Bertso saioak zaharren egoitzetan, bizi kalitatea hobetzeko
Gipuzkoako 11 zaharren egoitzetan hasiak dira bertso saio bereziak egiten. Memoria lantzeko, euren arteko harremanak estutzeko, emozioak zabaltzeko... lagungarri da Adin-adin programa.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Adinekoentzako espreski antolaturiko 11 bertso-emanaldi antolatu dituzte Gipuzkoako Foru Aldundiak eta Lanku bertso zerbitzuak, "Adin-adin programa" izenean. Urria eta azaroa bitartean egingo dira saio gehienak. Zaharren egoitzetara bi bertsolari joaten dira, gazteagoa bata eta helduagoa bestea. Dagokion egoitzako bailarakoak bertakoak izaten ahalegintzen dira, bertsotan ere eskualdeko kontuak ateratzeko, adinekoei ezagunak egiten zaizkienak.
Bertsoaren onurak
Maite Peña Gizarte Politikako diputatuak, bertsoak adineko pertsonengan duen eragin positiboa azpimarratu zuen aurkezpenean (urri hasieran): ”Bertsoa bitarteko bihurtzen da adineko pertsonek euren memoria landu dezaten. Euren bizipenak,oroitzapenak,gogoratzen dituzte eta zaila da motibazio hori beste modu batera lortzea. Emozioetara iristen den tresna da bertsoa”.
Ander Zapiain Mendekotasun arreta zerbitzuko zuzendariak, iazko esperientzia aberasgarria azaldu du bertsoa.eus-ek eginiko bideo elkarrizketan: "Zaharren egoitzetan egiten dugun lana, tamalez, oso asistentzialista da. Heriotzaren zain dauden pertsonen azken urteak dira. Bertsoa, berriz, jaiarekin lotzen dugu. Eta esan genuen, zer arraio! eta zergatik ez probatu?". Programak helburuak garbi zituela kontatu du: Parte-hartzea bultzatzea, euren arteko harremanak hobetzea... eta aitortu du zuten kezka: "Gure zalantza zen publikoak zukua aterako ote zien saio hauei. Iazko balorazio oso positiboa egin zuten zaharren egoitza guztiek eta jarraitzeko gogoz geratu ginen. Horregatik erabaki dugu aurten gehiagotara zabaltzea. Aurten, gainera, aurrez prestaketa lana egingo dugu: kantu zaharrak, istorio zaharrak landuko ditugu, saioan bete betean sartzeko". Ez da bertsoen terapeutikaz ari: "Horrelako ekintza batek zer inpaktu duen narridura kognitiboa duen pertsona batean? programa honek ez du inongo kutsu zientifikorik. Nahi dugun bakarra da pertsona horiek beren azken urteak ahalik hobekien pasatzea".
Lizasoren esperientzia
Xebastian Lizasok kontatu du nolakoa den zaharren egoitzako saio bat, bertsoa.eus-en elkarrizketa berean: "Zaharren egoitzara zoazenean, zain egoten dira. Bakoitzak gogoratzen dizkizu 'ni halakotan egonda nago, eta Basarri entzun nuen bertsotan, zure aitarekin beste batean...' ikusi hutsarekin garai bateko oroitzapen asko etortzen zaie burura. Bertsotan hasi aurretik, eurekin egiten dugu behar den denbora euren bizipenak jasotzen eta gero elkarren informazioa ongi ematen digute: 'honek tranpa egiten du musean, beste horrek txikiteoan irteten du..." Kantuan hasi orduko jabetzen zara noiz barre egiten duten, noiz begiak ixten zaizkien... eta oso esker onekoak dira. Gu ohituta ez gauden publiko klase bat da. Oso beteta ateratzen zara saiotik".
Saioen egutegia
Errenterian, Azkoitian eta Bergaran egin dituzte lehen saioak. Hurrengo bertso saioak, hauexek:
- Oiartzun. Urriak 22. Petra Lekuona egoitza. Goizez. 10:30. Exteban Martiarena eta Jon Martin.
- Lazkao. Urriak 23. Txindoki egoitza. 17:00. Gema Urteaga eta Iñaki Murua.
- Beasain.Urriak 30. Arangoiti egoitzan. 17:00 Iñaki Murua eta Gema Urteaga.
