta Donostiako ikurretako bat den San Telmo komentuaren fundatzaile izan ziren. Idiakeztarren maiorazkora pasa zenean landa-guneko etxe bilakatu nahi izan zuten eraikina, baratze eta frutarbolez inguratuta, proiektuaren plano zein txostenek adierazten dutenez.
XIX. mendean Norteko trenbidea egitean hainbat lur banandu zizkioten dorretxeari, eta 1875ean su eman zioten Bigarren Karlistaldiaren testuinguruan. Baina zutik iraun du gaur arte.
Arkitektura kultu ez-ohikoa
Egun oraindik ikusgarri daude olazabaltarren armarria eta Pérez Erbeetaren izena etxearen atariko arkuan, baita gizaki-buru formako bi mentsularekin amaitzen den arkibolta ere, kolore arrastoekin, “arkitektura kultuaren ez-ohiko elementua”. Eraikinak harrizko horma oso lodiak ageri ditu behealdean eta lau aldetara daraman “teilatu ederra” dauka. Ancorak azaldu duenez, bere egoera ona da, “egungo jabeek birgaitu egin baitzuten duela urte gutxi”.
Ancorak ohartarazi du azkenaldian erriberako paisaiak “erreferente historikoen galera ugari” izan dituela, eta dorretxe honen eraisketak kalte handiagoa eragingo lukeela bide horretan. Horregatik eskatu du hartu daitezela beharrezko neurriak eta jar daitezela baliabide ekonomikoak etxearen estruktura sendotzeko eta mantentzeko. Izan ere, hasiera batean Adif sozietateak ez zuen etxea botatzeko asmorik, baina azken orduko aldaketa batek galbidean jarri du, antza, AHTk bere egonkortasunean eragin dezakeela argudiatuz.
Eneko Goiari kasuaz galdetuta, eraikinaren berri orain izatea “deigarri” egin zaio Donostiako alkateari, Irutxuloko Hitza-k jakitera eman duenez. Baina lehenagotik jakina zen dorretxea balio historiko handikoa dela. Dr. Camino historia institutuak argitaratzen duen Boletín de Estudios Históricos sobre San Sebastián aldizkariak bere berri eman zuen 2005ean, esanez gutxienez 1477 urtekoa izan litekeela, eta nabarmenduz Urumeako ibai-garraioan izan zuen garrantzia.
Lehen motibo bat zuten tokian orain bi dituzte Donostiako udal arduradunek eraikina babesteko: bere ardurapean dauden herritarrei bizileku bat bermatzea eta hiriko historia zibilaren altxor hau mantentzea
Kontserbazio elkartearen iritziz, beste behin agerian geratu da Donostiako eraikinek eta, bereziki, baserriek, duten babes eza, hain justu Eraikitako Hiri Ondarea Babesteko Plan Berezia errebisatzen ari diren unean.
Oraindik herritarren bizitoki
Ondare garrantzitsu bat ez ezik, herritarren eskubideak ere aurretik eramango ditu AHTk, agintari eta arduradunek saihesten ez badute. Eraikinean hainbat familia bizi dira eta joan den abenduan salatu zuten etxerik gabe geratzeko arriskuan direla, ordainetan emango dieten diru “irrigarriarekin” ezin izango baitute beste etxebizitzarik erosi.
Desjabetuko dituzten bizilagunen artean adinekoak, pentsionistak, norbanakoak eta familia gazteak daude. Eneko Goia Donostiako alkatearekin bildu ziren, baina udalaren partetik izandako erantzun eskasa deitoratu dute herritar hauek: “Donostiarrak gara eta Donostiatik botako gaituzte”.
Lehen motibo bat zuten tokian orain bi dituzte Donostiako udal arduradunek eraikina babesteko: bere ardurapean dauden herritarrei bizileku bat bermatzea eta hiriko historia zibilaren altxor hau mantentzea.
