Olatz Altunaren proposamenaren harira
Olatz Altunari Indartu, berritu, bizi goiburudun artikulua argitaratu diote %100 euskalduna den egunkari bakarrean. Artikulu interesgarri eta mamitsuari, ohar batzuk egitera ausartuko naiz baina, atrebentzia ez bada.
Printzipioak adostu:
Printzipioak adostea aipatu du Olatzek lehentasun “errealitate soziolinguistikoan eta etorkizunera begirako jomugan oinarrituta”, eta baita “hiru printzipio orokor” proposatu ere.
1) “Euskara da Euskal Herriko berezko hizkuntza: inon erabiltzekotan hemen erabiliko da, eta soilik guri dagokigu eustea”. Ados, berezkoa “eta jatorrizkoa” gehituko nuke.
2) “Gaur egun gizarte eleaniztunean bizi gara, ez gizarte elebidunean”. Ezin ados egon. Batetik beti (edo) izan direlako bi hizkuntza baino gehiago bizirik Euskal Herrian, egungo oparotasunarekin ez bada ere. Bestetik, praktikan, jardun pribatuez gaindi, gure gizartea gazteleraduna delako alde batean, eta frantsesduna bestean. Hegoaldean badira oraindik herri elebidun batzuk, “arnasgune” deitzen ditugun horiek; Iparraldean… ez dakit.
Bestela adieraziko nuke:
“Egun gizarte erdaldunduan bizi gara. Gizarte bizitza espainieraz gauzatzen da oso nagusiki hegoaldean eta frantsesez iparraldean beste dozenaka hizkuntza-hiztunak ugariak izanagatik. Euskarak eskualde jakinetan dirau osasuntsu, baina nekez entzun daiteke hiriburuetan eta horietatik beherako eremuetan”.
3) “Ofizialtasuna eta lege-babesa behar ditu euskarak”. Ados. Egungoak baino sendoagoak gehituko nuke soilik.
Hiru printzipio gehiago erantsiko nituzke:
4) Euskal hiztunak dira “euskaldunak”. Euskalerritarrak dira denbora luzez Euskal Herrian bizi eta euren burua euskal herritartzat dutenak, euskaldun izan zein ez.
5) Euskaldunek bazterketa jasan dugu mende luzez gure hizkuntza, euskara, baztertua, gutxietsia eta debekatua izan delako, eta baztertua delako oraindik ere Euskal Herriko eremu aitortu baino zabalagoetan.
6) Euskal Herrian hiru hizkuntza dauzkagula esaten dute unionistek eta abertzale askok. Esaldiak bukatzea komeni da baina: “Euskal Herriko hiru hizkuntza dauzkagu, bai. Bi, gaztelera eta frantsesa, Estatuek inposatuak eta bat, euskara jatorrizkoa, zapaldua, gutxietsia eta kasurik onenean bigarren mailaratua.
Estatusa, adostasuna, gazteen jokabidea
Hizkuntzen estatusak definitzean, jasaten dugun bazterketa azpimarratu, eta bereoneratzeko eskubidea eta hizkuntza ofizialen artean lehentasuna aitortu beharko litzaioke euskarari.
Adostasuna nortzuen artean?
Euskaraz bizi nahi dugunon eskubideak bermatzeko prestutasuna agertzen dutenen arteko adostasuna behar dugu. Bigarren mailako izaten jarrai dezagun nahi dutenekin ez dugu, ez dago zer adostu. Giza eskubideak bermatzeko prest ez dauden supremazista horiekin zer adostu behar dugu ba?
Gazteen jokabideak erabakiko du –ez baldintzatu– euskararen geroa neurri handi batean. Eta Olatzek aipatu bezala, testuinguru soziolinguistikoak laguntzen ez badu, nekez hartuko dute euskara beren ohiko hizkuntzatzat, areago aintzat hartuz gero gehienek bigarren hizkuntza dutela euskara –eskolatik jasoa–, orain artean sekula ez bezala. Gure buruari iruzur egin nahi ez badiogu, aitortu beharko dugu baldintzak negargarriak direla; gazteei erdarazko itsasoa eta euskarazko errekasto batzuk baizik ez dizkiegula eskaintzen gaur-gaurkoz. Ikastetxetako erabilera mugatu-formal aspergarritik at, oso eskaintza mugatua aurkitzen dutela euskaraz gozatzeko. Alabaina, errealitateaz beste eginez, helduok nagusiki erdaraz bizitzeaz gain, euskara aurrera ateratzeko ardura gazteei bizkarreratu diegu, hara!
Ebaluazio ea diagnostiko berrituak aldiro-aldiro eskuartera datozkigun arren, erakunde publiko nagusiek nekez abiarazten dute ekimen sendorik, eta sortzen direnak udal eta mankomunitate (Lasarte-Oria, Agurain, Bermeo, Donostia, Oarsoaldea, UEMA…) jakinetatik sortuak dira, baliabide eta babes gehien dutenetatik (Eusko Jaurlaritza, Bilbo, Foru aldundiak)sortu ordez.
