Ainize Madariaga: "Norberaren hizkuntzan ezin biziak pertsonari identitatea erauzten dio, pertsona bera deseginez"
“Komunitatea hats-bahiturik. Hiztunaren trauma: diagnosia eta paliatiboak” liburua argitaratu berri du Ainize Madariaga Muthularrek UEUrekin. Gizarte Antropologian lizentziatua da Madariaga eta Berria egunkarian egiten du lan. Bukatu berri den Sarako Idazleen Biltzarrean aurkeztu du liburua. Elkarrizketa egin diogu.
Psikoterapia egiten ari den euskaldun baten lekukotasuna dakar liburuak. Egun batetik bestera etxeko hizkuntza debekatu zioten Jakilearena (izen asmatua, anonimotasuna bermatzeko). Zerk eraman zaitu beregana?
Hizkuntzaren nire barne-bidaiak nau honetara ekarri -Karmelo Ayestari kendu diot hizkuntza-bidaia kontzeptua-. Arras gaztetatik dut gaia nire baitan, baina horretaz ez nintzen kontziente, harik eta TELP tailerrak aurkitu nituen arte. Haietan, ohartu bainintzen egunerokotasunean hizkuntza ez-normalizatuan bizitzeak dakartzan ondorioez, nire gorputza etengabean zeharkatzen baitute. Bertan erakutsi zizkiguten taktikei esker nire barne-muinak jabaldu zaizkit hein batean; nahiz eta, bistan dena, ez garen inondik inora egoera linguistiko eta soziolinguistiko normal eta sano batean bizi. Bidaia horretan, soziolinguistikako masterra egitea deliberatu nuen EHUn, eta bukaerako lanaren egiteko, izar guziak lerrokatu zitzaizkidan: psikoterapia egiten ari zen - bukatu berri orain- pertsona honekin behar zen unean egin bainuen topo, eta onartu egin baitzidan lan honen proposamena. Opari bat egin dit, estimatzekoa da zenbateraino zabaldu den; zenbateraino partekatu duen bere intimitaterik barnena.
Lehen aldian manera informalean kontatu zidalarik psikoterapiaren seigarren urtean aurkitu zuela bere eguneroko zailtasunak zerk ekarri eta ekartzen dizkion, zur eta lur gelditu nintzen! Zeren eta deskribatzen zizkidan sentimenduak oro hiztunok gisa batez edo bertzez ere bizitzen baititugu. Iruditu zait komunitate osoak jakin beharrekoa dela, jabetu gaitezen norbera ez dagoela bakarrik. Azpimarratu nahi dut ikerlan honek landu duena ez dela egun batetik bertzera ezarri zioten debeku hori; baizik eta trauma horrek oraingo egunean ekarri dizkion ondorio psiko-sozio-komunikatiboak zein horiek gainditzeko bide posible batzuk.
Jakilearen psikoterapeutari egindako elkarrizketak ere badu pisua.
Jakin nahi nuen nola lagundu zion Jakileari traumaren jatorria atzematen. Interesgarria egiten zait komunitatetik arrunt kanpo den profesionala nola heldu den konklusio horretara. Sekulako eskarmentua duen terapeuta da, eta kasu honekin, aitortzen du, izugarri hunkirik ilki dela; hain zaio kasua bortitza egiten. Ikuspegi zientifikoa nahi nuen eta eman dit, hau ere bertze opari bat da. Kolonialismoa eta anputazioa aipatzen ditu; komunitateak pairatzen duenari definizioa eta zentzua eman dizkio. Baitezpadako abiapuntua, nahi badira aterabideak bilatu.
Jakileak lotsa, beldurra, autoestimua, erruduntasuna darabiltza ahotan etengabe.
Ederra izan da lekukotasuna biltzea, izan ere, ez da nolanahikoa; bere buruaz urteetako lana egin duen lagun batena baita. Gertatu eta gertatzen zaiona errotik ikertu du, kontatu, desmuntatu, eta berreraiki erresilientziari esker. Horregatik, pieza arras landua eskuratu dut lan honetan, gertatu zaionaz, gertatzen zaionaz gain, horrek sortu dizkion, sortzen dizkion sentimenduak garbiki analizatuak baitzituen. Puzzlea osatua ekarri dit: autoestimua, lotsa, kexa, kulpabilitatea eta beldurra. Bakoitzak bere pieza du.
