Objektu anti-kulturalak

MAIDER LETURIAGA
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Momentu honetan, eta buruileraino, Adimen Artifizialari buruzko erakusketa erraldoi bat ikusgai da Parisko Galerie nationale du Jeu de Paume museoan, izenburu honekin: Mundua, Adimen Artifizialaren arabera. Erakusketa horretan, hainbat arte obra garaikide agertzen dira, horietarik anitz ineditoak, galdekatzen dutenak Adimen Artifizialaren araberako mundu esperientzia. Hain xuxen, egun, Adimen Artifizialak premiazko galderak eta kezkak sorrarazten ditu, ez baita gehiago detekziora, ezagutzara, sailkatzera, azterketara edo predikziora mugatzen: gaur, sortzaile ere bada. Sortzen ditu testuak, irudiak, musikak, baliabide material eta natural izugarriak erabiliz. Internet eta smartphoneak denbora arrunt laburrean baitezpadakoak bilakatu zaizkigu, baina adituek diote epe are laburragoan alor orotan sartuko dela Adimen Artifiziala, jendeen arteko harremanak, populuen eta estatuen arteko harremanak, gizakia eta lurramaren arteko harremanak osoki eraldatuz.

Funtsean, Frantziako Ikerketa Zentro Nazionalean zuzendari den Alexandre Gefen kritikari literarioak dio Adimen Artifizialak sortutakoak egiazko objektu kulturaltzat hartu behar direla, eta balio duela Adimen Artifizialaren historia kulturalaren kontatzen hastea. Helburu horrekin, maiatzaren 13an, Parisko liburutegi nazionalean ikerketa egun bat antolatuko du, ikusteko Adimen Artifizialak eragin irudimenak, hainbat eleberri, film eta arte obraren bidez, nola bideratu dituen berrikuntza teknologikoak. Gefen eta haren taldearen helburua da alternatiba bat proposatzea Adimen Artifizialaren garapenari begira ager dezakegun baikortasun inozoa eta ezkortasun beltzaren artean.

Adimen Artifizialak lana kentzen ahalko die laster artistei, baina, horrez gain, gure kulturan berean infiltra daiteke, objektu anti-kulturalak sortzeraino, muga politiko eta etiko guztien gainetik

Bizkitartean, giza-kultur mundua oso kezkatuta dago, Adimen Artifizialaren hedapen izugarriarengatik, gure euskal ekosisteman berean. LARRUN gehigarriaren 301. zenbakian, Fermin Muguruzak aipatu zuen film espainol bat, La Infiltrada: Muguruzak egileari baimenik ez ziolako eman bere kanturen bat txertatzeko soinu-bandan, horrek kantu bat asmarazi zion Adimen Artifizialari, Muguruzaren sorkuntzatik aski ezberdina plagia salaketa saihesteko, baina halere aski hurbila entzuleak berehala ezagutzeko. Adimen Artifizialak lana kentzen ahalko die laster artistei, baina, horrez gain, gure kulturan berean infiltra daiteke, objektu anti-kulturalak sortzeraino, muga politiko eta etiko guztien gainetik, Muguruzaren musikan egin duen bezala, gure izatetik kanpoko kontakizun eta iruditeriak barreiatuz gure baitan.

Halere, kontu horiek Parisko museoetan eta Hegoaldeko aditu eremuetan zabalduak baldin badira, Iparraldean, oraino babestua den oasian bizi gara. Pazko astelehenez iragan den Sarako azokan, gure herriaren historia, gure jendartearen arima kontatzen duen idazle andana bildua zen, bere xinaurri lanak agerian ezartzeko, zinezko objektu kulturalak: Mikel Epalza, Bea Salaberri, Eneko Bidegain, Ekaitz Bergaretxe, eta bertze anitz.

Egun berean hasi zen, Urepelen, gazte bertsolarien ikastaroa. Horiek, libururik gabe (Odolaren mintzoa ez bada), josteta moduan ikasi dute beren errealitatea kantuz kontatzen, fikziotan ezarriz batzuetan, erretorikatik aparteko bertze artifiziotasunik gabe. "Hemen haziak gara": hori dute idatzi Campistron ahizpa artistek Urepeleko plazako pareta batean. Ea ba gure kultura bakean hazten segitzen lortzen dugun, infiltrazio faltsutzaile gehiegirik gabe, harreman zuzen eta zintzoen bidez, delako artifiziokeriaren uholdea etortzean.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Arduraz

Palestinan gertatzen ari dena ikaragarria dela erraten du jende orok karrikan barna, “Onartezina da! Genozidioa da!” bilakatu dira azken aldiko entzunenak. Egoera salatzeko elkarretaratzea egin, ordea, eta bidegabekeria dela pentsatzen duten hamar horietatik lau... [+]


Eskola-segregazioaren aurka, Eskola Publikoa lehenetsi

Eusko Jaurlaritzak "Eskola inklusibo, ekitatibo eta kalitatezkoaren aldeko mahai" berria osatu duten gizarte-eragileei Euskadiko eskola-segregazioaren hasierako diagnostikoa eta erantzuna izeneko txostena banatu die, eztabaidatu eta adostasunak lortzeko. Debateak, beraz,... [+]


