Egin (eta zenbatu) dira agintaldi erdiko hauteskundeak munduko hamabigarren herrialde jendetsuenean. Ezin esango da aurretiaz zituen korapiloak askatu direnik. Katramilatuago ere ez ziren geratuko, agian. Bai, ordea, agerian.
Aldi batez kolonizatzaile zituen, eta gaur egun ere aitaponteko dituen AEBen gobernantza-eredua bertsua (baina seina urteko tarteekin) dutenez, 2022an abian jarri zen agintaldiaren erdiko hauteskundeak egin behar ziren aurtengo maiatzaren 12an Filipinetan. Presidentea ez, baina bai senatuaren erdia, behe-ganbera osoa, eta milaka alkate eta abar aukeratzeko. Parte-hartzea, duela hiru urtekoaren parekoa, aparta izan da agintaldi erdikoetarako; eta, ohi bezala, astebete inguru itxaron behar izan dugu emaitzak jakiteko.
Ez zen tramite hutsala, haatik. Eta bazegoen ikusmina herrialdetik kanpo ere. Iragan hiru urteak benetan gorabeheratsuak izan baitira, Rodrigo Duterteren aurreko agintaldi bortitzaren ondotik. “Bongbong” Marcos Jr. eta Duterteren alaba Sara Dutertek adostutako tandemak irabazi zituen, aise, 2022koak. Baina mundu guztia jabetzen zen elkar akabatu behar ez izateko ezteiak zirela haiek.
Halaxe gertatu da: Marcos-Romualdez-Araneta eta Duterte klanen arteko liskarra etengabea izan da lehen egunetik; eta horren erakusle bikaina da egungo egoera: Rodrigo Duterte presidente ohia Hagan dago atxilo, Bongbongek bidalita, “drogen kontrako gerran” egindako gizateriaren aurkako krimenen erantzule delakoan. Eta Sara alaba Senatuan epaiketa politikoaren zain... Marcos presidentea hiltzeko prestamenak egin omen dituelako. (Gogoratuko duzue: pasa den azaroan Sarak jakinarazi zuen, bera hiltzen bazuten, Marcos hiltzeko agindua emana zuela jada; hortik abiatzen da auzia, eta Filipinetako aurrekariak gogoan izanda, ez da debaldeko kontua). Alegia, elkar akabatzearena ez dela metafora hutsa.
Liskar horri hautetsontziek nolako epaia ematen zioten zen erabakizunetako bat. Argi dago Marcosek ez duela irabazi. Sara Duterteren aurkako epaiketa politikoa ia aukerarik gabe geratu da senatuan; eta haren aita presoak eta anaiak Davaoko gotorlekuan erdietsi duten egundoko garaipenak erakusten du klanaren sasoia ez dela nolanahikoa, han bederen. Baina ez da Davao eta Dutertetarren kontua soilik: artez edo moldez, Filipinetako politikagintza klan oligarkiko ahaltsu batzuen esku dago gaur egun ere. Eta horregatik, emaitzen irakurketa xehatuak ñabardura asko ditu.
Ez da, ordea, etxe barneko korapilo hutsa: Marcos-Duterte gatazkak kanporanzko fazeta ere badu, Txinarekiko eta eskualde osoarekiko harremanak direla eta. Iraganean bezala, AEBen ahari-burua izateko hautua egin du Marcos klanak eta, agian, horrek ere badu zerikusia hauteskunde-emaitzekin.
Baina... atzera egiteko aukerarik ba ote du orain, antza denez, Marcos Jr.-ek Sararekin berregin nahi lituzkeen zubi horiek osatzeko? Ez du lan samurra.
Mundu mailako inperioaren urbs estatubatuarra –eta haren periferiako lurbira osoa– Donald Trumpen bigarren agintaldirako kontuak ateratzen ahalegintzen ari garenean, tentsioak gorabidean jarraitzen du datozen lau urteetan, zalantzarik gabe, arreta-gune nagusietakoa... [+]
Azkenean, odolik isuri gabe amaitu da apirilaz geroztik Sabina/Xianbin/Escoda atoloiaren urmaelean, Spratley uhartediaren ekialdean, BRP Teresa Magbanua, Filipinen kosta-zaintzako ontziaren aingura-aldi luze bezain atezua. Irailaren 15ean, igandez, aingura jaso eta porturantz... [+]
Hanlonen printzipioaren juzgu egin beharko da, agian: “Inoiz ez iezaiozu gaiztakeriari egotzi ergelkeriak ederki esplika dezakeena”. Protagonista nagusiek biziro hobesten dute aukera hori.
“Hodeia” izen etereoak ezkutatzen ditu ur eta energia kantitate handiak kontsumitzen dituzten zerbitzariz betetako pabiloiak. Bada, adimen artifizialak ere badu B aldea: Asia, Afrika eta Hego Amerikako milioika pertsonen lan esplotazioa. The Washington Posten... [+]
Asteartean Elkanoren Lehorreratzea herri antzerki berezia egingo dute Getarian. Eusko Jaurlaritzak ezarritako jai egunarekin bat eta Elkano Cadizko Sanlúcar de Barramedara heldu zela 500 urte bete direla eta. Halere, ez da mundu bira horrek eragindako lehorreratze... [+]
Walden Bello Filipinetako idazle, ikerlari eta antiglobalizazio aktibista ezaguna abuztuaren 8an atxilotu zuten; abuztuaren 9an fidantzapean atera zuten kartzelatik behin behinean. Focus on the Global South Gobernuz Kanpoko Erakundearen zuzendari exekutiboa da Bello, besteak... [+]
Filipinetako Rodrigo Duterte presidenteak adierazi du Lapu-Lapu heroi nazionalaren estatua handiagoa eta altuagoa izatea nahi duela, Fernando Magallaes konkistatzaile portugaldarrarenak baino. Mundu Biraren espedizioan Joan Sebastian Elkanoren nagusia izan zen Magallaes, hil... [+]
Erasoen erdia baino gehiago Kolonbian, Mexikon eta Filipinetan gertatu ziren, Global Witness erakundeak emandako datuen arabera. Klima larrialdia areagotzen doan neurrian, "haien lurra eta gure planeta defendatzen duten" pertsonen aurkako indarkeria ere areagotu egiten... [+]
Rodrigo Duterte Filipinetako presidenteak konfinamendua betetzen ez dutenei tiro egiteko agindu du. Herrialdeko biztanleria osoaren %16a pobrezian bizi da, eta kaleetan lan egitea da bizirauteko duten era bakarra.
Vicente L. Rafael historia irakaslea da AEBetako Seattleko Washington Unibertsitatean. Elkanoren Mundu Birari buruz Euskal Herrian ekoitzi eta diruz lagundutako filmak piztu duen eztabaidaz idatzi du Filipinetako Rappler hedabidean. Espainiako inperioaren krudelkeriak ezkutatu... [+]
Espainiako eta Euskal Herriko erakunde pubilkoen diruz lagundutako eta sustatutako Elkano, lehen mundu bira filma animaziozko lanik onenaren Goya sarirako izendatu dute. Bien bitartean, film hori bera zinemetan eskaini ala ez aztertzen ari dira Filipinetan, hango banatzaileak... [+]
Twitter bidez agerian utzi dute Elkanoren filmeko pertsonaia nagusiak Mexikoko konkistan girotutako El doradorako Bidea filmaren kopia direla. Euskal Herrian Elkanori buruz egindako filmak kritika gogorrak jasotzen jarraitzen du Filipinetan.