Iparraldeko ahate hazleak larri gripearen kontrako neurriengatik

  • Milaka ahate hil dituzte Frantzian hegaztien gripearen hedatzea gelditu nahian, abendu hasieran Tarn departamenduan agertutako eritasuna gero inguruko eskualdeetara zabaldu baitzen. Ipar Euskal Herriko baserritarrak ere behartu dituzte hegazti guztiak itxian edukitzera. Hegaztiak kanpoan edukiz hazkuntza naturala egiten duten hazleak krisian dira berriro, granja handietan milaka hegazti modu industrialean hazten dituzten konpainien erruz.


2017ko otsailaren 07an - 10:39
ELBko kideak Jean-Michel Berhoren (ezkerrean) etxaldean, atzean dituztela 'kriaxera' arrazako ahateak. (Argazkia: Laborari)
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Iaz krisa handia sortu ondoren, hegaztien gripeak berriz kalteak eragiten ditu aurten Frantzia hego-mendebaldean. Ipar Euskal Herrian hazkuntzarik ez du jo mementoan baina neurri zorrotzak aplikatzen dituzte guziei. Milaka ahate hiltzen ari dituzte Frantzian, hegaztien gripearen hedatzea gelditu nahian. Abendu hasieran, Tarn departamenduan agertu zen lehen kasua eta laster beste lauzpabost departamendutara zabaldu zen eritasuna. Tarneko hazkuntzatik hurbil hurbila zen beste etxalde batean zeuden ahateak hortik ateratzea erabaki zuen Vivadour kooperatibak, galtze ekonomikorik ez pairatzeko baina frogatu gabe ahateak gaixorik zauden ala ez. Horrela 7.000 ahate bidaliak izan ziren beste etxalde batzuetara eta biharamunean berean hiltzen hasi ziren. Gripearen hedatzean kooperatibak ukan duen ardura handia salatua izan da.

Eritasuna zabaltzen ari zela beti, eremu handi bateko ahate guziak (gripedunak ala ez) hilaraztea erabaki du frantses gobernuak, prebentzioz. Orotarat ia milioi bat ahate hil dituzte urtarrilaren 5etik geroz. Ipar Euskal Herria ez da eremu horren barne baina biosekuritate neurri zorrotzak aplikatu behar dituzte laborariek. Neurri hauek hazkuntza industrialaren arabera finkatu direla eta ez direla hazkuntza ttipientzat egokiak salatu du joan den astean ELB sindikatuak.

Ahateak Gerseko haztegi industrial batean. (Argazkia: NPA32)

Ahateak lekuz aldatzen Gerseko haztegi industrial batean. (Argazkia: NPA32)

Urtea hasi denetik, Frantziako ahate eta oilo guziak barnean atxikitzeko obligazioa badute hazleek, txori migratzaileek gripea pasazeko irriskua ez izaiteko. Hazkuntza kanpoan eramaiten duten hainbat laborarik ez dute neurri hori onartzen. «Gure ahateek kanpoan segitzen dute, barnean sartzeak ez du zentzurik. Gure abereak beti naturarekin kontaktuan izan dira eta ez dugu sekula arazorik izan», dio Jean-Michel Berho, Domintxineko ahate hazleak. Neurrietan graduazio bat behar dela dio ere Panpi Sainte-Marie ELBko idazkari nagusiak. «Nola pentsa daiteke neurri berdinak behar dituztela 300 oilo kanpoan hazten dituenak eta 30.000 oilo barnean dituenak? Irriskuak ez dira batera berdinak, beraz ez da onargarri denei gauza berdina inposatzea», dio Landibarreko laborariak, gastu ekonomikoak ere direla azpimarratuz.

Foie gras egiteko ahate hazkuntza oso industrializatu dela azken hamarkadan ohartarazi dute laborariek. Hazkuntzako urrats guziak oso berezituak dira: ahateen sortzeko hazkuntzak badira, hegaztiek egun bat dutenean beste hazkuntza batetara bidaliak dira galkatzeko adina ukan arte, azken pausu honentzat oraindik beste hazkuntza batetara bidaliak dira. Alabaina, berriz garraiatzen dira hiltegira eramaiteko. Toki desberdinak gehienetan oso urruti direla bat bestetik salatu dute ELBkoek, garraio anitz dakarrela eredu horrek eta kontaminazio irriskuak ere biderkatzen dituela. «Hazkuntzak beti eta handiagoak dira ere. Anitz ahate edo oilo (hamar milaka oiloei dagokionez adibidez) eta oso kontzentratuak eremu mugatuan, hara zergatik sortzen diren eritasunak eta garatzen diren birusen mutazio genetikoak.

