Abya Yala: eskuin faxista eta esker otzana
Lerrook idazten nabilela, Peruko armadaren balak herri desarmatua erailtzen ari dira Juliacan. Limako oligarkia arrazistaren eta kolonialaren zerbitzura dago Peruko armada, armada kriminala. Herriaren zapaltzaile eta inperialismo estatubatuarraren interesei belaunikatua, zuria. Peru bere ondare bihurtu duen oligarkiak ez du onartzen botereari aurre egin izana Peruko herri indioak, beltzak eta mestizoak, landa eremuko irakasle kitxua eta rondero laborari bat presidente bihurtuarazi zutenean. Eta, horregatik, presidente karguaren lehen egunetik, konspiratu egin dute boteretik kentzeko, kongresua erabiliz “diziplinatzeko”, bere garaian haien arbasoek zartailua erabiltzen zuten modura. Izan ere, nahiz eta Pedro Castillok askotariko kontzesioak egin dizkien, edo are gehiago, kontzesio horiengatik zehazki, boteretsu sentitu dira herri nahia gutxiesteko.
Peru bere ondare bihurtu duen oligarkiak ez du onartzen botereari aurre egin izana Peruko herri indioak, beltzak eta mestizoak
Hala ere, Peruko herri mobilizatua nazkatuta dago bere pobreziaren truke ordaintzeaz gutxi batzuen aberastasuna, baita multinazional estatubatuarrei eta europarrei beren herrialdeko aberastasunak sistematikoki entregatzeaz ere. Kaleak hartu ditu herriak, benetako eraldaketa bat eskatzeko. Eraldaketa horretarako, ezinbestean, presidente izatera jolasten duen txotxongilo traidoreak uko egin behar du, eta Biltzar Konstituziogilea ezarri behar da, lotura klasista eta kolonialekin etengo duen bestelako Peru bat eraikitzeko.
Herri proiektu horren aurka, indarkeria errepresiogilea lehertu da. Muturreko indarkeria eta legez kontrako Peruko Gobernuaren errepresio basatiaren aurreko isiltasun mediatikoa izugarria da; jada dozenaka dira hildakoak. Brasilen kasuan, berriz, alderantziz, ordena indarren pasibotasuna nagusitu da, Bolsonaro zaleak Brasilgo instituzio nagusietara sartu zirenean eta txikizioak eragin zituztenean; bide eman zieten Bolsonaro zaleei. Neurgailu bikoitz hori ez da berria Abya Yalan, eskuin oligarkikoek estatuaren bitarteko esanguratsuak kontrolatzen baitituzte. Eta, ikusi bezala, herriak ausardiaz erantzuten duenean eta eliteak zuritzen ez dituen presidenteak hautatzen dituenean, ez dute inolako arazorik estatu kolpeak emateko, Bolivian eta Hondurasen gertatu bezala, ezta militarrek “ordena ezar dezatela” eta “gaizki” botatzen duten herriak diziplina ditzatela eskatzeko ere. Hor erakusten dute benetako sena: biolentoak direla, arrazistak, klasistak eta intoleranteak.
Iraultza politikoak sistema kapitalistari azpiak jango dizkion benetako iraultza sozialera igaro behar du
Nahiz eta kontinentean herri mugimenduek aurrerapenak izan dituzten eta ezker gobernuak ere iritsi diren boterera, eliteek herri prozesuak sabotatzeko behar adina botere izaten jarraitzen dute, eta ezinbestekoa da hori ulertzea. Pobreziaren aurkako eta herri duintasunaren aldeko borrokei dagokienez, mende hasieran nolabaiteko hamarkada irabazia izan bazen ere, Lularen, Evoren, Chavezen edo Correaren gobernuek ez zuten lortu eliteen botere ekonomikoaren oinarriak itotzea, ez baitzuten zalantzan jarri ekoizpen bitartekoen jabetza bidegabea. Hau da, iraultza politikoak sistema kapitalistari azpiak jango dizkion benetako iraultza sozialera igaro behar du, eta horrek botere espazioetan langile klaseak eta herri sektoreak egotea eskatzen du. Atsekabetu egiten nau esateak ezker gobernuen azken olatu hau ahulago eta otzanago ageri dela, eta, tamalez, larrutik ordaindu dela; herri mobilizazio izugarri bat, odola eta sakrifizioa.
