Euskal Herrian eta Espainiako Estatuko beste hainbat lekutan dokumental bat erakusten ari dira, Apaiz kartzela, 1968-1976 aldian Elizaren hierarkiak eta Espainiako Gobernu frankistak sortutako Zamorako konkordatu-kartzelari buruzkoa. Handik 60 apaiz diozesiar eta erlijioso inguru igaro ziren, gehienak euskaldunak. Beste hogei inguru erbestera joatera behartuak izan ginen.
Garai hartan euskal elizaren hierarkiako kide zirenak, salbuespenen bat izan ezik, jada ez daude. Euskal elizaren egungo hierarkiak, hala ere, hor jarraitzen du beste pertsona batzuekin, eta ez litzateke serioa izango, haiek orduan buru izan ez zirenez, hierarkia hark –Vatikanoa barne– frankismoarekin, kapitalismoarekin, eta Euskal Herrian izandako errepresio sozial, laboral, politiko eta nazionalarekin izan zuen konplizitateaz erantzukizunez hitz egin nahi ez izatea.
Euskal Elizaren hierarkia, Espainiako Estatukoa eta Vatikanokoa bezala, ETAren biktimekin egon izan da, eta egoten jarraitzen du. Salbuespen txikiren bat izan ezik, ez da inoiz egon frankismoaren eta kapitalismoaren biktimen ondoan. Iraganeko garaiak direla esango dute. Antza, ez dira horrela ETAren biktimentzat, etengabe ikusten baititugu haiekiko oroigarriak eta eskakizunak, borroka armatua duela hamar urte amaitu zen arren.
Horregatik, euskal elizaren egungo hierarkek Apaiz Kartzela dokumentala ikustea eta ondorioak ateratzea ona litzateke. Egiaztatuko lukete urte haietan euskal apaiz talde batek eta Espainiako Estatuko beste batzuek errepresioa, torturak eta kartzela edo erbestea jasan zituztela, egoera salatzen zuten homiliengatik, gose-grebagatik eta hura salatzeagatik, parrokietako lokalak sindikatu eta talde politiko klandestinoei uzteagatik, adierazpen askatasunari tokia egiteagatik, Maiatzaren 1ean eta Aberri Egunean legez kanpoko manifestazioak egiteagatik, jazarriak eta larriki zaurituak izan ziren militanteentzako medikuak edo botikak bilatzeagatik, kasu batzuetan heriotza ere ekarri zuten torturen arriskuaren aurrean ihes egiten laguntzeagatik…
Euskal elizaren egungo hierarkiak, Apaiz kartzela ikusiz gero, torturatutako apaizen testigantzak ere egiazta litzake, Cirarda mosinorea bezalako gotzainen konplizitatearekin eginak. Cirardak, garai hartan Bizkaian zegoen apezpiku administratzaile apostolikoak, tortura basatiaren aztarnak konprobatzeko aukera izan zuen, baina nahiago izan zuen begiak estali eta beren apaiz batzuen gorputz more eta ubeldua ez ikusi.
Euskal elizaren egungo hierarkiak, 'Apaiz kartzela' ikusiz gero, torturatutako apaizen testigantzak ere egiazta litzake, Cirarda mosinorea bezalako gotzainen konplizitatearekin eginak
Izugarria da gogoratzea nola Cirardak begien aurrean izan zuen tortura, eta hari egindako ezikusia. Apaiz horietako batek, gure kide eta lagun Martin Orbek, Apaiz Kartzelan parte hartu zuen. 1969an atxilotu eta torturatu zuten, eta Basauriko espetxean zegoela, Cirarda bisitan joan zitzaion. Martin arropak eranzten hasi zen, bere torturen aztarnak ikus zitzan, eta Cirardak eragotzi egin zion. “Ez, mesedez, sinesten dizut”, esan zuen zinikoki gotzainak.
Aste batzuk geroago pastoral idazki batean, Cirardak zioen “zurrumurruak” zeudela atxilotuak torturatuak izan zirela. Eta esan zuen, zurrumurruak egia balira Elizak gaitzetsi egin beharko lituzkeela, baina bestela poliziaren eta agintari politiko frankisten ospea itzuli beharko litzatekeela. Hau lotsa!
Arrazoi horiengatik, sistema frankistak –Elizaren hierarkiaren konplizitatearekin– euskal apaiz talde hori torturatu eta kartzelara eta erbestera kondenatu bazuen, zer ez zuen egin ETAko militanteekin eta beste talde klandestino laiko batzuekin? Gure oraintsuko historiak milaka atxilotu, torturatu, bahitu eta hildakoren testigantzak eskaintzen ditu.
Euskal elizaren gaur egungo hierarkiak memoria historikoari mesede egingo lioke argi eta garbi aitortu eta salatuko balu eskubide sozialen, politikoen eta nazionalen aldeko borrokan herri honek jasan zuen egoera hori.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Oraingoan ere barrenak mugituta natorkizue, beldurretik eta izutik, uzkurtuta eta larrituta. Ze herri geratzen ari zaigun, zer datorkigun epe motzean, zer utziko diegun gure ondorengoei. Saiatzen naiz pentsatzen posible dela datorrenari aurre egiteko egiturak sortzea,... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Madalenetan murgilduta gaudela irakurriko duzue askok artikulu hau, bestela ere pentsatu gure etorkizuneko egunerokoan, jai giro herrikoiak aurrez irudikatzen duen herria baita urte osorako desio dugun herri eredua, deskantsu pixka bat gehiagorekin, noski. Badira urte batzuk... [+]
Behin batean, esku bakoitzean sei hatz zituen ume bat ikusi zuen Kelly doktoreak. Gurasoek ebakuntza egiteko erabaki irmoa hartua zuten, baina umeak ez zuen nahi. Mutikoak sei edo zazpi urte izango zituen, eta ederra zen.
– Ez! Nahi ditut denak. Nireak dira eta nahi... [+]