"Nafarroan atzera goaz"
Abokatua, kide den plataformak (Nafarroako Indarkeria Sexistaren Kontrako Emakumeen Asanbladak) presio lana egin zuen Nafarroako Gobernuarengan, 2002ko legea atera zedin. Hamar urte beranduago, lege aurrerakoiagoa eginaraztea dute helburu. Plataformatik manifestaziorako dei egin du: azaroaren 25ean 12:00etan Gaztelu Plazan, “gizartea ez baita gaiaren larritasunaz jabetu, eta errealitateak erakusten du neurri gehiago hartu behar direla”.
Nola dago genero indarkeriaren kontrako borroka Nafarroan?
Foru Erkidegoan lege bat onartu zen 2002ko uztailean: neurri integralak biltzen zituen baina oso lege deskafeinatua atera zen eta 2003ko martxoan beste lege bat egin zuten, beste puntu batzuk gehiago jasoz. Lege hori garatzen duen Foru dekretua 2007ko otsailaren 28an onartu zen. Baina legean zeuden neurriak ere ez ditu kontuan hartzen dekretu honek. Adibidez, emakumeen arretarako zentroak legeak estipulatzen ditu, baina araudiak ez. Hamar urte bete ditu lege horrek eta erakundeetako indarrek, PSON eta UPNren arteko hausturaren aurretik, esaten zuten beste lege bat egingo zutela, ikusten zelako zegoena ez zela nahikoa. Baina egungo egoera politikoarekin, honetaz ez da jada batere hitz egiten. Plataformaren ikuspegitik, lege hau oso-oso gutxienekoa da. Hasteko, genero indarkeriaz jasotzen duen definizioak nahasteak sortzen dituelako, gizonezkoen kontrakoak ere genero indarkeriatzat hartuz. Egia da baita ere, Nafarroako legeak kontuan hartzen dituela bai familia inguruan eta baita publikoki egindako indarkeria kasuak; Estatuko legeak, aldiz, genero indarkeria bakarrik ulertzen du familia inguruan eman bada edo harreman sentimentalik egon bada tartean. Guretzat oso garrantzitsua da prebentzioan (hezkuntzan) egin beharreko lana, eta legeak esaten duen arren hezkidetza unitateak eratuko direla, praktikan ez da egin. Emakumeen arretarako zentro integralak ere oso beharrezkoak dira, eta ez dira praktikan jarri. Eta profesionalizazioan ere herren gabiltza: hain gai zehatza, konplexua eta zabala izanik, beharrezko ikusten dugu profesianalak oso espezializatuak eta prestatuak egotea, bestela ez dira egoera asko ulertzen. Hori beharrezkoa da lege munduan (abokatu, epaile, langile...), gizarte langileetan, osasun alorrean, eremu guztietan alegia. Ez dago horrelako formaziorik, egia da genero indarkeriarako epaitegiak sortu zirela, Iruñean, Tuteran, Agoitzen, Lizarran eta Tafallan. Baina epaitegi hauetan ari diren langileek askotan ez dute prestakuntza berezirik, eta norberaren sentsibilizazioaren esku geratzen da kontua; baldin badu inplikatuko da eta ez badu, kasu asko ezingo ditu ulertu.
Legea nola aplikatzen da?
