AEBetako hauteskundeetan ez galtzeko jakin beharrekoak
AEBetako hauteskundeak azaroaren 8an egingo dira, asteartean. Hauteskunde sistema berezia dute estatubatuarrek eta horrek hainbat duda sortzen ditu. Hemen argibide batzuk.
Zer esan nahi du sufragio ez zuzen bidez bozkatzeak?
Estatu Batuetan era honetan egiten dira. Herritarrek ez dute zuzenean presidentea hautatzen, hau nor izango den aukeratuko duten hauteslekuko delegatuak baizik. Guztira 538 dira 50 estatu eta Columbiako barrutiaren artean banatuak. Biztanle kopuruaren arabera banatzen dira hauek. Estatu bakoitzean garaile ateratzen den alderdiak bertako delegatu guztiak bereganatzen ditu. Presidenteak gutxienez 270en aldeko bozka behar du kargua hartzeko. Beraz, hautagai batek hauteskundeak gal ditzake maila nazionalean bozka gehiago izan arren.
Zergatik dira hain garrantzitsuak “estatu klabeak”?
Estatu klabeak jatorriz ez demokratak ezta errepublikanoak direnak dira. Hauetan bi alderdi handien arteko alde txikia erakusten dute inkestek. Bozka kopurua baino garrantzitsuagoa da hainbat estatutan garaipena lortzea, garaipenarekin bertako delegatu denak bereganatzen baitira. 2016ko hauteskundeetako estatu klabeak honakoak dira: Florida, Iowa, Pensilvania, Ohio, Ipar Carolina, Michigan, Nevada eta New Hampshire.
Nork bozka dezake?
Erregistratzea beharrezkoa da bozkatu aurretik. Baldintzak estatuz estatu aldatuz doaz, baina 18 urte edo gehiago izan behar dira bozkatu ahal izateko eta estatubatuar nazionalitatea izan.
Noiz jakingo da garailearen izena?
AEBetako ordu aldaketaren eraginez, hiru ordukoa mendebaldeko kostatik ekialdekora, hainbat estatu kontaketarekin hasirik egongo dira beste batzuk hauteslekuak itxi baino lehen. Lehen emaitza ofizialak Euskal Herrira gaueko ordu batak aldera iritsiko dira. Hala ere, ekialdeko estatuak klabe bilakatzen badira emaitza goizeko zazpiak arte luza daiteke.
Hautagai batek 270 delegatuak lortzean garailetzat hartzen da, baina ez da jendartera irteten galtzaileak bere garaipena onartu arte.
Nola aukeratzen dira alderdietako hautagaiak?
Hillary Clinton eta Donald Trump, alderdi demokrata eta errepublikanoko konbentzioetan hautatuak izan ziren urrenez urren. Aurretik primario prozesu bat egin zuten. Alderdi bakoitzeko hautagai desberdinek hauteskunde, herrietako asanblada eta beste bide batzuen bidez konbentziorako babesa eskuratu beharra izan zuten. Clintonek Bernie Sanders izan zuen arerio nagusi. Trumpek, berriz, hamazazpi hautagaiei egin zien aurre primarioetan.
Nola interpretatu inkestak?
Maila nazionalean egiten diren inkestak ulertzeko zailak dira, ez baitira botoak guztira kontatu behar. Hauteskundeak estatu zehatz batzuetan erabakitzen dira, beraz, estatu horietako emaitzei begiratu behar zaie. Estatu bateko %1eko aldeak delegatu kopuru desberdina mugi dezake alde batera edo bestera.
Presidenteaz gain zer hautatzen da asteartean?
Presidente eta presidente karguez gain, goiko ganbera osatzen duten 100 senatarien herena aukeratuko dira. Horiekin batera ordezkarien ganbera osatzen duten 435 kideak berrituko dira. Senaturako irteten diren emaitzak garrantzitsuak izango dira, errepublikanoek egun duten gehiengo osoa gal baitezakete.
Noiz izendatuko da presidente berria?
AEBetako konstituzioaren arabera hauteskundeak ospatu ondorengo urtearen urtarrilaren 2an egin behar dio zin karguari presidente berriak.
