12:30ak aldera genuen hitzordua Maria Diaz de Haro eta Kale Nagusiaren artean. Semaforoan zain ginela ikusi ditugu kalearen beste aldean, Maddalen Iriarte eta Jasone Agirre, haiek ere zain. Gu geunden aldean, berriz, Idoia Mendia eta Patxi López. Goizalde eta biok elkarri begiratu diogu eta: “Non agurtuko dira?”, pentsatu dugu. Semaforoa berde jarri da. Ez ditugu elkar agurtzen ikusi, baina esan digute baietz, elkar agurtu dutela. Berehala jarri da semaforoa atzera gorri eta bakoitzak alde batera egin dugu. Zain genituen Bego, Olatz eta Josune. Elkarrekin joan gara manifestaziora gehitzeko leku aproposago baten bila, bide bazterrak emakumez lepo betetzen ari zirela. Geroxeago ikusi ditugu Lander Martinez, Nagua Alba eta Rosa Martinez ere; hauek ere bakoitza alde batetik.
Hasiera ordutik bost bat minutu pasata ekin dio manifestazio-buruak, emakumearen ikur erraldoia aurrean zeramatela, Jesusen Bihotzetik udaletxerako martxan. Motel, oso geldo. Auzoetatik atera diren emakume-zutabeak gehitzen joan zaizkigu bidean eta manifestazioa geroz eta jendetsuagoa izanik, are eta motelago egin dugu ibilbidea.
Morez kale nagusiak. Morea eskuz eta mimoz egindako pankarta txikietan, kartulina moreetan, besoetako zintetan, lepokoetan, banderatxoetan, umeek zeramaten puxiketan eta baita buruko apaingarrietan ere: txanoak, pelukak, diademak, mototsa-zintak, ehunka estilotako zapiak... Zenbatezinak Bilboko kaleetan batu diren emakumeek zeramatzaten apaingarri moreak. Bakoitzak berea, bere estilora, bere eginda; baina guztiek harrotasunez erakutsi dute jantzitakoa. Goizaldek eta biok ez dugu kolore moredun ezer topatu gure armairuetan, eta Olatz jantzi da gure partez morez: peluka zoragarria!
Pankartak ere ehunka. Kaleak alderik alde hartzen dituztenei gehitu zaizkielako neska gazte askok eskuak altxatuta eraman dituztenak. Kartoizko euskarriak gehienak, hori ere aldatu baita manifestazioetan: plastikoa gutxitu da eta ingurumenari keinu eginez, pankartak biodegradagarriak dira. Eta, leloak! Hori aniztasuna: "Hezkuntza feminista eraikitzen", "Zure ondoan dituzun emakumeak omendu", "Matxismoaz entzuteak nekatzen bazaitu imajinatu berarekin bizitzea egunero", "Errebeldia eta borroka ereiten gabiltzan emakumeak gara", "Barkatu eragozpenak, baina gu hiltzen ari dira", "Ez dut ausarta izan nahi, libre baizik", "Ez nintzen emakume jaio, emakume izateagatik hiltzeko", "Ez ezetz da, bai besterik ez da bai", "Berdintasuna, egite gehiago eta berba gutxiago", "Etorkizuna feminista da", "AskoE maite zaitut", "Nik ere emakumeak ditut gustuko, baina ez ditut jazartzen", eta askoz gehiago, baina Meatzaldeko emakumeek zeramaten pankartak laburbiltzen zuenez: "Zutik eta elkarrekin", horixe erakutsi dugu emakumeok Bilboko kaleetan. Bakoitzak bere berbekin, bere aldarrikapenarekin, baina guztiak ere oihu berarekin: Gora borroka feminista! Gaurkoan, hala ere, oihu gutxi entzun dugula iruditu zait. Musika entzuten zen tarteka, eta batukadaren bat ere sumatu dugu Moiuatik alde egiten gu hara iritsi garenean. Hain justu hantxe entzun ditugu sei bat neska edukiontzietara igota, garrasika: "Luego diréis que somos cinco o seis!" Ez ba! Milaka gara!
Gazteak, gaztetxoak izan baitira gaur ere alde guztietan. Guztiek nahi izan dute protagonista izan, askok aurpegian ikur feministak margotuta... Oihuka, barreka, pozik guztiak. Eta nire artean pentsatu dut, adin horretan ni ez nintzela emakumeen eskubideen aldeko manifestazioetan egoten. Sentsazioa daukat gutxi batzuen borroka zela. Ez nuela premia sentitu; ez nuen, antza denez, berdintasun eza identifikatzen jakin. Bizi izan genuen nire belaunaldikook, borroka zaharkitua zela berdintasunaren aldekoa. Akatsa, sinetsi genuen hura ez baitzen benetakoa. Eta oraindik ere bidea jorratu beharra dago, berdintasun errealera bidean asko dagoelako egiteko, tartean, kaleak hartzea, espazio publikoa gurea ere badelako; oraindik, tamalez, hain agerikoa den hori esan beharra dugulako. Guk egin ezean, ez duelako inork gugatik egingo.
