Bizkaiko Etxeko Langileen Elkartea (ATH gaztelaniaz, ELE euskaraz) asteazkenean eman du prentsaurrekoa Bilbon, bere aholkularitzara 2022an joan ziren 738 langileen lan-baldintzei buruzko estatistikak ezagutzera emateko. ELEren arabera, aste barruko etxeko langileen %97,2ak ez du kobratzen legez dagokion gutxieneko soldata. Talde horretan gehienak emakume migratuak dira, eta horietatik %29,5ek egoera administratibo irregularra dute.

Elkartearen datuen arabera, barneko langile gehienek legez kanpoko baldintzetan egiten dute lan, lanaldiari eta atsedenaldiei dagokionez: "Oso urrun dauden baldintzak ezartzen zaizkie eta egoera erregularrean daudenak baino egoera okerragoan daude". Aste barruko langileen %72,57k Enpleguaren Legeak aurreikusten dituen 60 ordutik gora lan egiten du. Gainera, %21,88k ez dute askatasunik beren kontuetarako eta %27,4ak ez du asteko atsedenik hartzen. Gainera, elkarteak gaineratu du ia %39ak ez duela atseden hartzen gauez, mendekotasun-egoeran dauden pertsonei laguntzen dietelako.

Soldaten harira, elkartearen arabera lansarien zenbatekoa ez dator bat gutxieneko soldatarekin: "Soldaten abusua askoz handiagoa da paperik gabeko langileengan". Nabarmentzeko da etxeko langile egoiliarren %59k 1.200 euro baino gutxiago irabazten dituela hilean, eta %19,3a ez dela 901 eurora iristen.

Egoera erregularrean dauden ia barne-langile guztiak Gizarte Segurantzan alta emanda badaude ere, bajak kobratzea eskatzeko oztopoak dituztela salatu du ELEk. Kasu honetan baja ez du medikuak bideratzen gainontzeko sektoreetan bezala. Horretarako, baliabide informatikoetarako sarbidea behar dute, jarraibide "ulertezinak" bete behar dituzte Gizarte Segurantzako langileen laguntzarik gabe.

Kanpoko langileen profila ezberdina da. Gizarte Segurantzaren estaldurak gora egiten du urtero eta %79,09 lanaldi partzialean daude. Gainera, paperik gabeko kopurua egoiliarrena baino txikiagoa da, %12,9 hain zuen ere. %55ek hogei ordu baino gutxiago egiten dituzte astean, eta %29 ez dira iristen lan egiten duten orduei dagokien gutxieneko soldatara.

Epaitegiaren "moteltasuna"

Etxeko langileak dira lan-sektorerik kaltetuena, "oso motel" dabilelako lan-arloko epaitegien erantzuna ELEk jakinarazi duenez. Bizkaian, kaleratzeek hiru hilabete behar dituzte batez beste epaiketarako hitzordua emateko. "Eskatzen dena soldatak edo lana uzteagatik kalte-ordaina bada, enplegu emailea hil delako edo egoitza batean sartu delako, erraz jasotzen da deia urtebeterako", gaineratu du.

Langabezia-aurkezpenik gabe eta lanean ari diren "benetako baldintzak frogatzeko zailtasun handiarekin" baja negoziatzera behartuta daudela esan du elkarteak, "oso berandu eta emaitza zalantzagarriekin" iritsiko den epaiketa baten zain egon gabe eta eremu pribatuan lan egiten dutenen "froga falta" dela eta.

Gainera, gaixotasun-, istripu- eta amatasun-bajen eskaerak bide elektronikoz egitea "oztopo handia" dela gehitu du, langile askok ez baitute baliabide informatikorik. Pandemia baino lehen Gizarte Segurantzako bulegoetara pertsonalki sar zitezkeela esan du, informazioa eskatzeko eta laguntza jasotzeko.