Baserriko patata frijitu poltsak existitzen dira, Urruñakoak
“Mementuan laborari gutxi gelditzen gara Urruña inguruan, Iparraldean gehienak barnekaldean dira-eta”. Beñat Exposito ekoizle urruñarraren hitzak dira, Lapurdiko kostaldeko egoeraz hizketan. Etxalde geroz eta gutxiago eta urbanizatutako zonalde geroz eta gehiago dagoen inguru horretan, baserritik bizitzeko apustuari eutsi diote Larrean, eta berak, anaiak eta aitak horixe dute bizibide. Alde batetik, behi esnea ekoizten dute paketetan gordinean saltzeko, eta, bestetik, patata, gerora eraldatu eta txips moduan saltzen dutena. “Duela 15 bat urte hasi ginen txips-en ekoizpenarekin, eta urteotan etxeko jarduera gehien aldatu duena hori izan da”, azaldu du.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Gaztetatik oso argi zuen Expositok gurasoen erreleboa hartuko zuela, horregatik egin zituen nekazaritzarekin eta abeltzaintzarekin lotutako ikasketak Pauen. Etxean anaia gaztearentzako adinako lanik izanen ez zela uste zuten hasieran, baina ekoizpenean eta merkaturatze moduan egindako aldaketekin, berarentzako toki bat ere lortu dute Larrean. “Salmenta zuzenarekin hasi gara marjina hobetzeko. Ideia ez da bolumena handitzea, modu hobean saldu ahal izatea baizik”, dio ekoizleak.
Zuzeneko salmentaz gain, patata ekoizpenarena izan da gazteak abiatu duen berrikuntza nagusietako bat. “Duela 15 urte, hasi ginenean, urtean 25.000 patata frijitu pakete saltzen genituen; bada, iaz, 100.000 izan ziren”. 100 gramoko poltsetan saltzen dituzte txips-ak, hurbileko dendetan. Baina, nondik nora bururatu zitzaion Urruñako familiari patata frijituak ekoizten hastea? Horrela azaldu du hasiera Expositok: “Lehenago esnea eta barazkiak ekoizten genituen, baina uda partean patata asko egiten genuen, eta Donibanen txips patatak egiten zituen denda oso ezagun bati saltzen genizkion”. Denda hartako jabea erretiroa hartzekotan zela jakin zutenean, aukera berri bat ikusi zuten parez pare.
Prozesu osoa, etxaldean
Dendako jabearekin tratua egin eta berak zerabiltzan makina eta errezeta jaso zituzten. “Guk ez genuen ezer asmatu, hasterako bagenituen bezeroak”, dio Expositok. Patata ereitetik poltsetan sartzeraino, bide guztia etxaldean bertan egiten dute, eskuz: landatu, jaso, zuritu, moztu, sukaldatu… “Patata fin-fin mozten duen makina bat dugu, eta frijigailu handi bat ere bai”. Ekilore olioa Bordeleko etxalde txiki bati erosi izan dio hastapenetik, baina egungo krisiak eragindako olio eskasia dela-eta, beste bide batzuk bilatu behar izan ditu azken aldian.
Patata industrialak ez bezala, bi edo hiru asteko denbora tartean kontsumitu behar dira Larreakoak, ez baitaramate inolako kontserbatzailerik. “Produktu freskoekin bezala egiten dugu lan patata frijituekin: urte guztian ekoizten dugu, eta ez, industrian bezala, dena kolpe handi batean”. Etxeko esne gordina eta patatak inguruko herrietan banatzeko egunero ateratzen da autoarekin Exposito: Baiona, Biarritz, Angelu, Senpere, Azkaine, Hendaia… “Gehienez, 50 kilometroko tartean saltzen dugu”.
Artzain gisa hirugarren kanpaina du aurtengoa Koldo Vicente Eseberrik. Familia Otsagabikoa izan arren, Iruñean bizi izan zen txikitatik, baina abeltzaintzaren munduarekin harreman estua izan du beti. “Osaba artzaina zen, haragitarako ardiak zituen hemen, eta txikitan... [+]
Irulegi eta Anhauze artean ditu mahastiak Joanes Haritschelharrek, Amama proiektuaren bultzatzaileak. “Mahastiak ene amarenak ziren, eta bera jubilatu zenean hartu nuen nik etxaldea, 2022an”, azaldu du. Ama mahastizaina eta aita ardi gasnagilea ditu, eta beraz, beti... [+]
Historikoki, artzaintzari eta abeltzaintzari guztiz lotuta egon den bailara da Erronkaribarrekoa, baina azken hamarkadetan nabarmen eraldatu da eta turismoa bihurtu da jarduera nagusia. “Ekonomia horrela aldatu da, eta hamarkadaz hamarkada ardi, behi eta behor kopurua... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]
David de Blasek abiatutako proiektua da Azpigorri Ahuntz Txorizoak, eta izenak argi uzten duenez, azpigorri arrazako ahuntzekin ari da lanean. “Urteetan industrian aritu nintzen lanean, baina pandemia garaian artzain eskolara joan nintzen, eta ikasketak amaitutakoan... [+]
Hamabost urte baino gehiago daramatza martxan Bizkaiko Kimuak ernamuinduen proiektuak, baina hasierako bultzatzaileak erretiratu dira eta erreleboa hartu berri dute Mikel Landa Luzarragak eta Asier Iñigo Oraindik. Ernamuindutako kimu freskoak ekoizten dituzte batik bat,... [+]
Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]
2024ko irailetik martxan dute Urduñan Belardi hiltegia eta haragi-eraldaketarako gunea. Elikadura burujabetzaren bueltan herrian urte askoan egin duten prozesuaren ondorio da proiektua, Bedarbide abeltzainen elkarteak bultzatu duena. “Sektorean egindako ikerketatik,... [+]
Pirinioetan dago ezpel basatien munduko eremurik handiena, eta hain zuzen Nafarroako Pirinioan, Abaurregainan, sortu zuten 2020an Ezpelzaintza 2050 egitasmoa. Cydalima perspectalis sitsa hondamendi handia eragiten ari da ezpeldietan azken urteotan, eta espeziea babesteko eta... [+]