- Arrasate.Azaroak 12. Iturbide egoitzan. Joxe Luis Gorrotxategi eta Maider Arregi.
- Azpeitia.Azaroak 9-14ko astea. San Martin egoitza. 17:00. Loidisaletxe eta Beñat Lizaso.
- Donostia. Azaroak 12. Zorroaga Egoitza, goizez 11:00.Ane Labaka eta Xebastian Lizaso.
- Tolosa. Azaroak 24. Iurramendi egoitza. 16:30. Amaia Agirre eta Anjel Mari Peñagarikano.
- Tolosa. Ekainak 10. Uzturre egoitza. 17:00. Millan Telleria eta Xebastian Lizaso. Burututa
25,6 eguneko batez besteko itxaron zerrendak daude Osakidetzako Osasun Mentaleko Zentruetan. Larrialdi kasuetan, aldiz, 24 eta 72 ordu arteko itxaronaldiak daude.
The Lancet aldizkariak argitaratutako ikerketa batek eman du datua eta ohartarazi du plastikoaren ekoizpenak osasunean eragina duela bere ekoizpen prozesu osoan eta gazte zein helduei eragiten diela. Gehitu du 1950tik 200 aldiz biderkatu dela plastikoen ekoizpena.
Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
GIBarekiko esposizio aurreko profilaxia da Prep botika. Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariaren arabera, farmazietan eskuratzeak itxaron-zerrendak gutxitu ditzake. Alabaina, arriskuez ere ohartarazi du.
Bihotzak eztanda egin arte biziko da Aloña Erauskin (Berrobi, 1999), beste guztiok bezala. Besteon aldean, ordea, presente dauka aukera hori.
Kargua hartu eta urtebetera, Alberto Martínez Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak lantaldean aldaketa batzuk egin dituela iragarri du, "etorkizuneko osasun sistema publikoaren eraldaketari" ekiteko: besteak beste, Gontzal Tamayo Medel sailburuorde berria... [+]
Demagun zure laneko giroa kaxkarra dela. Lan gehiegi dago, baina ez da kontratazio berririk egiten edo, egiten bada, eskasa. Lankideen arteko harremanak ez dira batere osasuntsuak, eta mobbing horizontala eta bertikala edozein momentuan hedatu daiteke. Oso estres maila handia... [+]
Osakidetza lanean ari da Asisa aseguru-etxe pribatuaren filial baten Quantus Skin sistema osasun-zentroetan ezartzeko, 1,6 milioi euroko inbertsioa eginda. Adituek kritikatu egin dute adimen artifizialeko sistema hori, emaitza "eskasak" eta "arriskutsuak"... [+]
Euskal dantzak, pilates, bilobekin egon, gurutzegramak egin eta beste zaletasun asko ditu Grego Idiakez Kortak (Ezkio-Itsaso, Gipuzkoa, 1950). 62 urterekin iktus bat izan zuen, eta ordutik, ezin ditu nahi beste gauza egin. Iktusaren ondorioz, begi baten ikusmena galdu du, eta... [+]
Langileak amiantoak eragiten duen minbizi mota bat dauka eta 376.305 euroko kalte ordaina eman beharko diote, EAEko Auzitegi Gorenak zigorra berretsi baitu.
Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]
Nafarroako Gobernuak espetxeetako osasun zerbitzuaren eskumena eskuratu zuenetik, baliabideak “indartu” dituzten arren, presoek nabarmendu dute ez diela sobera eragin egunerokoan.
Azkenaldian osasun publikoaren egoera kaxkarra justifikatzeko erakunde publikoek gero eta sarriago aipatzen dute mediku eta espezialisten premia dagoela. Ez omen dago eskaria asetzeko nahikoa langilerik. Eusko Jaurlaritzak ardura osoa Espainiako Osasun Ministerioari egozten dio,... [+]
Suizidioagatiko dolua humanizatzen lagun dezaketen elementuak aztertu eta prebentziorako neurriak azaldu dituzte Suizidioaren humanizazioa ikastaroan, Biziraun elkarteak antolatuta. Osasun arloko profesionalek, suizidioak eragindako heriotza baten bizirauleek eta suizidio... [+]