AEBetako hauteskundeetan ez galtzeko jakin beharrekoak
AEBetako hauteskundeak azaroaren 8an egingo dira, asteartean. Hauteskunde sistema berezia dute estatubatuarrek eta horrek hainbat duda sortzen ditu. Hemen argibide batzuk.
Zer esan nahi du sufragio ez zuzen bidez bozkatzeak?
Estatu Batuetan era honetan egiten dira. Herritarrek ez dute zuzenean presidentea hautatzen, hau nor izango den aukeratuko duten hauteslekuko delegatuak baizik. Guztira 538 dira 50 estatu eta Columbiako barrutiaren artean banatuak. Biztanle kopuruaren arabera banatzen dira hauek. Estatu bakoitzean garaile ateratzen den alderdiak bertako delegatu guztiak bereganatzen ditu. Presidenteak gutxienez 270en aldeko bozka behar du kargua hartzeko. Beraz, hautagai batek hauteskundeak gal ditzake maila nazionalean bozka gehiago izan arren.
Zergatik dira hain garrantzitsuak “estatu klabeak”?
Estatu klabeak jatorriz ez demokratak ezta errepublikanoak direnak dira. Hauetan bi alderdi handien arteko alde txikia erakusten dute inkestek. Bozka kopurua baino garrantzitsuagoa da hainbat estatutan garaipena lortzea, garaipenarekin bertako delegatu denak bereganatzen baitira. 2016ko hauteskundeetako estatu klabeak honakoak dira: Florida, Iowa, Pensilvania, Ohio, Ipar Carolina, Michigan, Nevada eta New Hampshire.
Nork bozka dezake?
Erregistratzea beharrezkoa da bozkatu aurretik. Baldintzak estatuz estatu aldatuz doaz, baina 18 urte edo gehiago izan behar dira bozkatu ahal izateko eta estatubatuar nazionalitatea izan.
Noiz jakingo da garailearen izena?
AEBetako ordu aldaketaren eraginez, hiru ordukoa mendebaldeko kostatik ekialdekora, hainbat estatu kontaketarekin hasirik egongo dira beste batzuk hauteslekuak itxi baino lehen. Lehen emaitza ofizialak Euskal Herrira gaueko ordu batak aldera iritsiko dira. Hala ere, ekialdeko estatuak klabe bilakatzen badira emaitza goizeko zazpiak arte luza daiteke.
Hautagai batek 270 delegatuak lortzean garailetzat hartzen da, baina ez da jendartera irteten galtzaileak bere garaipena onartu arte.
Nola aukeratzen dira alderdietako hautagaiak?
Hillary Clinton eta Donald Trump, alderdi demokrata eta errepublikanoko konbentzioetan hautatuak izan ziren urrenez urren. Aurretik primario prozesu bat egin zuten. Alderdi bakoitzeko hautagai desberdinek hauteskunde, herrietako asanblada eta beste bide batzuen bidez konbentziorako babesa eskuratu beharra izan zuten. Clintonek Bernie Sanders izan zuen arerio nagusi. Trumpek, berriz, hamazazpi hautagaiei egin zien aurre primarioetan.
Nola interpretatu inkestak?
Maila nazionalean egiten diren inkestak ulertzeko zailak dira, ez baitira botoak guztira kontatu behar. Hauteskundeak estatu zehatz batzuetan erabakitzen dira, beraz, estatu horietako emaitzei begiratu behar zaie. Estatu bateko %1eko aldeak delegatu kopuru desberdina mugi dezake alde batera edo bestera.
Presidenteaz gain zer hautatzen da asteartean?
Presidente eta presidente karguez gain, goiko ganbera osatzen duten 100 senatarien herena aukeratuko dira. Horiekin batera ordezkarien ganbera osatzen duten 435 kideak berrituko dira. Senaturako irteten diren emaitzak garrantzitsuak izango dira, errepublikanoek egun duten gehiengo osoa gal baitezakete.
Noiz izendatuko da presidente berria?