Bakoitzetik amiñi baten ukaitea ez da txarra, alta, kasurako, izaki batek jasan dezakeena baino neurriz haragokoa da Jakileak bizitzen duena. Hain da hizkuntza fenomeno biszerala, non berau hunkitzen baduzu, pertsona bera ere hunkitzen duzun. Ez dut uste egunerokoan horretaz kontziente garenik. Norberaren hizkuntzan ezin biziak, sentimendu horiek direla medio, pertsonaren identitatea erauzten dio, pertsona bera deseginez.
Gizabanakotik abiatu zara konklusio orokorragoak atera ahal izateko. Zein da egin duzun diagnosia?
Hiztunaren komunitateak ez badu hatsik hartzen ahal, hiztunak ere ez. Aipatu ditugun emozio indibidualak orokorrak dira, komunitate osoan zabalduak. Izan ere, aski partekatzen ez bada ere, bakoitzak bere maneran emozio horiek sentitu ditu noiz edo noiz euskararen bidaian. Ustez eta bakarrak garen haien sentitzen, gure burua bakartzen dugu, norberak beretzako gordetzen ditu. Usu gainera, sentitu bai ,baina ez gara haien detektatzeko gai, ez baitiegu zentzurik ematen; hala, Freuden zentzuan, erreprimitu egiten ditugu. Lan honek ekar baleza paradarik min hauen soziabilizatzeko, ekarpen ederra litzateke. Norberak bere bakardadean bizitzen dituenak ikaragarriko zapalketak ekarriak dira, horregatik konklusio orokor horietara heldu naiz: Jakileak hain ongi deskribatzen dituen emozioak euskal komunitate osoak ere pairatzen ditu, anormalizatua mantentzen den hizkuntzaren komunitateko kide dien heinean. Jakileak du diagnostikatu: kolonialismoa da herri honek pairatzen duena.
Hiztunaren ongizaterako tresnak ere badakartza liburuak. Sendagarri ez bada ere, aringarri bederen, zure hitzetan.
Maria Jose Azurmendik ohartarazi du duela gutxi Berriako elkarrizketan: “Bakarka bai, baina ez dago gizarte eleaniztunik mundu osoan. Normalean, estatuek hizkuntza ofizial bat izaten dute, eta bi dituztenean, ez dago haien arteko orekarik; ez dago horren eredurik munduan. Kanadan, adibidez, parte bat frankofonoa eta beste bat anglofonoa da, baina biak elebakarrak”. Hortaz, egoera soziolinguistiko anormal hau normalizatuko balitz, euskarari bere gune elebakarra emanez, hiztunek bere burua behar bezala eraikiko lukete, Txepetxen hiztun osoak sortuz.
Hala, Jakileak erakusten duen bidetik, badira bakarka landu daitezkeen taktikak, norberak bere burua babesteko eta ahal dela gozatzeko eta zentzu onean ingurukoak kutsatzeko ere: bertzeak bertze, erresilientzia; sorkuntza, autozentratzea eta portaera proaktiboari esker; baina iruditzen zait ezin dela min horiez arrunt sendatu zapalketak segitzen dueno.
Zein da lan honen azken helburua?
Hiztuna bere bakardadetik ilkitzea da haietako bat. Jalgitzea eta soziabilizatzea. Gertatzen zaionari izen bat ematea da abiapuntua; gisa hortaz, aterabidea bilatu ahal izateko. Sentitzen duena normala dela ikusi araztea. Gero eta gazteagotik hasi eta uste dut lagungarriagoa litzatekeela: euskal hiztunek ikasi eginen luketelako egoera komunikatiboei erantzun asertibo egokiak bilatzen, baztertuz konplexuak, autogorrotoa, kexa, kulpabilitatea, lotsa guziak; autoestimua eta duintasuna goratuz.
Elkarrizketa hau UEUren Buruxkak webgunean argitaratu da eta CC-by-sa lizentziari esker ekarri dugu ARGIAra.
Informazio askea lantzen dugu ARGIAn, langileok gara proiektuaren jabeak eta gure informazioen atzean ez duzu sekula multinazionalik, bankurik edo alderdi politikorik topatuko. Gure ustez, burujabetza guztien oinarrian dago informazio burujabetza, ezagutzen dugunaren gainean pentsatzen eta erabakitzen dugu. Horregatik diogu kazetaritza independentea dela demokraziaren oinarrietako bat.
Aldizkaria paperean etxean edo e-postan PDFan jaso nahi duzu? Pozik hartuko zaitugu ARGIAko komunitatean. ARGIAkoa izateko, nahi eta ahal duzun ekarpena egin dezakezu, eta bueltan egoki ikusten duzuna eskatu. Indartu dezagun indartzen gaituena!