Aurrera beharrean, atzera goaz horretan. Kalean uste da berdintasuna lortuta dagoela, denok badakigula zer den genero indarkeria eta gizartea orokorrean horren kontra dagoela. Baina kasuz kasu aztertzen denean zer den indarkeria, hor datoz eztabaidak. Salaketa jartzen duten emakumeen kontrako kanpaina bizi dugu, eta batez ere indarkeria bukatu nahi duen mugimenduaren kontrakoa. Nolabait zalantzan jartzen dira salaketa hauek guztiak eta gaiaren larritasuna. Horrek zer dakar? Kasu askotan emakumeek salaketa atzera botatzea. Asko hitz egiten da salaketa faltsuei buruz, gainerako delituetan aipatu ere egiten ez direnean. Beti daude salaketa faltsuak, baina estatistikek erakusten dute genero indarkeriazko salaketen kasuan portzentajea minimoa dela, aldiz, pisu handiegia ematen zaio. Baita ere ikusten da gaia desideologizatu egiten dela, emakumeen gaia dela, nahiz eta ideologikoki zabalduta eta onartuta zegoen arazo publikoa dela, berriro ikusten dugu eremu pribatura itzultzen ari dela. Erakundeen ardura behar luke legea egokitzen saiatzea, eta ez dira horretan ezer egiten ari. Lehendik zegoena egiten ari dira, eta hartu beharreko neurriek inbertitzea eskatzen dute, eta baliabideak handitzea, eta alderantziz, murrizketak egiten ari dira.
Gizarte laguntzaileengana jotzen dute lehenik emakumeek. Prestatuta daude ongi erantzuteko?
Guk aldarrikatzen dugu beharrezkoak direla emakumeen arretarako zentro integralak, gutxienez Iruñean eta 20.000 biztanletik gorako herri eta eskualde-buruetan. Bertan espezializatutako langileek emakumeak alor denetan orientatuko lituzkete, zer laguntza dituzten –salaketarik ez jartzeko motibo nagusia izaten baita baliabide ekonomiko eza–, salaketa jarri nahi ez dutenek zer beste baliabide dituzten, eta beren behar denei nola aurre egin (etxebizitzaren arazoari, osasunari, arazo psikologikoari...). Mota honetako zentroa Tuteran zegoen, baina ez du behar beste baliabiderik jaso eta iaz ixtekotan egon zen. Egun akordio batera iritsi dira, baina ez du lehengo zerbitzu osoa eskaintzen. Egunerokoan, eskualde-buruak diren herrietara jo behar dute emakumeek.
Familia eta Berdintasunerako Institutua da orain Nafarroakoa. Zer dakar izen aldaketak?
Atzerapausoa. Lehenik Nafarroako Emakumearen Institutua sortu zen. Duela lauzpabost urte Berdintasunerako Institutua jarri zitzaion izena, bere edukia zuena, helburu horretara iristeko baliabideak biltzen zituelako. Eta aurten beste buelta bat eman diote eta Familia eta Berdintasunerako deitzen da. Nork jakin urte batzuk barru Berdintasuna kendu eta Familiarako Institutua izango den. Familiaren gaiak ez du zerikusirik berdintasunarekin, eta bultzatzen dutena familia eredu bat bada, berriro eredu patriarkalak birproduzitzen ari gara, zeinetan oso arau jakinak dauden eta emakumea gizonaren menpe dagoen. Gainera baliabideak bi gaietarako banatu behar dira, eta familiaren barruan dago adin txikikoen gaia, premiazkoa dena. Eta hainbeste aldaketa politiko dagoenez, ez dakigu zer norabide hartuko duen Insitutu honek.
Zein dira behar nagusiak?
Juridikoki dagoen arazorik handiena da ekintzak frogatzea. Etxean gertatzen denez, epaitegiek ez dute ikertzen eta emakumea frogarik gabe doa epaiketara, horregatik emakumeentzat oso frustrantea da. Parte medikorik baduzu gaitzerdi, baina kalte fisiko larriak ez badira (bultzadak...) edo erasoak psikologikoak badira, salaketak ez du batzuetan aurrera egiten. Epaitegiek gehiago ikertu beharko lukete. Garrantzitsua litzateke baita ere emakume hauek zerbitzu psikologikorako sarbidea izatea. Hasieran laguntza psikologikoa eskaintzen zaio, baina ez da nahikoa, luze jotzen du dependentziatik irteteak. Hezkuntza indartu beharraz ere ziur gaude. Estatistika denetan ateratzen da gazteengan ematen dela indarkeria sexista, 24-34 urte artean. Harreman eredu erromantikoak errepikatzen ari dira, modaz paseak zeudela uste zenean. Dependentzia harremanak ikusten dira, eta estatistikoki ugaritzen ari da gazteen artean ematen den indarkeria. Hezkidetza landu behar da eta ez da egiten. Ez dago derrigorrezko programarik, ikastetxe bakoitzaren esku geratzen da gaia lantzea.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Historically, a court of the Spanish Monarchy passed the following resolution: "The officers in charge of the custody of Iratxe Sorzabal applied electrodes to force him to testify, which constitutes a flagrant violation of his fundamental human rights." In other words, after the... [+]
I have had days of visits, experiences and reflections. There I am, trying to make intersectionality a reality, trying to connect struggles, trying to say all the points as bertsolaris, without pounding...