AEBetako konstituzioaren arabera hauteskundeak ospatu ondorengo urtearen urtarrilaren 2an egin behar dio zin karguari presidente berriak.
Inork ezingo du uka Bagram aire-basearen estrategikotasuna. Ez soilik Afganistanerako. Bada, horrexegatik-edo, orain, Donald Trump delako batek berreskuratu egin nahi du Bagram aire-basea Estatu Batuentzat.
Truth Social bere sare sozialean eman du berria Erresuma Batuan egin duen bisitaldian, eta adierazi du mugimendua erakunde terrorista izendatuko duela. Legelari askok, ordea, laster azpimarratu dute hori egiteko AEBetako presidenteak izango dituen arazoak.
Auzitegi Gorenak 27 urte eta hiru hilabeteko kartzela-zigorra ezarri dio Jair Bolsonarori, Latinoamerikako ultraeskuindarren erreferenteari, Lularen aurka hauteskundeak galdu ostean, 2022an estatu-kolpe saiakera baten buru izateagatik.
Utahko Unibertsitatean, 3.000 entzuleren aitzinean diskurtsoa zabaltzen ari zela gertatu da hilketa asteazkenean. Donald Trumpen hurbileko aurpegi ezaguna zen Kirk.
Trumpen muga-zergen dantza da azken hilabeteetako berri nagusietako bat. Gerra komertziala eta ekonomikoa hedabideen eta analisten ahotan daude oraindik ere. Gehienetan, baina, herritarrei gauzak era oso sinplean azaltzen zaizkie, gutxi-asko esanez Etxe Zurian ero bat dagoela... [+]
Emmanuel Macron Frantziako lehendakariak adierazi du 26 herrialde prest direla gerra amaitu ondoren Ukrainan indar militarra zabaltzeko, “lurrez, airez edo itsasoz” parte hartuz. Vladimir Putin buruzagi errusiarrak erantzun die ez duela horrelakorik onartuko, ez... [+]
Trumpek asteartean baieztatu du Venezuelako ontzi bati eraso egin eta bertan zeuden 11 lagunak hil dituela. Hildakoak Tren de Aragua "talde terroristako" kideak zirela eta droga trafikoan ari zirela adierazi du Donald Trumpek. Venezuelak dio bideoa Adimen Artifizialez... [+]
AEBetan, Apelazio Auzitegiak Donald Trump presidenteak ezarritako muga zerga gehienak bertan behera utzi ditu. Dena den, ez ditu urriaren 14ra arte indargabetuko, eta bitartean, ia segurua da Trumpek helegitea jarriko duela. Presidenteak uste du Auzitegi Gorenak arrazoia emango... [+]
Jeffrey Kruse buru zen Defentsa Departamentuko inteligentzia zerbitzuek eginiko txosten baten arabera, AEBek Irango gune nuklearrei eginiko erasoek ez zuten Teheranen gaitasun nuklearra "guztiz suntsitu", bizpahiru hilabetez atzeratu baizik. Trumpek, ordea, adierazi zuen... [+]
.jpg)
Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.
AEBko Zientzia Fundazioaren Antartikako Programak (USAP) jakitera eman duenez, Antartikako ikerketa-baseetan 2022-2024an egin duten galdeketan, parte-hartzaileen % 41k adierazi du sexu-erasoa edo sexu-jazarpena jasan duela.
AEBetako presidentea Zelenskirekin eta Europako haren aliatuekin bildu da astelehenean, Etxe Zurian. Badirudi Trumpek ontzat jo duela Vladimir Putinek ostiralean izandako bileran proposatutakoa: Ukrainako gerra amaitzeko Kiev "lurralde truke posibleez" hitz egiteko gai... [+]
Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]
AEBetako presidenteak Ukrainarekin su-eten akordio batera iristeko ezarritako epea amaituta, Alaskan bilduko dira Trump eta Putin ostiralean. Bloomberg hedabidearen arabera, Errusia eta AEBak gerra "izozteko" plan bat prestatzen ari dira, Moskuk orain arte Ukrainan... [+]