Bidegurutzean barik, errotonda bihurri batetik irten ezinda dirudien gizarte-ekimeneko euskalgintza esnatu eta piztu ezean, etorkizun oparorik irudikatzeak lanak ematen ditu, eragile nagusiak, alderdi eta sindikatu abertzaleak, ez baitaude hizkuntzari begira, oro har.
Tira, alderdi eta sindikatu unionistak bai. Horiek euskarari adi-adi daude, tiro egiteko baina.
Errotondatik irteteko bidearekin asmatuko dugulako esperantzaz…
(Jonjo Agirre Martinez hizkuntza normalizaziorako teknikaria da Eusko Jaurlaritzan)
Milaka lagun kalera atera dira asturiera hizkuntza ofizial gisa aldarrikatzera. Festa giroan eginiko manifestazioan, profil anitzeko herritarrek hartu dute parte: Antolatzaileen arabera, 30.000 lagunek; 5.000 udaltzainen aburuz
Bizitzeko proiektu baten aterpea izan asmo du. Aiaraldea Komunikazio Leihoak hauspotu du ekimena, eta komunikabide izatetik komunitate izateko jauzia ematen ari dira. Hezkuntza, feminismoa, kultura, ekonomia sozial eraldatzailea eta elikadura burujabetza ardatz, eta euskara bilgarri eta ibilgailu, bizitzeko alternatibak eraikitzen ari dira Aiaraldea Ekintzen Faktorian.
EAEko ikasleek ez dute lortzen; Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatu eta gaztelaniaz moldatzen dira, baina erdiak euskaraz ez. Hau da, A, B, D... letra zopa ereduak ez duela lortu gazteak elebidun izatea. Aitor Idigoras Steilaseko kideak ikastereduei buruzko eztabaida landu du eta beste hainbat faktorek eragiten duten ikasleen arteko segregazioaz ere aritu gara.
Zein ederra den “Euskaraz bizi nahi dut” edo euskara aldarrikatzeko beste esaldiren bat duen txapa (edo pin-a) soinean edo motxilan eramatea, kalean euskaraz idatzitako esaldi bat daraman kamisetadun norbaitekin gurutzatzea, baita alboko herriko “Euskal jaiak” iritsi eta koadrodun zapia lepoan jantzita euskararen aitzakian parranda itzela botatzea ere.
Lau lan-bilera eginen dira herritarren ekarpenak jasotzeko: maiatzaren 2an Tuteran, 4an Lizarran, 8an Barañainen eta hilabete amaieran Elizondon.
Hiritarrak eta herri txikietakoak, dantzariak eta kirolariak, interes eta talentu anitzeko gazteak elkartuko dira uztaileko EuskarAbenturan. Euskal Herriko herrialde guztietakoak daude taldean.
Berriako kazetari Garikoitz Goikoetxeak hitzaldia egin zuen Hernaniko Biterin apirilaren 11n. Euskara irabazteko bidean liburuan, euskalgintzako 100 eragileren iritziak bildu zituen. Liburuko edukia eta bere kazetari-esperientzia oinarri hartuta, aurrera begira hartu beharreko bideei buruz mintzatu zen.
Hitzaldia hamar galderatan egituratu zuen kazetariak, eta galdera bakoitzaren ondoren ideia, iritzi edo datu nagusi batzuk laburbildu. Honako hauek dira hamar galderak
1... [+]
Sortzen Elkarteak Besarkatu Ekimena ospatu du igandean Erriberrin, “euskarazko hezkuntzari ate berriak irekitzen ari diren familiak besarkatzeko”.
Zumaiako kaleetan ikusiko dituzu hemendik aurrera. Gidak azalpenak emango dizkie turistei: euskararen jatorriaz arituko da, non egiten den eta zein euskalki dituen esango die, hiztun kopurua asmatzeko zirikatuko ditu. Ez dute flysch ospetsuaz hitz egingo, euskal nortasunaz, kulturaz eta euskarari buruz baizik. Zumaiako Udaleko euskara eta turismo sailek sortutako ekimena da, eta haien belarrietara iritsi dena kontuan hartuta, tankera horretako bisita gidatu bakarra da Euskal Herrian.
Irunen euskarak bizi duen egoera kaxkarra irauli eta euskararen erabilerari bultzada emateko asmoarekin, Aitzondo euskara taldea osatu berri dute zenbait herritarrek. Joan den ostiralean egin zuten taldearen aurkezpena. Aitzondoko kideek nabarmendu dutenez, eragile indartsu baten beharra antzeman dute hirian, eta joan den azaroan taldea osatzeari ekin zioten.
