Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Contas do haxa

  • Máis tarde, pero aquí está. Háxalas (Fagus sylvatica) vístense máis tarde que o resto de árbores que lles rodean. Busca condicións de vida máis “duras”: lugares húmidos e frescos. Pero o xeo vive medos.
Pagoaren kimu berriak. Argazkia: Jakoba Errekondo / ARGIA-CC-BY-SA

29 de abril de 2024 - 06:00

Veralo en zonas altas, menos nos orificios dos arroios, sempre que non sexa deses doces orificios. Nos fondos baixos dos arroios o xeo colléitase e acumúlase e o seu impacto pode ser severo, sobre todo porque o xeo tardío da primavera pode queimar a rexeneración e floración das follas. O haxa, polo si ou polo non, prolonga o día e espera a que a terra se quente; son sinal de que a primavera avanza e revitalízase cando sente seguro, brotes, ramas, follas e flores. A revitalización local cambiará hoxe, dentro de vinte días ou fai quince. E en cada lugar cada haxa decidirá cando recuperala. Nun grupo de haxas que vive toda a súa vida nunha contorna notaralo perfectamente: desde a aceleración do primeiro até a última pode durar dúas ou tres semanas. Cada haxa toma a súa vida tranquilamente, tranquilo, atento e responsable.

O deba tempada presenta un gran cardeal ou crebacabezas. Necesita dunha boa disposición para levar e coidar a súa contabilidade. Toma, como forma de escoitar, o haxa centenario. Os holandeses foron capaces de medir as características e o traballo desta haxa centenaria criada en condicións normais medias; o viveiro Van den Berk nas cegas dos seus viveiros, publicado na guía de árbores 2008-2009. Será de 20 m de altura prolongada sen risco importante de botadura e 12 m de anchura. A cintura terá un perímetro duns 60-80 centímetros. Ten 600.000 follas. Si, unha máquina para xerar 600.000 alimentos, tamén se necesita! Si todas estas follas estivesen xuntas cubrirían unha parcela de 1.200 metros cadrados. Para vivir, cada día toma 18 quilos de CO2 para construír azucres que se alimentarán dos medios da luz e a fotosíntesis nas súas follas. Sen auga nunca podería completar esta xeración, transportando os alimentos necesarios, participando no crecemento e proporcionando a temperatura necesaria para vivir. Canta auga necesita o haxa todos os días? Pois 400 litros; 400 litros si: busca, tráeo polas raíces, o tronco e os ramais e bombea até 20 metros máis aló dos subterráneos. Para el xera 12 quilos de azucre, que será o combustible para vivir. De agasallo, tamén liberará o osíxeno necesario para vivir dez persoas. Para substituír o seu traballo necesitarían 2.000 haxas mozo. Naquela época tiña un valor de 150.000 euros.

O haxa que agora está frondando, pronto será un gran instrumento que o fará a lume de biqueira. Até o outono, no que as follas se transforman, quítanse e no inverno se charanga, dormiendo en repouso. Até a seguinte indumentaria.


Interésache pola canle: Landareak
Baso bat Veneziaren azpian

Veneziako urmaela, 452. urtea. Hunoen inbasioak bultzatuta, Italiar penintsulako barrualdeko hainbat biztanlek eremu zingiratsuan hartu zuten behin behineko babesa. Baina lonbardiarren inbasioak iritsi ziren urte batzuetan, eta bizitoki iraunkorra bihurtuko zen etorkin... [+]


2025-05-19 | Jakoba Errekondo
Pagotxa e outras pagotxas
"Vaia pau!", adoitamos dicir. A “pagotxa” chámase “pagotxa” a algo ou á opción de algo que lle saia ben ou ben.

2025-05-19 | Nagore Zaldua
Lombrigas na area baixo as ondas
Na nenez, nalgún terreo, nalgún parque ou en terreos rurais adoitabamos ter “chalecos” entre mans… Con todo, nestes tempos nos que os espazos de xogo son cada vez máis artificiais, é difícil atopalos en cidades e pobos. Pero os que coñecen a fauna mariña saben que... [+]

2025-05-19 | Garazi Zabaleta
Ezpelardia 2050
Para que a neve non destrúa o maior bosque de boj do mundo
Nos Pireneos atópase a maior zona do mundo dos bojes salvaxes, e é precisamente no Pirineo navarro, Abaurregaina, onde en 2020 creouse o proxecto Ezpelzaintza 2050. O Cydalima perspectalis sitsa está a causar un gran desastre nos espelines nos últimos anos, e os seus... [+]

2025-05-12 | Jakoba Errekondo
O lagar é un bosque e tamén a sidra
Este ano si é o ano. Este ano será o ano da mazá (Malus domestica). E para saudar e aproveitar o tempo, entre outras cousas, teremos que facer lagares.

