Boliviako prozesu eraldatzailearen nondik norakoak
2005ean Evo Morales eta Movimiento al Socialismo (MAS) herriak Gobernuan jarri zituenetik, Boliviako herriak izandako onurak bistakoak dira. Datu batzuk ematearren, muturreko pobrezia %36,7tik %16,8ra jaitsi da eta aberatsen eta pobreen arteko aldea nabarmen txikitu da. Bestalde, gutxieneko soldata bost aldiz igo da, 440 bolivianotik (62 euro) 2000 bl-ra (285 euro). Inbertsio publikoa ere hamar aldiz handitu da.
Adibidez, haur, emakume zein pertsona zaharrei bono-laguntzak banatzen zaizkie beren beharrei aurre egiteko: ikasten jarraitu ahal izateko, gutxieneko beharrak asetzeko, etab. Industrian, etxebizitzan eta bestelako alorretan ere inbertsioak egin dira. Baina, nola da posible hau guztia egiteko ahalmena izatea? Nondik datoz diru-sarrerak?
Boliviak aberastasun handia dauka hainbat lehengairi dagokionez, gasa eta litioa, adibidez. MAS Gobernura iritsi aurretik ere, herritarrek bertako lehengaiak eurek kudeatzea eskatzen zuten. Aipatzekoak dira 2000. urtean izandako Uraren Gerra, herrialdeko uraren kudeaketak publiko izatea jarrai zezan eskatuz, eta 2003ko Gasaren Gerra. Aldarri horiek eragin zuten, besteak beste, Evo Gobernuan sartzea. Behin agintaritza lortuta, Gobernuak hartu zuen lehendabiziko neurria hidrokarburoak nazionalizatzea izan zen. Ordura arte, hortik ateratzen zen irabazien %20 herrialdean geratzen zen eta gainontzeko %80 kanpora joaten zen. Gaur egun alderantzizkoa da; %80 bertan geratzen da. Horrez gain, enpresa publikoak sortu ziren: hegazkin konpainia, mugikor enpresa, etab. Horrek guztiak ondorio garrantzitsuan izan du Boliviako herrian. Diru-sarrerak izugarri handitu dira eta lortutakoa herrian inbertitu da, aurretik aipatutako neurriak hartuz.
Bestalde, aurrerapen handia egin da jatorrizko herrien aitortzari dagokionez, nazio aniztasuna konstituzioan sartuz eta arautuz. Horren ondorioz, herriaren ahalduntzean pauso handiak eman dira eta, egun, lehen zuri-boteretsuei zegozkien esparruetara irits daitezke indigenak eta herritar xumeak. Hala ere, ezin dugu esan erabateko berdintasuna dagoenik. Barneko kolonialismoa oso presente dago oraindik.
Gaur egun Euskal Herrian neoliberalismoa pobrezia, prekarietatea... sozializatzen ari den honetan, Boliviako prozesutik irakaspen interesgarria jaso dezakegu. Herriok burujabetza eta aitortza izanda, gizarte justuago bat eraikitzera jo dezakegu, posible delako norbanakoaren etorkizuna eskuetan hartu eta etsairik indartsuenaren aurrean ere bide propioak eraikitzea.
Luis Arce Boliviako presidenteak armadaren "mugimendu irregularrak" salatu ditu. Komandante ohi bat La Paz hiriburuan dagoen Quemado jauregia hartzen saiatu da hainbat ibilgailurekin, baina inork ez dio babesik eman eta azkenean atxilotu egin dute.
Maiatzean Elena Quispe Tincuta (El Alto, La Paz, Bolivia, 1998) eta Cecilia Llusco Alaña (El Alto, La Paz, Bolivia, 1985) txolita eskalatzaileak Hego Euskal Herriko hiriburuetan izan ziren Cholitas dokumentala aurkezten Alboan, Entreculturas eta Oxfam GKEen ekimenez... [+]
Adriana Guzmán Arroyo herri-hezitzaile aymara eta Boliviako feminismo komunitario antipatriarkaleko erreferentearekin batu eta kolonialismoa, arrazismoa, estraktibismoa, nahitaezko heterosexualitatea, familia, komunitatea, Estatua eta pribilegioak izan ditugu mintzagai,... [+]
Berreskuratzeko gaitasuna galtzen ari da Amazonia, deforestazioak eta degradazioak larriki kaltetuta. Egungo egoeran, planetaren birika berdea deitu izan denaren zati handi batean karbono gehiago isurtzen da airera, xurgatzeko gai dena baino. Berehalako neurriak eskatu ditu... [+]
Asteburuan aurrekaria ezarri dute Bolivian estatu kolpea ematen saiatzen direnentzat, hamar urteko espetxe zigorra ezarriz Jeanine Añez senatari ohiaren, Williams Kaliman Indar Armatuetako komandante ohiaren eta Yuri Calderon Poliziako komandante ohiaren aurka.
Bolivian izan dira Garabide elkarteko hiru kide, plan estrategikoa prestatzeko lehen saioetan, eta euskararen biziberritzearen gakoak azaldu dizkiete ketxua komunitateko kideei.
Igandean eman du epaia Boliviako Regina Santa Cruz epaileak. Sei hilabetez prebentziozko espetxealdia bete beharko du presidente ohiak 2019ko estatu kolpean sedizio, terrorismo eta konspirazio delituak egotzita.
Astelehen arratsaldean Argentina eta Bolivia arteko muga oinez zeharkatu du, estatu kolpearen ondorioz herrialdetik ihes egin zuenetik lehenbiziko aldiz. Bolivian sartu aurretik ekitaldia egin dute Moralesek eta Argentinako presidente Alberto Fernándezek elkarrekin... [+]
Boliviako Estatu Plurinazionalean urriaren 18ko hauteskundeetan sektore herrikoiek egin zuten indar, antolaketa eta mobilizazio erakustaldiak eskuinaren balizko iruzurra eginezin bilakatu zuen. Izan ere, hori zen eskuinaren aukera bakarra: bigarren bueltara joatea MASen kontrako... [+]
Boliviako Unitel telebistak egindako kontaketa azkarraren arabera, Evo Moralesen MAS alderdiko Luis Arcek irabazi izango lituzke hauteskundeak, botoen %52,4rekin. Bigarren geratutako Carlos Mesak %31,5 aterako lituzke. Datu hauek ez dira ofizialak, baina urtebetez presidente... [+]
Animoak pil-pilean daude Bolivian, Evo Moralesen aurkako kolpetik urtebetera. Presidentetzarako hauteskundeak egingo dituzte igandean, urriak 18. Inkesten arabera, Moralesen MAS alderdiko Luis Arce Catacora hautagaia da faboritoa.
Gobernu kolpistaren fiskaltzak 33 lider sindikalen aurka prozesu penala abiatzeko eskaerak jaso dituela jakinarazi du. Aurreko astean dinamitaz eraso zieten La Pazen bi sindikaturen egoitzei. Urriaren 18rako daude aurreikusiak hauteskundeak Bolivian.