Bakunin Batailoia; apaizez jantzita gizarte amurrioar fededuna astindu zuten miliziano anarkistak
Sergio Balchada Outeiralek liburua argitaratu du Gerra Zibilean alde errepublikarrean borrokatu zuten galiziarrei buruz. Horietako asko Amurrion egon ziren, Bakunin Batailoian. Bere presentziak amurrioarren arreta erakarri zuen, praktikatzen zuten ateismoak talka egiten baitzuen tokiko gizarte kontserbadorearekin.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Sergio Balchada Outerial Maringoa da, galiziarra, baina urte luzez Maroñon bizi izan da eta orain Amurrion du bizilekua. Duela gutxi Galegos no Exército de Euzkadi 1936-1937 liburua argitaratu du, borrokalari galiziarren esperientziak jasotzeko guda zibilean.
Horietako asko alde errepublikarrean egon ziren batailoi ugaritan. "Abertzaleak ez ziren batailoi gehienetan (anarkistetan, sozialistetan edota komunistetan) galiziarrak zeuden. CNTko Celta Batailoia ia %100 galiziarra zen", azaldu du Balchadak.
Galiziar anarkistak Amurrion
1936ko uztailaren 18ko estatu kolpeari aurre egin zioten galiziarren artean, ugariak izan ziren Aiaraldera heldu zirenak. Batzuk UGT4 Batailoian, Carlos Marx Batailoian edota Capitán Casero Batailoian –Ezker Errepublikarreko unitatea–. Dena den, gehienak Bakunin Batailoian aritu ziren.
Izenak adierazten duen moduan, talde hori anarkista zen eta CNT sindikaturekin zuen lotura. "Akratak ziren; estatua, kapitalismoa eta erlijioa desagerrarazi nahi zuten iraultzaren bidez, gizarte berdinzalea sortzeko", argitu du egileak.
Berez, Txibiarte eta Santiago mendietako hasierako borroketan parte hartu zuten –1936ko abenduan– eta kapitain bat galdu zuten, erreketeek hilda. 1937an Sollubeko batailara bideratu zituzten.
Talkak Amurrioko gizarte kontserbadorearekin
Izaera iraultzaile hori ez zen ohikoa Aiaraldean, eremu abertzalea eta fededuna. Ondorioz, milizianoak apaiz arropekin agertu zirenean eskualdean, tokikoen arreta erakarri zuten. "Gehienak Trintxerpen bizi ziren gerra hasi baino lehen. Marinelak ziren eta sindikatua sortu zuten. Hain zuzen, guda hasi zenean, greban zeuden eta bertan behera utzi zuten Donostian borrokatzeko estatu kolpearen kontra. Gipuzkoa matxinoen esku geratu zenean, Bizkaira jo zuten eta suposatzen dut bidean elizetan hartu zituztela apaizen arropak, fededunei iseka egiteko" aipatu du Balchadak.
Anarkisten ateismoa, dena den, ez zen hor gelditu: "Reforren izan zuten egoitza eta han zegoen liburutegi erlijiosoa erre zuten. Antza, prozesio umoretsua egin zuten eta gero liburuak futbol zelaian erre zituzten".
Lezaman ere arazoak izan zituzten herriko jendearekin. Idazleak azaltzen duenez, bizpahiru miliziano meza batean agertu ziren eta apaizaren kontra hitz egin zuten. Elizan EAJri lotutako jendea ere bazegoen armaturik, eta mehatxuen ondorioz anarkistak joan egin ziren.
Bakunin Batailoiaren kondaira beltza
Balchadak ez du Bakunin Batailoiaren pasarte polemikoena ekidin eta horren nondik norakoak azaldu ditu. Alegia, anarkistei leporatu die bost Asalto Guardien –Errepublikako poliziak– fusilamendua. "Horrela izan zen, bai, Bakunin Batailoiko milizianoek 1936ko urrian bost guardia horiek fusilatu zituzten. Hala ere, borrokalari baten biografian jasotzen den moduan, ez zen euren ideia izan. Asalto Guardiak Reforren agertu ziren eta esan zuten milizianoak entrenatzera joan zirela. Ordea, Isaac Olmos batailoiko komandantea hiltzeko agindua eman zuen sektoreko Estatu Nagusiak. Sektoreko arduradunek adierazi zioten espioiak zirela eta euren asmoa zela desertatzea matxinoekin bat egiteko", argitu du ikerlariak.
Liburua
Balchadaren liburua, momentuz, galiziarrez baino ez dago argitaratuta, eta euskaraz plazaratzeko ideia mahai gainean badago ere, ez daki hori posible izango den: "Pontevedrako Diputazioak dauka azken hitza".
Marinen, bere jaioterrian, aurkeztu zuen testua Sergio Balchadak eta laster Trintxerpen ere egingo du. Bere asmoa da Amurrion ere aurkezpena antolatzea: "Galiziarrez egon arren, uste dut interesdunek ulertuko dutela testua ahalegin handirik egin gabe".
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
1991n Alpeetako glaziar batean aurkitu zutenetik, hotzak hain ondo kontserbatutako Ötziren gorpuzkinak informazio iturri oparoa izan dira. Berriki Communications Biology aldizkarian aditzera eman dutenez, momia naturalaren kaxa torazikoa digitalki berregin dute, eta Homo... [+]
Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]