1974ko Supergreba
Gaurko egunez, duela 50 urte, Euskal Herriko langile mugimenduak bere historiako kapitulu garrantzitsua idatzi zuen. Hegoaldean 200.000 langilek greba orokorra egin zuten erregimen frankistaren aurka. Mobilizazio hark argi utzi zuen Euskal Herriko mugimendu antifrankista Espainiakoaren oso bestelakoa zela.
Greba urte bereko udaberrian hasi zen prestatzen. CCOOren koordinadora orokorrean udazkenerako 24 orduko lanuztea proposatu zuten. Alabaina, PCE burgesiaren sektoreak antifrankismora erakarri nahian zebilen eta uztailean Junta Democrática delakoa aurkeztu zuten horretarako. Ondorioz, Espainiako CCOOk grebaren ideia baztertu zuen, burgesiaren sektore demokratikoak ez urruntzeko. Hego Euskal Herriko CCOOn, ordea, PCEk pisu apalagoa zeukan. Ezkerrerago kokatutako indar politikoek –batik bat MCE, ORT eta LCR-ETA VI bezalako indar iraultzaileek– aurrera egitea erabaki zuten. Deialdiak aldarrikapen zerrenda edo “plataforma” bateratu bat zekarren, gai ekonomiko eta politikoak nahasten zituena. Abenduaren 11rako ezarri zuten zita.
Aurreko egunetan, abenduaren 2 eta 3an ETApm-k, LAIAk eta Gipuzkoako Langile Komiteek preso politikoen aldeko greba deialdia egin zuten. Mobilizazio hark, ordea, oihartzun mugatua izan zuen. Soilik Gipuzkoako eskualde batzuetan izan zuen jarraipen nabarmena, batik bat, Goierrin eta Oarsoaldean. Giroa berotzen ari zen, baina onena etortzeko zegoen.
Grebaren eguna iritsitakoan, hamarnaka lantoki, denda eta ikastetxe itxi zituzten, grebalariek kaleak hartu zituzten. Lanuztea oso zabala izan zen, batik bat Gipuzkoa, Bizkaia eta Nafarroa Garaian. Egun hartan 500 lagun atxilotu zituzten eta Hernanin eta Tolosan segurtasun indarrek suzko armak baliatu zituzten manifestarien aurka. Grebak ezustean harrapatu zituen, bai agintari frankistak eta baita PCE bera ere. Cambio 16 aldizkariaren lerroburuak halaxe deskribatu zuen egoera: “Pais Vasco. Superhuelga”.
Mobilizazio hark hainbat ondorio izan zituen. 1) Agerian utzi zuen Hego Euskal Herriko langile mugimenduren indar korrelazio berezia. Mobilizazio horren bidez, PCEren ezkerrera kokatzen ziren alderdiek giharra erakutsi zuten eta errespetua irabazi zuten. Posible zen milaka lagun kalera ateratzea aldarrikapen politiko eta ekonomikoekin; baita PCEren iritziaren kontra ere. Ezker abertzaleak, bestalde, artean masa-mobilizazioak gidatzeko gaitasun apala zeukan. 2) Indar korrelazio hark Euskal Herriko CCOO bitan zatitzea eragin zuen. PCEren aldeko sektore moderatuak CONE koordinadora eratu zuten, Ezkerraldeko eta Gipuzkoako batzordeen atal baten babesa zeukana. Ezker erradikalak bultzatutakoek, aldiz, CECO eratu zuten, Nafarroako batzorde guztiak, Gipuzkoako gehienak eta Bizkaikoen parte bat elkartzen zituena. 3) Abenduaren 11ko ajeetatik langile mugimenduak beste mugarri garrantzitsu bat jarri zuen. Potasas de Navarra meatzean, greban parte hartu zuten enplegatu batzuei zigorrak ezarri zizkieten. Horiei aurre egiteko meatzariek hamabost eguneko itxialdia egin zuten 1975eko urtarrilean. Lurrazpian zeuden bitartean, lurrazalean Nafarroak beste greba orokor bat bizi izan zuen, abenduaren 11tik apenas aste gutxi batzuk pasatu zirenean.
Eta hala, irrintzi bat entzun zen ezpataren aurrean. Abenduaren 11koa eta gero beste asko etorri ziren. Askok iraultzaren bezpera ikusi zuen orduko mobilizazioetan, baina diktadura eta gero ez zen goiz-alba gorririk izan. Hala ere, merezi zuen borrokatzea.
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
Gorpuzkiak aurkitu eta lurpetik atera ahal izateko ezinbestekoa izan da Gesalaz Muniango bi bizilagunen testigantza: Lucio eta Domingo Zabalza anaiek adierazi zuten, haur zirela, hainbat pertsona lurperatu zituztela leku horretan Guesalazko haranean, herri horretako... [+]
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Donostiako hirigunetik Urumeak banandua, nekazaritza eremu zabala zen Egia: Nabarrizene, Txurkoene, Mikelaene, Polloene... 70 baserri baino gehiago zeudela uste da. Trenbidearen etorrerak beste destino petral bat ekarri zien lur horiei, ordea: zerbitzuetarako eta... [+]
Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]
Urtemugak hausnarketarako parada izaten dira. Atzera begira jarri, egindako bideari begiratu eta, oraina ulertuta, geroa pentsatzeko. 2025 honetan, urtemuga biribila bete dugu: Gipuzkoa izenaren idatzizko lehen aipamenetik mila urte bete dira, eta aukera ezin hobea iruditu zaigu... [+]
1991n Alpeetako glaziar batean aurkitu zutenetik, hotzak hain ondo kontserbatutako Ötziren gorpuzkinak informazio iturri oparoa izan dira. Berriki Communications Biology aldizkarian aditzera eman dutenez, momia naturalaren kaxa torazikoa digitalki berregin dute, eta Homo... [+]
Historia garaikideko basakeriarik handienetakoak dira Hiroshimaren eta Nagasakiren bonbardaketak. 1945eko abuztuan, hiru eguneko epean, bi bonba atomiko jaurti zituzten lehen aldiz historian eta bi hiritako biztanleak modu indiskriminatuan hil zituzten. 1945aren amaierarako,... [+]
Mainz (Alemania), 1454. Johannes Gutenbergek eskala handian inprimatutako lehen liburua argitaratu zuen, Berrogeita bi lerroko Biblia izenez ezagutzen dena. Gutenbergek ez zuen inprenta asmatu; dakigula, Txinan, 1040an, Bi Shengek asmatu zuen inprimatzeko lehen makina... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Joan den astelehenean, Paris inguruko Bougival herrian izenpetu zen "oinarrizko akordioa", Kanakiaren etorkizun politikoari buruzko dokumentu garrantzitsua. Testuinguru honetan, Kanakiako Nazio Askapenerako Fronte Sozialistak bere lehen adierazpen ofiziala plazaratu... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]
Duela bi urte Aranzadi Zientzia Elkarteak neandertalek egindako harrizko tresna batzuk eta haiek jandako animalien hezurrak aurkitu zituzten San Adriango koban. Horrela jakin zuten neandertalek duela 40.000 urte koba hori erabili zutela. Aurten egin duten indusketa-kanpainan... [+]