Etxe Zuriko maizterrak larunbatean iragarri zuen EB Europako Batasunaren esportazioei %30eko muga zergak ezarriko dizkiela abuztuaren 1etik aurrera, biak merkataritza akordio batera ez iritsiz gero. Horren aurrean, AEBei muga zergak igotzeko prest dagoela adierazi du EBk... [+]
AEBek Francesca Albanese NBEk Palestinar Lurraldeetan duen errelatore berezia zigortu dute genozidioari buruzko txostena argitaratu eta egun gutxira. Albanesek sare sozialetan azaldu duenez, “boteregabeen alde hitz egiten dutenak boteretsuek zigortzea ez da indar... [+]
Ondasunak blokeatu eta trantsakzio ekonomikoak egitea debekatu dio Washingtonek Frances Albanese NBEk Palestinar Lurraldeetan duen errelatore bereziari. Nazioarteko Zigor Auzitegian "Israel eta AEBetako herritarrak ikertzeko ekimenetan zuzenean kolaboratzea" leporatu... [+]
Errealitatea da dirua ez dela nahikoa ontziolak nahieran sortu eta itsasontziak nahi ahala egiteko. Kokapenak, azpiegiturak, laneskua, lehengaiak, talentua, eskarmentua… gauza asko behar dira, diruaz gain. Ontziolak erauztea oso “erraza” izan zen AEBentzat;... [+]
Hamasek jakinarazi du Palestinako erresistentziako beste taldeekin hitz egin duela AEBek, Egiptok eta Qatarrek proposaturiko meniaz, eta "pozik" hartu dutela. 60 eguneko su-etenaz gain, akordioak barne hartuko luke Hamasek Gazan dituen hamar bahitu israeldar askatzea,... [+]
BRICS+ taldeak hamazazpigarren gailurra egin berri du Rio de Janeiron, eta herrialde parte hartzaileek oharra argitaratu dute Trumpen muga zergak eta Iranen aurka eginiko erasoak gaitzetsiz. Erantzun gisa, AEBetako presidenteak mehatxu egin die "Amerikaren aurkako... [+]
Hagan ekainaren 25ean NATOk egindako goi-bileran, gastu militarra herrialde bakoitzaren BPGaren %5 izateko konpromisoa hartu dute Aliantza Atlantikoko Itunaren Erakundeko kide diren estatuek. Horretarako hamar urteko epea izango dute, 2035 arte. Erabaki horrekin, 2014an... [+]
Duela astebete Hagan egindako NATOren goi bilera historia handian gogoratu beharko da –batez ere egitasmoa egikaritzen bada– “BPGaren ehuneko 5aren bilkura” izan delako.
Hamar urteko epea dute NATOko estatu-kideek helburu hori lortzeko. Espainiak ere sinatu du akordioa, baina, aldi berean, Mark Rutte aliantza atlantikoko idazkari nagusiaren gutun bat eskuratu du Pedro Sánchezek, ustez "malgutasuna" emango liokeena. Donald Trumpek... [+]
Asteazkenean bozkatuko dute NATOra bideratutako diru kopurua, eta Pedro Sánchez Espainiako presidenteak kuoten igoeran lortutako salbuespenak haserrea piztu du AEBetako eta Europako zenbait herrialdetako gobernuetan.
Wesley Clark AEBetako jeneralak azaldu zuen moduan, 2001eko plana zen bost urtetan zazpi herrialde hartzea: Afganistan, Irak, Somalia, Sudan, Libano, Siria eta Iran. Ez dira bost urte izan, baina denak, azkena Siria, erori dira, Iran izan ezik.
Iranek erasoak Sirian, Iraken... [+]
Irango hiru gune nuklearrei eraso diete AEBek pasa den asteburuan. Donald Trump eta aiatolaren arteko pultsuan eta Netanyahuren rolean zentratu dira hedabideak albistea ematerakoan, ez ordea bertoko zein diasporako herritarren larritasunean: Teheranetik ihes egiteko bultzakada,... [+]
AEBetako Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten batek dio gune nuklearrei eginiko erasoek ez dutela Irango gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Etxe Zuriko bozeramaile Karoline Leavitt-ek leporatu... [+]
Iranek AEBen Qatarreko base militarrari eraso egin ostean eman du ustezko akordioaren berri Etxe Zuriko maizterrak, Truth Social sare sozialean. Ostean, Israelgo Gobernuak adierazi du Trumpen proposamena onartu duela, eta berdina egin du Irango Segurtasun Nazionaleko... [+]