Hamaika egun eta 2.500 kilometro baino gehiago egin eta gero, 21. Korrika Gasteiza iritsi zen atzo. Milaka lagun elkartu ziren euskararen alde.
Espainiako Estatuan hitz egiten diren hizkuntza gutxituen aldeko eragileek adierazpen bateratua aurkeztu dute asteazken honetan: “Hizkuntza-aniztasuna: askatasuna, berdintasuna eta demokrazia” izenburupean, asturiera, aragoiera, galiziera, katalana eta euskara hitz egiten duten pertsonen eskubideak aldarrikatu dituzte.
Arrasate Euskaldun Dezagun elkarteak eta ARGIAk elkarlanean antolatu dute hizkuntza eskubideen inguruko mahaingurua. Bilboko udaltzainen aurrean euskarari eutsi zion Arkaitz Zarragak. Berdin egin zuen Eneka Alvarezek, Donostian, ertzainen aurrean. Mozal Legeaz isuna jaso dute biek. Bi euskara irakasle eta euskaltzale hauek mintzatu dira mahai-inguruan eta Lander Arbelaitz ARGIAko kazetariak moderatu du.
Euskaraz bizi nahi izateagatik euskaldunok mendetan zehar pairatutako jazarpena salatu du Euskal Herrian Euskarazek. Egia, Aitortza eta Erreparazioa eskatu dute euskaldunentzat. Euskarak jasandako zapalkuntzen historia gogora ekarri, eta hortik abiatuta, euskararen normalizazio prozesua diseinatzea aldarrikatu dute EHEko kideek. Aldarrikapen hori plazaratzeko, manifestu bat idatzi dute, eta jendaurrean aurkeztu dute Donostian, martxoaren 29an, Eureka Zientzia Museoan.
Bideo hau ekitaldi... [+]
Arrasate Euskaldun Dezagun elkarteak eta ARGIAk elkarlanean antolatu dute. Bilboko udaltzainen aurrean euskarari eutsi zion Arkaitz Zarragak. Berdin egin zuen Eneka Alvarezek, Donostian, ertzainen aurrean. Mozal Legeaz isuna jaso dute biek. Bi euskara irakasle eta euskaltzale hauek mintzatuko dira mahai-inguruan eta Lander Arbelaitz ARGIAko kazetariak moderatuko du. Arbelaitzek grabatu zuen Alvarezek jasandako hizkuntz eskubide urraketa, eta bi ertzainek epaitegi penalera eraman dute... [+]
#EzWeCant traola baliatuko dute kanpainari zabalkundea emateko. Alderdi politikoekin harremanetan jarri da Aiaraldeko Euskalgintza Kontseilua, konpromiso zehatzak hartzeko gonbita luzatzeko. Horrez gain, sinadura bilketa abiatu dute Change.org plataforman.
Bi ertzainek egindako hizkuntz eskubideen urraketa batez informatzeagatik, hedabide honetako Lander Arbelaitz kazetariaren aurkako salaketa jarri dute eta asteazken honetan auzi horrekin lotuta lehen aldiz joan behar izan du Arbelaitzek deklaratzera. “Informatzen jarraituko dugu, kazetaritza ez da delitua” idatzita zeukan pankartarekin elkarretaratzea egin dute ARGIAko lankideek Donostiako Egia auzoan dagoen epaitegiaren aurrean.
Donostiako Udaleko EH Bilduko zinegotzi Amaia Almirall Lopez de Luzuriagak mozio bat aurkeztu du eta ostiralean bozkatuko dute alderdiek. Joan den maiatzean Ertzaintzako bi agentek herritar baten hizkuntz eskubideak urratu izana eta ARGIAren aurkako salaketa aipatzen ditu eta "bere herritarrak babesteko eta Donostian euskaraz egitea errealitate bihurtzea helburu" izateko eskatuko dio Donostiako Udalari Udalbatzak.
ARGIAko lantaldeak Donostiako epaitegiaren aurrean elkarretaratzea egin du asteazken goizean.
ARGIAko kazetari baten aurka salaketa jarri dute bi ertzainek, hizkuntz eskubideen urraketa bat tarteko gertatu zen identifikazio baten harira publikatutako informazioa eta bideoagatik. Martxoaren 20an deklaratu beharko du Lander Arbelaitzek. Egun horretarako kontzentrazioa deitu dugu eta epaiketa bidegabea bertan behera uzteko ere eskatzen dugu. Zure atxikimendua eman dezakezu argiak100urte@argia.eus helbidean.
