Zalantzarik gabe, bizi dugun biziraupenaren aroak (normaltasun berria) estalki ugari eraitsi ditu. Kolapso sozial, ekonomiko eta sanitarioaz harago, lehendik garatzen ari ginen munduko krisi kapitalistaren eztanda saihestezina ageri-agerian jarri zaigu. Bizi dugun aroak, mundu eraketa kapitalistaren berezko izaera basati eta suntsitzailea bizkortu eta sakontzea baino ez du eragin, gizateriak azken hamarraldietan zeramakien bidearen agortze sistemikoa berretsiz. Pairatzen ari garen gizarte, ekonomia, eta osasun hondamendiak, ziurgabetasunaren aroa areagotu du, sufrimendua eta ondoeza eraginez, baina, aldi berean, guztiz agorturiko sistematik askatzeko dugun beharrizana inoizko premiazkoena dela jabetu erazi digu.
70eko hamarkadatik aurrera, sistema kapitalista, bere metaketa moduak sakondu zituenetik, neoliberalismorantz mutatu eta eraldatuz joan zen. Tontor neoliberala 90eko hamarkadan eman zen, eta, ondoren, bere aurrerapen bortitzenaren arrasto beltzenak iragarriz, planetaren muga biofisikoak leherrarazi zituen orain bizi dugun kolapso egoerara iritsi arte. Hainbat ikerlarien txostenetan agertu bezala, hamarraldiak generamatzan planetaren muga biofisikoen gainetik. Hara nola, pandemiak, gizartea antolatzeko modu baten hondamendia eta porrota agerira ekarri duen, aberastasun banaketaren ekitaterik ezak zekartzan gabeziak eta ondorioak salatuz; estalkia altxa denean, gainezka ekologikora ekarri gaituen hazkunde mugagabearen garapen eredua kolokan jarri eta gainbehera bidean ikusi dugu. Kapitalismo neoliberala, hedabide korporatiboen doktrinamenduaren laguntzaz, norbanakoen subjektibotasuna gutxika eta etengabe bahitzen [kolonizatzen] diharduen sistema dela frogatu dugu, funtsezko zeregina betetzen duela errealitatea eratzen zein subjektibotasunetan eragiten.
Sistema neoliberalaren helburua ekonomia dela entzun dugu askotan, baina jomugan, norbanakoen eta kulturaren arimaren bahiketa dago, eraikuntza biopolitikoaren oinarria da. Byung-Chul Han filosofoak esan berri duen bezala, pandemiarekin, zaintza biopolitikoaren
"Iragana berreskuratuz dena berdin jarrai dezan ahalegintzen ari direnen, eta bestetik, bizi-baldintzak benetan errotik aldatu nahi dituztenen arteko disputan erdietsi beharko da geroa"
erregimen baterantz goaz. Gure komunikazioak ez ezik, gure gorputza eta gure osasun-egoera ere zaintza digitaleko objektu bihurtzen dira. Azaltzen duenez, biopolitika digitala sendotu egingo da mundu osoan, eta, bere kontrolarekin eta zaintza-sistemarekin, gure gorputzaz jabetzen joango da. Haren ustez, diziplinazko gizarte biopolitiko bat sortuko da, eta gizarte horretan etengabe zelatatuko gaituzte, osasun-egoera barne. Hanentzat, birusa ispilu bat da, zein gizartetan bizi garen erakusten duena: “Biziraupenezko gizartean bizi gara, azken batean heriotzaren beldurrean oinarritzen dena. Orain bizirik irautea gauza absolutu bihurtuko da, etengabeko gerra-egoeran bageunde bezala. Bizi-indar guztiak bizitza luzatzeko erabiliko dira. Biziraupenaren gizartean bizitza onaren zentzu oro galdu artean”.
Biziraupenaren gizartean, merkatu legea, balio nagusi eta bakar gisa inposatzen zaie subjektuei. Kultura, norbanakoaren eta taldearen euskarri izateari uzteko arriskupean dago (biziraupen baldintzak hain dira eskasak), mehatxu hori, inoiz baino gardenago dakusagu; iragana ezabatu nahiko zukeen aroaren bultzadaz, etorkizuna, inoizko zalantzazkoena ageri zaigu. Oraina, zoriontasun pribatuaren ilusioan saldu egiten da, globalizazio kapitalistaren mutazio gaitasunak, zoriona zein sufrimendua, errentagarri bihur lezake.
Biziraupenaren gizarteak, desberdintasun sozial izugarriak sakontzen ditu. Sozialki ahuldutako sektoreetan, bizi-baldintza txarrenak eta bizirauteko zailtasun handienak ager arazi ditu, egiturazko ekitaterik ezaren agerbide dira guztiak. Haatik, bizi-ohiturak, lan-praktikak, bizi baldintzak alda daitezen, etortzeko dagoen munduaren kulturan eragin eraldatzailea izateko moduko lehentasunak birplanteatu eta borrokatzeko garaian sarturik gaude. Mundu hobe baten aukera, giza prozesu eraldatzailerik gabe, emantzipazio borrokarik gabe ez baita etorriko. Aitzitik, etortzear dagoen mundua, otzantasunetik ez, baizik hainbat gizarte-sektoreen arteko liskarren mende egon beharko da. Batetik, iragana berreskuratuz dena berdin jarrai dezan ahalegintzen ari direnen, eta bestetik, bizi-baldintzak benetan errotik aldatu nahi dituztenen arteko disputan erdietsi beharko da geroa. Ekitatean zein ondasunen banaketa orekatuan oinarritutako gizarte baterantz, edota eliteen mesedetan ekologia suntsiketarantz ginderamatzaten artean. Biziraupenaren aroari aurre egingo bazaio, burujabetza eta auto eraketa prozesuen disputa politikoan jokatzen da oraina.