2025-05-12 | Garazi Zabaleta
Ortofobia
Posto público de respiro a pequenos produtores en Debagoiena
Hai un ano levou a cabo o proxecto Ortulaguntza no Alto Deba. Un traballador foi contratado para traballar alternativamente en pequenos proxectos agrícolas do val, co obxectivo de aliviar a carga de traballo dos produtores e dignificar as condicións. “Na Mesa de... [+]

2025-05-12 | Irati Diez Virto
A besta das lendas no Cantábrico
O cachalote ou o cerón (Physeter macrocephalus) é o cetáceo máis grande do mundo e o animal dental máis grande do mundo. Os dentes só ven na mandíbula inferior, pero cada un pode chegar a ter un peso dun quilo. De feito, non está moi claro para que as utiliza (talvez... [+]

2025-05-05 | Jakoba Errekondo
Dunha semente todo o mundo
Teño moitos amigos. Dos que coñezo, uns cantos son voadores. Fai uns tres anos tiven a visita dun deles, non lembro quen era. Unha gaivota podería ser picotilla, ou unha estúpida femia, ou unha desas intrincadas formas de arabescos que poboan grandes rabaños, ou unha pomba... [+]

2025-05-05 | Garazi Zabaleta
Amillubi
Festa de primavera para celebrar a agroecología
O 10 de maio organizouse unha festa especial no caserío Amilibia de Zestoa para todo o día. Amillubi é un proxecto posto en marcha pola asociación guipuscoana Biolur a favor da agroecología e a soberanía alimentaria, e a cita de primavera será unha escusa perfecta para... [+]

Quenlla gato no mar
As nosas praias están cheas de quenllas. Os nadadores estade tranquilos porque me refiro ás amplas praias que temos a uns 100-200 metros de profundidade na costa. Alí vive a quenlla máis numerosa e pequeno do Atlántico.

Herbarios da memoria
Aínda se pode visitar no museo San Telmo de Donostia a exposición Bosques da Memoria, até o 11 de maio. Trátase dunha reflexión sobre os métodos e técnicas que utilizan os totalitarismos para controlar á sociedade a través de numerosas expresións artísticas.

2025-04-28 | Amanda Verrone
O dereito humano á terra: por todos os que estamos e polos que nos levaron
O pasado 17 de abril celebrouse en Eldorado do Carajás (Brasil) o 29 aniversario da matanza de 21 obreiros sen terra. Desde entón, A Vía Campesiña lembra a data como Día Internacional da Loita Campesiña en homenaxe ás persoas asasinadas covardemente por defender o dereito... [+]

Xulgarán en maio a 27 mozos que protestaron pola prohibición do Concello de Estella ás txosnas
Os imputados deberán prestar declaración entre o 22 e o 23 de maio deste ano. Os mozos denunciaron que as institucións están a limitar "cada vez máis" o dereito político á protesta e a mobilización, e crearon unha plataforma co nome de 'Os 27 de Bajadika'. O 16 de maio... [+]

2025-04-28 | Jakoba Errekondo
A madeira é máis rara que o diamante
A madeira é máis rara, máis rara que os diamantes. Si, no universo é máis fácil atopar diamantes que leña.

2025-04-28 | Garazi Zabaleta
Floraría
Do sur dos Alpes á Baixa Navarra, con gandaría extensiva e diversificada
Na comarca da Provenza, o proxecto gandeiro comezou fai máis de dez anos, no sur dos Alpes, co vasco Lili Saint-Laurent e o provenzal Mathias Guibert. “Plantámonos con ovellas, cabras, vacas, porcos e pottokas cultivando unha granxa diversificada, pero o mundo da agricultura... [+]

Eguneraketa berriak daude