“Krisien iturria hau da, sistema industriala», dio ELBk. Puntako neurri higienistek ez dutela aterabiderik ekarriko uste du sindikatuak, hazkuntza modelo osoa berrikusi behar dela dio. «Gaurko neurriek hazkuntza ttipiak kaltetzen dituzte, eritasunari buru egin gabe. Sistema industriala irauli behar da, molde iraunkorrak martxan eman, antzeko krisiak urtero ikusi nahi ez baditugu».

Patrick Dagorret Irisarriko laboraria

«Jazko krisia erakaspen handikoa izan da neretzat»

Patrick Dagorret Irisarriko (Baxe Nafarroa) laboraria da. Anaia Michelekin ahateak, euskal xerriak eta ardi latxak hazten dituzte. Jazko hegaztien gripearen ondorioz, hazkuntza sisteima aldatzea erabaki dute, molde industriala bazter utziz eta hazkuntza ttipiagoarekinzirkuitu laburrean lan eginez.

Iazko krisiak gogoeta bat piztu du zuen etxaldean...

Bai horixe bera. 2007az geroz, ahateak hazten ditugu Euralis koperatibarendako, integrazioan hots molde industrialean. 3.000 ahateko hamar talde hazten genituen urtean, orotarat 30.000 ahate urtero. Dena ongi zoan iazko krisia arte: hazkuntzak hustu behar izan dira eta biosekuritate neurri zorrotzak hartu ere. Gertakari horrek aztoratu gaitu, traumatismoa sortu du ez genuelako ulertzen zer pasatzen zen eta zertan erabaki horiek guziak koherenteak ziren.

Gogoeta horietarik bihurgune azkarra hartu duzue...

Iaz saiatu naiz ulertzea zer gertatzen zen. ELBk antolatu bilkuretan ibili naiz eta ezagutzen ez nituen laborariak ikusi ditut. Batekin hitz egitean, harritu naiz jakiteaz ahateak ez zituela sekula txertatzen. Guk aldiz, txerto anitz egiten genuen. Galdegin diot ahateak ez ote ziren eritzen. Erantzun dit: «Sekula!». Harridurazko eta erakaspen handiko mementoa izan da niretzat: abereen kontzentrazioa da eritasunen biderkatzearen erruduna. Erran behar da ere ahate industrialak ahulak direla, fragilak, Formula 1 izateko selekzionatuak dira, produktibitateari emanez zailtasunari edo rustikotasunari kentzen zaiona. Molde intentsibo eta industrialean eramaiten genuen hazkuntza gelditzea erabaki dugu, tropa ttipiko ahate hazkuntza hautatuz, Kriaxera tokiko arrazakoa, zirkuitu laburrean.

Gehiegikerizko neurri higienistak salatzen dituzu ere...

Bai, abereen osagarria manera berri batez saldu nahi digute. Hitz laburrez: mikrobio eta ahateen arteko kontaktu guziak saihestu behar dira, desinfekzioa erabiliz denetan. Horrek ere traumatismoa sortzen du eta laborarien zentzu onari min egiten dio. Mikrobioak izan dira beti kanpoko ingurumenean. Abereen hazteko moldeek eginen dute abereek buru egiten dioten ala ez eritasunei, azkar diren ala ez.

Molde industrialean sartuak diren laborariak, sistimaren biktimak dira?

Gehienak bai. Badirudi kooperatiba eta talde handien mutilak garela, haien erabakien peko gara beti. Iazko diru laguntzen parte bat ez dugu eskuratua oraindik. Hazleendako zaila izanen da krisi hau eta gero berriz abiatzea ekonomikoki. Eta psikologikoki ere bai.

Kriaxera ahateak libre Amikuzeko etxalde batean. (Argazkia: Jean-Michel Berho)'Kriaxera' arrazako ahateak libre Amikuzeko etxalde batean. (Argazkia: Jean-Michel Berho)


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Laborantza
Zigiluen artean elkar ulertu, alternatibak eraikitzeko

Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]


2025-07-07 | Estitxu Eizagirre
Lurraldeko ogi ekologikoaren balio nutrizionalak aztertu dituzte HoBBea proiektuaren baitan

HoBBea proiektua hiru elkarte hauek elkarlanean egina da: Biharko Lurraren Elkartea (BLE), Biolur eta Hazialdeko. Nekazari-okinaren figura indartu nahi dute HoBBea proiektuaren bidez, eta lurraldeko ogi ekologikoa kontsumitzearen balioak eta onurak ezagutarazi nahi dituzte... [+]


2025-07-07 | Garazi Zabaleta
Larrinbarri
Ahabi ekologikoak Anbotopetik

Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]


Lurramak “Bihar ere laborari” lelopean ospatuko du 20. urteurrena

Laborantza herrikoia eta jasangarria bultzatzen duen azokak 20. urteurrena beteko du. Azaroaren 7tik 9ra antolatu duten erakusketa eta merkatuan parte hartzera dei egin du.


