Como está a loita contra a violencia de xénero en Navarra?

Na Comunidade Foral aprobouse en xullo de 2002 unha lei que recollía medidas integrais, pero que saíu moi descafeinada e en marzo de 2003 elaborouse unha nova lei que recollía outros puntos. O Decreto Foral que desenvolve esta Lei foi aprobado o 28 de febreiro de 2007. Con todo, o presente Decreto tampouco toma en consideración as medidas que contiña a Lei. Por exemplo, o Centro de Atención á Muller está estipulado pola lei, pero non pola normativa. Esta lei, que cumpriu dez anos, e as forzas institucionais, antes da ruptura entre PSON e UPN, dicían que ían facer outra lei, porque se vía que non era suficiente. Pero coa situación política actual, disto xa non se fala. Desde o punto de vista da Plataforma, esta Lei ten un carácter moi minoritario. En primeiro lugar, porque a definición que recibe da violencia de xénero xera confusións, incluíndo os opostos aos homes como violencia de xénero. Tamén é certo que a lei navarra ten en conta os casos de violencia tanto na contorna familiar como no público, mentres que a lei estatal só entende a violencia de xénero se se deu na contorna familiar ou si houbo algunha relación sentimental. Para nós é moi importante o traballo de prevención (educación), e aínda que a lei di que se van a crear unidades de coeducación, na práctica non se fixo. Os centros integrais de atención á muller tamén son moi necesarios e non se puxeron en práctica. E na profesionalización tamén estamos coxos: é un tema tan concreto, complexo e amplo, que vemos necesario que os profesionais estean moi especializados e preparados, pola contra non se entenden moitas situacións. Isto é necesario no mundo da lei (avogados, xuíces, traballadores...), nos traballadores sociais, na sanidade, en todos os ámbitos. Non hai tal formación, o certo é que se crearon xulgados de violencia de xénero en Pamplona, Tudela, Aoiz, Estella e Tafalla. Pero o persoal que traballa nestes xulgados moitas veces non ten formación específica, e queda en mans da propia sensibilización; se o ten implicarase e si non, non poderá comprender moitos casos.

Como se aplica a lei?

No canto de avanzar, retrocedemos niso. Na rúa crese que a igualdade está lograda, que todos sabemos o que é a violencia de xénero e que a sociedade en xeral está en contra diso. Pero cando se analiza caso por caso que é a violencia, aí veñen os debates. Vivimos unha campaña contra as mulleres que denuncian e, sobre todo, contra o movemento que quere acabar coa violencia. Dalgunha maneira ponse en cuestión todas estas denuncias e a gravidade do asunto. Que supón iso? En moitos casos, que as mulleres retiren a denuncia. Fálase moito das denuncias falsas, cando non se mencionan no resto dos delitos. Sempre hai denuncias falsas, pero as estatísticas demostran que no caso das denuncias por violencia de xénero a porcentaxe é mínimo, mentres que se lle dá un peso excesivo. Tamén se observa que o tema se desideologiza, que é o tema das mulleres, aínda que é un problema público que estaba ideológicamente estendido e asumido, volvemos ver que está a volver ao ámbito privado. As institucións deberían tentar adaptar a lei, e niso non están a facer nada. Está a facerse o que xa estaba, e as medidas que se van a tomar requiren investir, aumentar os recursos e, pola contra, están a recortarse.

As mulleres acoden en primeiro lugar aos asistentes sociais. Están preparados para responder correctamente?

Nós reivindicamos a necesidade de centros integrais de atención ás mulleres, polo menos en Pamplona e nos municipios e cabeceiras comarcais de máis de 20.000 habitantes. O persoal especializado orientaría ás mulleres en todos os ámbitos, en canto ás axudas que teñen (a falta de recursos económicos é o principal motivo para non denunciar), en canto aos recursos que teñen as persoas que non queren denunciar e en canto ás súas necesidades (problemas de vivenda, saúde, problemas psicolóxicos...). Este tipo de centro estaba en Tudela, pero non recibiu os recursos necesarios e o ano pasado pechouse. Na actualidade, chegouse a un acordo, pero non ofrece todo o servizo que viña prestando. No día a día, as mulleres teñen que recorrer aos países que son líderes da comarca.

O Instituto da Familia e Igualdade de Navarra é actualmente un dos existentes en Navarra. Que supón o cambio de nome?

Un paso atrás. En primeiro lugar creouse o Instituto Navarro da Muller. Fai catro ou cinco anos púxoselle o nome de Instituto para a Igualdade, que tiña o seu contido, xa que recollía os recursos para conseguir ese obxectivo. E este ano déronlle outra volta e convócase a Familia e Igualdade. Quen sabe si dentro duns anos suprimir a Igualdade e será o Instituto para a Familia. O tema da familia non ten nada que ver coa igualdade, e se o que impulsan é un modelo de familia, estamos a reproducir modelos patriarcais, nos que hai unhas regras moi concretas e nos que a muller está a mercé do home. Ademais hai que repartir os recursos para ambos os temas, e dentro da familia está o tema dos menores, o que é urxente. E como hai tantos cambios políticos, non sabemos a dirección que vai tomar leste Insito.

Cales son as principais necesidades?

O maior problema xuridicamente existente é a demostración das accións. Do mesmo xeito que ocorre en casa, os tribunais non investigan e a muller acode ao xuízo sen probas, polo que é moi frustrante para as mulleres. Se tes parte médica, a denuncia non avanza ás veces se non hai danos físicos graves (empuxóns...) ou se as agresións son psicolóxicas. Os tribunais deberían investigar máis. Tamén sería importante que estas mulleres tivesen acceso ao servizo psicolóxico. Ao principio ofréceselle apoio psicolóxico, pero non é suficiente, tarda moito en saír da dependencia. Tamén estamos convencidos da necesidade de reforzar a educación. En todas as estatísticas constátase que a violencia sexista prodúcese entre os 24 e os 34 anos na poboación nova. Están a repetirse modelos de relacións románticas, cando se cría que estaban pasadas de moda. Obsérvanse relacións de dependencia e estase multiplicando estatisticamente a violencia que se exerce entre os mozos. Hai que traballar a coeducación e non se fai. Non hai un programa obrigatorio, cada centro pode traballar o tema.