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Bizi-biziak dira oraindik musikan dabiltzan emakume eta genero disidenteen azalean bizi izandako indarkeriaren orbainak. Ugaritu dira, halaber, orbain horiei buruzko ahotsak komunikabideetan, ikerketetan zein hainbat ekimenetan. “Asko dago egiteko oraindik”, diote... [+]
Euskal dantzak, pilates, bilobekin egon, gurutzegramak egin eta beste zaletasun asko ditu Grego Idiakez Kortak (Ezkio-Itsaso, Gipuzkoa, 1950). 62 urterekin iktus bat izan zuen, eta ordutik, ezin ditu nahi beste gauza egin. Iktusaren ondorioz, begi baten ikusmena galdu du, eta... [+]
Langabezian geratu nintzen 24 urterekin, eta ezagun batek lan xelebrea eskaini zidan: ezkondu aurreko despedidak antolatzea. Logroñoko bere enpresa hedatu nahi zuen beste hiriburuetara, tartean Bilbora. Ezkongaien lagunen deiak jasotzen nituen, eta askotariko jarduerak... [+]
Motorrez gainezka dago Iñaki Mujikak Altsasun duen tailerra. Ilaran daude denak, baina bada barreneko gelaxka batean aparte gordetako bat. Mujikak beretzat egokitu nahi duen motorra da. 2021ean igo zen azkenekoz motor gainera; istripu larria izan zuen moto-kros zirkuitu... [+]
Urte luzeak daramatza Laura Macayak indarkeria jasan duten emakumeei lagun egiten, arlo instituzionalean, militantzian, bai eta beste justizia-eredu batzuetatik abiatuta ere. Horri guztiari buruzko liburu bat kaleratu berri du: Gatazka eta abusua ez dira gauza bera (Katakrak,... [+]
Norbere gorputzaren gaineko erabakiez, estetika heteropatriarkalaren morrontzaz, kontraesanez eta musikaren industriaz solastatzeko baliatu dugu Arrigorriagako polemika: herri horretako jai batzordeak Vulkano orkestra festa-egitarautik kentzea erabaki du, ikuskizuneko... [+]
30 urte baino gehiago daramatza Zero Chou zinemagile taiwandarrak istorioak kameraren atzetik kontatzen, bai zinemarako, bai telebistarako. Aurten, Zinegoak jaialdiaren 22. edizioko ohorezko saria jaso du.
Euskal Herrian zein munduan, gero eta ugariagoak dira lurraren defentsan sortzen diren mugimenduak, bizitzari eusteko ezinbestekoa den lurraren balioa aldarrikatzen dutenak. Borroka hauek ez dira soilik erresistentzia; itxaropenaren eta konplizitatearen oinarri ere bihurtu dira... [+]
“Bohemioa”, “poeta”, “mozkorra” eta “amodioaz maiteminduta” dagoen drag bat da Travis Tea (2024, Travistonia planetakoa). Autopertzepzio bat dela dio, eta kanpotik “talenturik gabeko eta antigoaleko poetatzat” dutela... [+]
1925. urtea izango balitz, akaso emakume erraketistak izango lirateke Zeruko Argiako aktualitate orrialdeetako protagonistak. Agian haien kirolari merituak goraipatzeko, agian feminitate arauak desobeditzeagatik seinalatzeko. Nire buruari agindu diot haien izenak memorizatzeko... [+]
Emakundek babestutako Hizkuntza aldaketa sozialerako tresna: hizkuntza inklusiboaren erabileraren ondorio batzuen azterketa teorikoa eta enpirikoa ikerketak ondorioztatu du hizkuntza inklusiboa erabiltzea garrantzitsua dela genero ezberdintasunak ez areagotzeko.
Uda giroan barneratuta, heldu dira herriko festak, baita sexu erasoen salaketen gorakada ere. Gozamenerako guneak sortzeko hilabeteetako lana egiten dute jai eta txosna batzordeetako kideek, eta goraipatzekoa da espazio horiek bermatzeko herritar boluntarioek egiten duten... [+]
Sanferminak ate joka direla, Iruñerriko feministek Alde Zaharreko kaleak zeharkatu dituzte, eraso sexisten aurkako aldarria zabalduz.