Euskaraz hitz egiten duen gure herriak zortea izan du azken mende erdi luzean zehar gure herriari buruz pentsatzen aritu den figura bat edukitzegatik. Joxe du izena eta Azurmendi abizena. Oharkabean pasa daitekeen izena da. Bere obra milaka eta milaka orrialde emankorrek osatzen... [+]
Kneecap taldea BBK Liven egoteak eztabaida piztu du makrofestibalek protesta politikoaz egiten duten instrumentalizazioaz eta kultura-eredu nagusiaren kontraesanei buruz.
-Kax, kax, kax.
-Aurrera!
Maratila kirrikariari buelta eman eta barrura.
Hor zaude zure Donostiako Ibaetako EHUko bulegoan, eserita, lanean, aurrean mahaia bete irakurgai. Hor daude zure poltsatxo beltza lurrean, zure erlojua, ohiko legez, eskumuturrean beherantz buelta... [+]
Ekainaren 12an, 64 urte zituela hil zen Tomasita Quiala Kubako izar handia. Azkeneko aldiz, 2018an etorri zen Tomasita Quiala repentista Euskal Herrira, Bertsozale Elkarteak antolatutako inprobisazioaren nazioarteko topaketa batzuen bidez. Dena hartzen zuen gogoan eta denari... [+]
Ikasturte hau, zalantzarik gabe, ekitaldi handien ikasturtea izan da. Horrek hainbat hausnarketa eragin ditu kalean, eragile sozialetan zein sareetan. Eragin baino gehiago, azaleratu; egon bazeudelako lehenago ere. Esan beharrik ez dago: aisialdia ez da erantzukizun politikotik... [+]
Maiatzean Korsikan egon nintzen topaketa batean, hezkuntza artistikoa eta hizkuntzen irakaskuntza aipagai, gure antzerki taldean hezkuntza eta antzerkia anai-arreba bikiak baitira ekinean. Ikastaroan, luzaz mintzatu ginen linguista batekin, etorkinei frantsesa eta ingelesa... [+]
“Urrats kuantitatibo eta kualitatiboa” eman du antolakuntzak, finala lekuz aldatuko du, inoizko finalik “handiena” egiteko. Zortzi saiok osatuko dute txapelketa. Sarrerak udazkenean jarriko dituzte salgai.
Badira ibilbide literario oso bat justifikatzen duten poemak. Joxe Azurmendiren Manifestu atzeratua da horietako bat. 1960ko hamarkadako euskal kultura berriaren funtsezko testuetako bat izateaz gain, hil berri den pentsalariaren gaztetako lan horri erreparatuta, gero jorratuko... [+]
"2000. urteko San Joan egunez, aspaldiko urteko jende multzorik handiena bildu zen Andoaingo Goikoplazan, hamabiak jotzearekin batera dantzarako prest. Lehenengo aldiz gizon eta emakumez osatuta zegoen axeri-dantzarien taldea zen". Hitz horiekin ireki zuen "Emakumeak... [+]
Joxe Azurmendi (Zegama, Gipuzkoa, 1941-2025) idazle, filosofo eta saiakeragilea zendu da. Literatura eta pentsamenduaren arloan lan itzela egindakoa, intelektual gisa ez ezik, euskararen eta kulturgintzaren aldeko mugimenduetan engaiaturik eman zuen bizitza osoa. Besteak... [+]
Kooperatiben mugimenduak euskal nortasunaren sakoneko afektu bat esnatzen du gehienetan. Kontzeptuarekiko gertutasun, harrotasun, lurraldetasun bat. Eta bizirik dabil, kooperatibek gaurkotasun handia irabazi dutelako, ez da iraganeko historiako ekimen euskaldun bat... [+]
Zoriona, edo antzeko zerbait
Karmele Mitxelena
Elkar, 2024
------------------------------------------------------------------
Helduentzat bigarren liburua du Karmele Mitxelenak. Lehenengoa ipuin liburua izan zen, eta honetan ere nabari zaio ipuingile eskua; izan ere,... [+]