Biometanizazio plan bat behar dugu Nafarroan espekulazioaren aurrean

Udan zehar, mobilizazio sozial handia izan da eta herritarren plataformak sortu dira Lizarraldean biometanizazio-plantak direla eta: Viana, Lodosa, Los Arcos, Mendabia... Horietan guztietan erraz identifika daitezke gako berberak: 1/ Nafarroako Aldizkari Ofizialean proiektuak... [+]


Inshallah, Anas

Abuztua da. Iratxen bildu gara Jurramendi igotzeko. Gudarienetik baino, gurutzeen bidetik (via crucis) ekiteko gomendatu digute. Berbagai, Gazako egoera. Israelek, genozidioa gauzatzeaz gain, horren kontaketa ere isilarazi nahi du: ia 300 kazetari erail ditu, Al Jazeerako Anas... [+]


2025-10-01 | Gorka Menendez
Baso suteak eta begirada kontserbazionista

Suaren presentzia naturan milioika urtetan izan da (gizakion agerpena baino askoz lehenagotik). Horregatik, ohikoa da landare askok suaren aurrean adaptazio ugari edukitzea. Gure inguruan arruntak diren arteek eta ametzek, adibidez. Baita txilar askok eta otea bezalako sastraka... [+]


Palestinarainoko olatua

Ikasturte berriarekin batera, EHU Palestina plataformako kideok berriro batzen hasi gara, ikasgela, ikerketa eta gainerako unibertsitate-jardueretan Palestinan Israel egiten ari den genozidioa eta horren konplizeak salatu eta baztertzeko. Abiatu ginenean oso bakarti sentitu... [+]


Zirrara

Iraila, errutinara buelta, askorentzat ikasturte berria eta horri dagozkion zirrarak: ikasturtea norekin konpartitu, nor izan alboan, zer ikasi, nola eta nora joan… Batzuentzat, esperientzia berriak bizitzeko lehen aldia.

Aldiz, beste batzuentzat esperientzia berririk... [+]


Elkarteen militantziaz

Ez dakit literatura-ikasketak egin ditudanarengatik den, baina nekez onartzen dut hitzen erranahien deformatze ideologikoa. Azken hilabete hauetan, eta bereziki Frantzian Bruno Retailleau Barne ministro denez geroztik, militante hitza zentzu arrunt peioratiboan erabilia da. Nik... [+]


2025-10-01 | Karmelo Landa
Asimilazio estrategiak

Genozidioaren faseak, guztiak larriak izanda ere, une batzuetan eskandalagarriak, zaratatsuak, izan ohi dira, baina beste zenbait unetan isilean garatzen dira, ia oharkabean.

Entzutetsuak dira populu indigenen sarraskia Amerikan, Gernikako bonbardaketa, holokausto nazia... [+]


2025-10-01 | Imanol Epelde
Berriketa gutxi
Jaio. Kirola. Hil

Abuztuaren erdian hasi zen eskubaloira entrenatzen seme zaharrena; irailetik aurrera, astean lau entrenamendu ditu (hiru tekniko, bat fisikoa) eta asteburuetan partida. 15 urte ditu. Erdikoak, eskola-kirolaz gain, futbola eta eskubaloia. 9 urte ditu. Etxeko agendan, leku gehiena... [+]


Analisia
Bizigarritasuna helburu

Grebek laguntzen digute ideologizazioan, kontzientziazioan, kolektibizazioan. Greba prozesu bat da, lanuzteaz harago. Epe motzean emaitzak lortu gabe ere –galdetu bestela Gasteizko lorezainei edota Gipuzkoako erresidentzietako langileei–, borrokarako eta... [+]


Teknologia
Fandoma

Interneteko plataforma boteretsuenek fenomeno bat sortu dute: euren sistemen baitan, negozio eredu “burujabeak” sortzearen ilusioa.

Australiako Glitch estudioak Guiniverreko zaldunak 2D animazio telesaila argitaratu berri du Youtube plataforman. Istorioan, Dana... [+]


2025-10-01 | Iraitz Amor Pla
Dutxan dardaraka

Pasa den asteburuaren atarian, eta, oraingoan bai, hainbat hedabidetan Bernedoko udalekuetan gertatutakoa (Dutxa hotz bat denontzat) masiboki hedatu ostean, iritsi zen hezitzaileen adierazpena. Bertan, beraien “oinarri ideologikoak argitzea” eta “egiteko moduen... [+]


Guk Bernedo hautatuko dugu berriro

Euskal Udalekuetan egondako haur eta gazteen guraso edo/eta tutore legal gisa, babes osoa adierazi nahi dizuegu Bernedoko begiraleoi. Guztiz gaitzesten ditugu hezitzaileak jasaten ari zareten jazarpena eta sare sozialen bidez, publikoki zein maila pribatuan, egin zaizkizuen... [+]


Eguneraketa berriak daude