From the community radio station LoRa where I work, we organized a round... [+]
Oliver Laxe once told me that maintaining empathy is the right thing to do in this life. That he is moved by wounded people, and that makes him very curious; and that is precisely one of the things he likes the most: to wonder why he has been moved about it, to study these... [+]
Ustekabean edo... urte hasiera honetan bi mila milioitik gorako irabaziak izan omen ditu Iberdrolak, baina ez omen dago txapliguak, altxafuegoak, etxaferuak... edo dena delakoak zeruetara botatzeko egoeran, izan ere, iaz aldi berean baino %27 gutxiago irabazi omen du. Atalen... [+]
In the debate on education, the neologism that some of us are using (I think we can call it that) is pedagogy, which perhaps needs an explanation. The idea is to give pedagogy a chance, separating the two things. As in the distinction between science and science, pedagogy would... [+]
Politikan, gizartean eragiteko nahiaren eta identitate zeinuetan sakontzearen arteko tentsioa ekidinezina da. Zabaltzearen eta norberaren ezaugarriak indartzearen arteko hartu-emana politikaren adierazle baita. Bi arloak lortu nahi izaten dira, eta elkarren artean elikatzen... [+]
Many animals use coincidence with the group as a survival strategy. This character has often been neglected, equating many collectives with herds, as a mass without its own character that must be guided. But the community, when it suspects the threat, knows how to use its... [+]
Bio etiketadun sagar edo tomate bat erosten dugunean, sagar edo tomateari osasungarri hitza lotzen diogu eta lurra zaintzen ari den nekazaria irudikatu dezakegu. Lurraren zaintzari jarritako mimoagatik, erosketaren prezio altua ulerkorra egiten zaigu. Sagarraren erosketak... [+]
Like all Mariokers, I was thirsty for references in my adolescence, in the process of admitting that I was bisexual, and I found some rare ones: Skin, singer of Skunk Anansie (among them I didn’t know she was bisexual, but the radar worked for me), Beatriz and the celestial... [+]
A fund for the State of Israel has bought most of the macrofestivals in the Spanish state. I'm talking about To. Whether it’s a festival with a beach side driveway or a festival with tattooed hardcorettes, an exchange of 1,400 million euros to build homes in Israeli colonies in... [+]
Energia politikek haserreak eta desadostasun sakonak sortu dituzte ekologisten artean. Ez da gauza berririk. Hemen eta atzerrian. Hemen eta orain, nabarmen. Duela bi urte, 2023ko udaberrian, gure ikerketa taldeak (ekopol.eus) hiru mahai-inguru antolatu zituen Donostian,... [+]
At the moment, and up to the head, a huge exhibition on Artificial Intelligence is on display at the Galerie nationale du Jeu de Paume in Paris, with the title: The world according to Artificial Intelligence. This exhibition presents a series of contemporary works of art, among... [+]
Yours is not ecology, yours is ideology.” You have the words of the head of the Spanish opposition, this time with the excuse of the blackout. What it means to distort the word ideology; energy transition and/or energy policy because, as the word says, it is pure politics. The... [+]