Langileak, laborariak, indigenak erailtzen jarraitzen dute balek. Gaur Juliacan, atzo Senkatan eta Sacaban, eta baita Medellingo auzoetan ere. Eta pobreenek uzten dute odola etorkizuna argitzeko; ez da bidezkoa aldaketa estetiko hutsengatik uztea. Edo errotik eraldatzen dira gure herriak katez lotzen dituzten egitura kapitalista eta kolonialak, edo, lehenago edo beranduago, botere ekonomikoaren jabeek, beren armadaz eta aparatu produktiboaren kontrolaz, garaitu egingo gaituzte. Zeren, berniz demokratikopean aurpegi argiki faxista ezkutatzen duen eskuin oligarkiko bati ari gara aurre egiten. Eta, Durruti handiak esango lukeen modura, “faxismoari ez zaio kontra egiten, birrindu egin behar da”.
René Behoteguy Chávez, boliviarra eta Askapenako militantea
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
2025ean hazkunde ekonomiko txikia (%0,6) ez da gai izango langabezia-tasak %8ko muga gainditzea saihesteko; Zor Publikoak bi bilioi euro (BPGren %115) gainditzen ditu EK-k ezarritako %60aren oso gainetik, eta Gastu Publikoak estratosferan jarraitzen du.
Horri gehitu behar... [+]
Eskubide linguistikoen ikuspegi integratzaile baten eskaintza dugu gaurkoa.
Espainiako supremazismo linguistikoa osasuntsu eta bizkor ageri zaigu, “hooligan” samalda anitz baten babesaz eta komunikabide indartsuez sustatua. Azken aurreko lagina Santi Martinezena... [+]
Euskal Herri osoan —beste herrialdeetan bezalatsu— jairik ez da falta. Negu giroan ere asko badira ospatzen direnak, uda-garaian ez da festa gabeko egunik. Egun-argi luzeak eta gau epelak jendea etxe zuloetatik kanpora, kalera ateratzeko aproposak dira eta jai giroan... [+]
Azken asteetan bolo-bolo dabil Poliziaren eta, zehatzago esanda, Ertzaintzaren gaineko eztabaida. Tamalez, eztabaida piztearen arrazoia ez dira horiek Euskal Herri Langilearen kontra erabiltzen dituzten biolentzia eta jazarpen sistematikoa. Horren ordez, Ertzaintzaren eta bere... [+]
Artikulu honek badu testuinguru bat lerroburuaren gainetik, Hernaniko Udalean Kontxita Beitiak aurkeztutako Euskal Euskal Errepublikaren aldeko mozioa onartu ez izana. Harira!
Prozesu heterokronikoa
Kultura judeokristau, musulmana eta platonismoaren ustez, denbora aurrera... [+]
A zer zortea gurea! Inork nahi ez duen edozein industria-proiekturentzako puntu bero gogokoena gara gu! Ezkerraldea eta Meatzaldea, beti prest beste leku batzuetan gogaitzen duen guztia beso zabalik hartzeko. Petronor? Ederto. Lindane-hobi bat? Aurrera. Dorre elektrikoak gure... [+]
Hemengo politikariek haien diskurtsotan immigranteen etorreraren alde edo kontra egiten dute. Immigrante ez-zurien etorreraren alde edo kontra, noski. Beste mugimenduak ez dut uste gehiegi inporta zaizkienik, edozein alderditakoak izanik ere. Tronu altu-altu batetik begiratzen... [+]
Duela gutxi Eusko Jaurlaritzak bultzatutako "Euskadiko Osasun Ituna" izenekoaren porrota ez da anekdota politiko soil bat, ezta osasun-kudeaketan unean-uneko estropezu bat ere. EAEko osasunaren ikuspegi kolektibo, inklusibo eta benetan publiko bat galtzea politika... [+]
Euskarak urte luzeetan ezaguturiko zapalkuntzaren ondorio larriak, frankismoaren errepresio itogarriak, baita gure hizkuntzarekiko erakutsi zuen jarrera erasokorrak ere, piztu zituzten herri honen euskaldungoaren kontzientzia eta oldarra. Eguneroko esperientziaren egoera larriak... [+]
Sentitzen dut, baina kosta egiten zait sinestea. Yeray Alvarez Athleticeko jokalariak analisi batean positibo eman izanak berriro azaleratu du kirolean existitzen den dopinaren inguruko eztabaida. Eliteko kirolean, hobeto esanda; eta horra hor auziaren gakoa. Kirolari... [+]
Futbola herriaren opioa zela zioten batzuk; garrantzitsuak ez diren gauzetan garrantzitsuena dela pentsatzen dute hainbatek; kapitalismo basatienarekin lotzen duenik ere bada… Nire iritziz, gizartearen isla soila da; herritarron gabezia eta arazo askoren isla.
Ez zait... [+]
Hizkuntzalari ospetsu José Ignacio Hualdek hiru joera nagusi bereizi ditu euskaldun berrien artean, batuarekiko harremanari dagokionez: euskalki biziko herrietan, gazteek etxean euskalkia darabilte eta eskolan batua; gaztelaniaz hitz egiten den hiriguneetan, gehienek batua... [+]