Larrialdi egoera iraunkorrak, jendartea eraikitzeko marko kognitibo berrien beharra dugula erakusten digu. Bukatu egin dela kontsumo mugagabean oinarritutako hazkuntza eredua eta bizi dugun aroari, deshazkundearen ikuspegitik erantzun behar zaiola. Norabidearen aldaketa da benetako erronka zeren kapitalismo are eta basatiagori bultzaka ezingo da eragin eraldatzailerik berpiztu. Biziraupen gizarteari aurre egiteko komunitate deszentralizatua, birtokiratua eta auto-asetua behar beharrezkoa zaigu. Jendartearen marko kognitiboak aldatu ezean, bada, ezingo da eraldaketa trinkorik sortu. Hona ekarri gaituen mundu ulerkera bat eraitsi beharrean geundeke honezkero, lehengoratzeak ez baitigu balio. Bizi dugun hondamendiak, subjektu sozial berria eraikitzeko abagunean jartzen gaitu, bestelako gizarte balioetan birsortu beharko den jendarterako biderantz, hots: norberatasunak eraldatuz eraikitzen joan beharko den komunitategintza berria.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Komisaldegian paper batzuk eman dizkidate. Izerdi tanta bakarra dakit bekokian behera bularreraino, piztu aire girotua, mesedez. Parrandan ondoegi pasatzearen asuntoak, hurrengo goizean galdutakoak salatu beharra. Inozo aurpegidun munipa batek hurrengo asterako zita eman ahal... [+]
Lau hilabete daramatzagu greba mugagabean, hitzarmen propio baten eta lan-baldintza duinen alde. Lau hilabeteko greba honetan, udaltzainek piketeetan bortizkeriaz zapaldu gaituzte, hirian jarraitzen gaituzten eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzten polizia... [+]
Urtebetetzeek eta urte aldaketek pilaketa bidezko eragina dute: alegia, banaka, gertatzen direnean, nik ez dut ezer sumatzen. Urtebetetzeetan, ondo xamar egin badut segundo batzuez olgatzen naiz (nire baitarako), nire garunaren zati batek ezin dio utzi zoriontzen dutenean... [+]
Etxe pareko lokala itxita, obretan, zerbait berria irekiko dutelako susmoa. Ez da izanen mertzeria bat, ez eta loradenda bat. Kasurik onenean taberna bat, ohikoa, auzokoa, eta txarrenean gastrobarra edo specialty cafe bat. Ez duzu dirurik bost euroko kafea erosteko. Ez duzu... [+]
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Gaztetxo bati lehen mugikor adimentsuak eskaini beharko liokeena zer izan beharko litzatekeen hasi naiz pentsatzen. Nork daki, beharbada ordenagailuetarako Luberri edota Txikilinux sistema eragile libre euskaldunak sortu ziren bezala, mugikorretarako garatu liteke Linage... [+]
Inoiz Erdi Aroko etxe museifikaturen batean egon bazarete, etxeko altzarigintza egurrezkoa, berniz ilunekoa eta dekorazio landuarekin egina zela konturatuko zineten. Eta etxearen dekorazioari dagokionean, deigarriena da zeinen altzari gutxi zituzten edozein gela motan, baita... [+]
Bilboko 13 konpartsek iragarri dute ez dutela Coca-Colarik salduko Aste Nagusiko txosnetan. Instagramek albiste horri buruzko Deiaren argitalpena iradoki zidan, eta iruzkinak hiru multzotan sailkatuko dizkizuet: konpartsei isekak, halako ekintzek eraginik ez dutela... [+]
Uda honetako erronka omen sare sozialetan: kaka egitea igerileku publikoetan. Ohikoak dira jokabide zikinak sare horietan, eta batzuek beren gorotz fisikoa libratzea, ororen begi-bistan eta eskura, honezkero gaina hartu digun zikinkeria digital erraldoia hezurmamitzea besterik... [+]
Liburuak hasi, utzi… begietatik garunera nagi doaz esaldiak, eta itzali ezin dudan tik-tak bat entzuten dut. Ikus-entzunezkoak pikatzen ari naiz.
Entzun dut burpee, eta Llados, eta body count, eta nahi duzulako zara pobrea, eta Milei, eta Thiel, eta unibertsitatea... [+]
Bolo-bolo dabiltza gugandik zenbait kilometrotara gertatutako pogromoak, hamarkada luzetan −mendez mende− zilegituriko arrazismoa oinarri dutenak. Palestinan, Torre Pachecon eta Hernanin, arazoa antzekoegia da, intentsitate ezberdinez bada ere. Moroak dira behe-laino... [+]
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Diskurtso erreakzionarioen gorakadaz ari gara azken urteetan. Dela migrazioei buruz, dela feminismoa, euskara eta abarri buruz. Testuinguru horretan, garrantzitsua iruditzen zait jarrera erreakzionarioak edota migrazioei buruzkoak aztertzeko ez gelditzea titularretan, eta gaiari... [+]