2025-06-30 | Garazi Zabaleta
Oiartzun Burujabe
Auzolan praktikak herriko nekazari eta abeltzainekin

Burujabetzan sakontzeko egitasmoa da Oiartzun Burujabe proiektua, udalaren, herriko ehun ekonomikoaren eta herritarren artean bultzatu dutena. “Oiartzungo herritarrek bertako baliabideak eta produktuak, bertan ekoizten dena erabiltzea bultzatu nahi dugu, kanpoko... [+]


2025-06-09 | Jakoba Errekondo
Gaitz terdi eta lotsa oneko nekazariak

Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta etekinak jezteko moduko “natura” dugu gurean.


2025-06-09 | Garazi Zabaleta
Basotxoa
Nafarroako ekoizle eta artisauen azoka berria Iruñeko Basotxoan

Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]


Hontz zuriarekin bakeak egitea komeni zaigu, gure zaindaria da

Mandio eta kanpandorreetan hontz zuriaren ulu mikatza gero eta gutxiagotan entzuten dugu. Zer dela eta? Urbanismo basatiaren eta laborantza intentsiboaren ondorioz, bere habitata suntsitu dugu. Baina gaueko hegazti harrapari bitxia funtsezkoa zaigu, soroak osasuntsu mantentzen... [+]


2025-06-02 | Jakoba Errekondo
Iraultzak pobretzea dakar, motzarelo

Golde” hitza “kultura” hitzetik dator. Etimologialaria ez naizenez, ez naiz, badaezpada, bidezidor horretan barrenduko, edozein sastraka edo lahardiren (Rubus fruticosus) erdian itotzeko ere… Inor edo bestek argituko ote digu gakoa. 


2025-05-21 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuaren Udaberriko Festa
Antolaketa kolektiboa eta erreleboa aztergai

Maiatzaren 10ean Zestoako iraeta auzoan kokatuta dagoen amillubi proiektuan elkartu ziren elikadura burujabetzaren aldeko herritarrak eta laborariak. Udaberriko Festaren bigarren edizio honetan, goizean bi mahai-inguru antolatu zituzten eta entzulez bete zen amilibia baserri... [+]


Mallorca

Kapitalismoaren lekuan lekuko eta garaian garaiko egoerara moldatzeko gaitasuna harrigarria egiten zait batzuetan. Espero ez duzun tokian azaltzen dira antzekotasunak, eta hara non, bat-batean konturatzen zara munstroak Mallorcan hartzen duen itxura ez dagoela etxean bertan bizi... [+]


Marieneko auzipetuen kontrako zigorra 8.742 eurotara emendatu die Dei Auzitegiak

Ostia kolektiboko milintanteek 8.742 euro ordaindu beharko dizkiote Bouygues enpresari, eta beste 2.000 euro abokatuen gastuentzat. 2022ko abenduan buruturiko desobedientzia ekintzan promotore horren maketa bat zikindu izanagatik zigortu dituzte. 


2025-05-15 | Estitxu Eizagirre
Baserritarren Eguna
Gipuzkoako Aldundiak laborari ekologikoak diru-laguntza batetik kanpo utzi dituela salatzeko elkarretaratzea egin dute

Gaur, maiatzak 15, San Ixidro da, Baserritarren Eguna. Egurra Ta Kandela baserritar ekintzak salatu du ekologikoan lan egiten duten laborariak landutako azalera handitzeko diru-laguntzatik kanpo utzi dituela Gipuzkoako Foru Aldundiak. Horregatik, 12:00etan Aldundiaren aurrean... [+]


San Ixidro

Aurten ez dut aparteko ilusiorik San Ixidro egunerako. Ez dut girorik aurkitzen. Ingurura begiratu eta giro ospela. Burua lanean jarri behar izan dut epeltasun bila, eta hara non, azaldu zaizkit gure gazten zain hilabeteak daramatzaten lagunen irribarreak. Bihotza epelxeago dago... [+]


2025-05-12 | Jakoba Errekondo
Baso bat da dolarea, baita sagardoa ere

Aurten bai urtea da. Sagar urtea izango da aurtengo hau (Malus domestica). Eta baialdia behar bezala agurtu eta baliatzeko, besteak beste, dolareak gertatu beharko ditugu. 


Eguneraketa berriak daude